Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tiết 15 và 16 - Năm học 2012-2013 - Đỗ Viết Cường

Ngày soạn:.............................
Ngày dạy:....................Dạy lớp:....................
Ngày dạy:....................Dạy lớp:....................
Ngày dạy:....................Dạy lớp:....................
Tiết 15 – Bài 11:
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG (1075 – 1076)
1) Mục tiêu.
a) Về kiến thức
- âm mưu xâm lược nước ta của nhà Tống là bành trướng lãnh thổ, đồng thời để giải quyết khó khăn về tài chính và xã hội trong nước. 
- Cuộc tiến công tập kích sang đất Tống của Lý Thường Kiệt là hành động chính đáng. 
b) Về kỹ năng
- Sử dụng lược đồ để tường thuật cuộc tiến công vào đất Tống do Lý Thường Kiệt chỉ huy. - Phân tích, nhận xét, đánh giá các sự kiện lịch sử. 
c) Về thái độ
- Giáo dục lòng tự hào dân tộc và biết ơn người anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt có công lao lớn với đất nước.
- Bồi dưỡng lòng dũng cảm, nhân ái và tình đoàn kết dân tộc. 
2) Chuẩn bị của GV và HS.
a) Chuẩn bị cuả GV
- Bản đồ đại Việt thời Lý – Trần. 
- Lược đồ kháng chiến chống Tống (1075-1077)
b) Chuẩn bị của HS
- Học bài cũ đọc trước bài mới.
3. Tiến trình bài dạy
a) Kiểm tra bài cũ (5 phút)
- Nhà Lý được thành lập như thế nào và làm gì để xây dựng đất nước? 
* Đặt vấn đề vào bài mới: Năm 981 mối quan hệ giữa 2 nước được củng cố nhưng từ giữa thế kỷ XI, quan hệ 2 nước bị cắt đứt bởi nhà Tống có những hành động khiêu khích xâm lược đại Việt. (1 phút)
b) Dạy nội dung bài mới
Hoạt động của GV và HS
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: (10 phút)
I . Giai đoạn thứ nhất.
1. Nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta.
? Tình hình nhà Tống từ giữa TK XI ntn? (Gặp khó khăn, ngân khố tài chính nguy ngập, nội bộ mâu thuẫn, ND đấu tranh,
Bộ tộc người liêu hạ quấy nhiễu p. bắcB).
? Trước T /h khó khăn đó nhà Tống có âm mưu gì đối với ta?( chuẩn bị kế hoạch XL Đại Việt).
? Nhà Tống xâm lược nước ta nhằm mục đích gì? 
? Để chiếm Đại Việt, nhà Tống đã làm gì? (Xúi dục vua Chăm Pa, Cấm nhân dân 2 bên qua lại , Cho quân sang, cướp bóc, dò la, Lôi kéo tù trưởng, Ngấm ngầm chuân bị vũ khí, lương thực).
? Nhà Tống xúi Chăm Pa đánh phía Nam Đại Việt nhằm mục đích gì?( Làm suy yếu L2 của nhà Lý, buộc nhà Lý cùng lúc đỡ 2 kẻ thù).
? Em có N /x gì về âm mưu XL của nhà Tống? (Thâm hiểm, độc ác, Q tâm XL ).
- Nhà Tống âm mưu xâm lược Đại Việt để giải quyết tình hình khó khăn trong nước.
- Nhà Tống xúi Cham -pa đánh Đại Việt, ngăn cản việc trao đổi buôn bán giữa 2 nước 
Hoạt động 2: (25 phút)
I . Giai đoạn thứ nhất.
2. Nhà Lý chủ động tiến công để phòng vệ.
? Đứng trước âm mưu xâm lược đó nhà Lý đã đối phó bằng cách nào?
? Em có hiểu biết gì về Lý Thường Kiệt?
 (SGK/ 39)
? Lý Thường Kiệt có chủ trương gì? Và biện pháp gì để đối phó với cuộc xâm lược của quân giặc?( Mộ binh, cho quân sĩ luyện tập , cùng vua Lý Thánh Tông đem quân đánh Chăm pa, mặt khác chư động tiến công quân Tống ).
HS: đọc “ Trước T /h ...của giặc”.
? Em có nhận xét gì về chủ trương tiến công để tự vệ của LTK?( Táo bạo).
GV: Đây là chủ trương táo bạo nhằm tiêu hao sinh lự địch ngay từ lúc chúng có ý định XL đại Việt để giành thế chủ động . 
GV: treo LĐ K /c chống Tống .
? Mục tiêu tấn công của ta là gì?( Châu Ung, Châu Châu Khâm, Châu Liêm).
HS xác định trên LĐ 3 vị trí đó .
? Vì sao ta lại tấn công 3 ví trí này?( những nơi tập kết quân, LT của nhà tống chuẩn bị XL đại Việt).
GV: Điều đó ctỏ việc ta làm là chính nghĩa .
HS đọc “ 10/1075...trong nước”.
? Ta tấn công theo hướng nào?( QBộ : Tông Đản, Thân Cảnh Phúc vượt biên giới đánh Ung Châu – QThuỷ : LTK chỉ huy đánh Châu Khâm , châu Liêm ).
HS dựa trên LĐ chỉ 2 hướng tiến công .
GV: Để cô lập kẻ thù và tranh thủ sự ủng hộ của NDTQ trên đường tiến công LTK cho yết bảng nói rõ mục đích tự vệ của mình).
? Cuộc tập kích diễn ra ntn? (Nhanh chóng, bất ngờ).
? KQ cuộc tập kích ntn? (Các căn cứ QS, LT của Tống ở ven biên giới đều bị phá)
GV: Đạt được Mtiêu LTK hạ lệnh cho quân rút về nước . 
HS: 1 HS dựa trên LĐ trình bày diễn biến cuộc tiến công tự vệ của nhà Lý .
 Thảo luận : Tại sao nói đây là cuộc tấn công để tự vệ mà không phải là cuộc tấn công XL?( Ta chỉ tấn công các căn cứ QS, LT là những nơi QTống Cbị cho cuộc XL Đai Việt , Treo bảng nói rõ MĐ tiến công, Sau khi T/h xong MĐ rút quân về nước).
? Việc chủ động tiến công của nhà Lý có ý nghĩa như thế nào?
a. Nhà Lý chuẩn bị:
- Nhà lý chủ động tiến hành các biện pháp chuẩn bị đối phó.
- Cử Lý Thường Kiệt làm tổng chỉ huy tổ chức kháng chiến.
- Đem quân đánh bại Chăm Pa .
- Chủ trương của nhà Lý: Tấn công trước để phòng vệ.
b. Diễn biến:
- Tháng 10-1075, Lý Thường Kiệt và Tông Đản chỉ huy 10 vạn quân, chia làm 2 đạo tấn công vào đất Tống.
c. Kết quả :
- Sau 42 ngày đêm quân ta đã làm chủ thành Ung Châu tướng giặc phải tự tử.
d. Ý nghĩa: 
- Làm thay đổi kế hoạch và làm chậm lại cuộc tấn công xâm lược của nhà Tống vào 
nước ta
c) Củng cố, luyện tập (3 phút)
- Quân Tống âm mưu xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì? 
- Vua tôi nhà Lý đã làm gì trước âm mưu của nhà Tống? Kết quả của việc chủ động tấn công?
d) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1 phút)
- Học bài - soạn bài 11 phần II. 
* Rút kinh nghiệm sau tiết dạy:
	.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Ngày soạn:.............................
Ngày dạy:....................Dạy lớp:....................
Ngày dạy:....................Dạy lớp:....................
Ngày dạy:....................Dạy lớp:....................
Tiết 16 – Bài 11:
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG (1075 – 1076)
(TT)
1) Mục tiêu.
a) Về kiến thức
- Diễn biếncuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn hai và thắng lợi to lớn của quân dân Đại Việt .
b) Về kỹ năng
- Sử dụng lược đồ để tường thuật cuộc tiến công vào đất Tống do Lý Thường Kiệt chỉ huy. - Phân tích, nhận xét, đánh giá các sự kiện lịch sử. 
c) Về thái độ
- Giáo dục lòng tự hào dân tộc và biết ơn người anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt có công lao lớn với đất nước.
- Bồi dưỡng lòng dũng cảm, nhân ái và tình đoàn kết dân tộc. 
2) Chuẩn bị của GV và HS.
a) Chuẩn bị cuả GV
- Lược đồ trận chiến tại phòng tuyến Như Nguyệt.
b) Chuẩn bị của HS
- Học bài cũ đọc trước bài mới.
3. Tiến trình bài dạy
a) Kiểm tra bài cũ (5 phút)
- Trình bày âm mưu xâm lược của nhà Tống?
- Nhà Lý đã làm gì trước âm mưu xâm lược của nhà Tống? 
* Đặt vấn đề vào bài mới: Sau khi rút khỏi thành Ung Châu nhà Lý đã làm gì? Bị tấn công bất ngờ và thất bại nhà Tống có còn XL nước ta nữa không? Nhà Lý đã đối phó ra sao? 
(1 phút) 
b) Dạy nội dung bài mới
Hoạt động của GV và HS
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: (17 phút)
II. Giai đoạn thứ hai .
1. Kháng chiến bùng nổ .
GV treo LĐ: K/c chống Tống .
? Sau khi rút khỏi thành Ung Châu Lý Thường Kiệt đã chuẩn bị đối phó ntn? .
? Ta chuẩn bị bố phòng ntn ? ( Mai phục ở những vị trí Qtrọng, bố trí thuỷ binh đóng ở Đông Kinh , chọn sông Cầu làm phòng tuyến chống quân Tống). 
GV: Gt trên LĐ: Ta dự kiến Đ sẽ vào nước ta theo 2 hướng ta bố trí cho quân mai phục những vị trí Qtrọng vùng biên giới Việt Trung, tuyến phía đông bắc bố trí đạo quân Thuỷ Lí Kế Nguyên đóng ở Đông Kinh, Xd và bố trí bộ binh dọc theo chiến tuyến S. Như Nguyệt.
? Tại sao Lý Thường Kiệt chọn sông Như Nguyệt làm phòng tuyến chống quân lược Tống?( S Như Nguyệt là đoạn S.Cầu chảy qua huyện Yên Phong bờ Bắc là Bắc Giang bờ Nam là Bắc Ninh –Là đoạn sông có vị trí QTrọng án ngữ mọi con đường bộ từ p. Bắc chạy về T .Long) 
? Phòng tuyến được xây dựng thế nào? (SGK/ 41). 
? Sau khi thất bại ở Ung Châu, quân Tống đã làm gì?( Cho quân XL đại Việt lần 2)
? QTống vào nước ta theo các đường nào?
(Q.bộ: 10v quân + 1v ngựa + 20v dân phu do Quách Quì, Triệu Tiết chỉ huy từ Quảng Tây theo nhiều ngả -> nước ta. QThuỷ: do Hoà Mâu chỉ huy -> nước ta.)
HS: XĐ trên LĐ 2 hướng tiến công của Đ
GV: 8/1/1077 QTống vượt qua ải Nam Quan qua Lạng Sơn , chủ định theo đường Thiên Lí tiến về Thăng Long.
? Nhà Lý đã đối phó với quân Quách Quì ntn?( Ta đánh những trận nhỏ cản bước tiến của Đ -> Buộc Địch đóng quân bờ Bắc S.Như Nguyệt chờ QThuỷ )
? Quách Quì có hội quân với QThuỷ được k? Vì sao ?( K vì : QThuỷ đã bị Lý Kế Nguyên đã mai phục và đánh 10 trận liên tiếp ngăn bước tiến K cho chúng vào sâu hỗ trợ cho quân bộ)
a. Nhà Lý chuẩn bị:
- Nhà Lý ra lệnh cho các địa phương chuẩn bị bố phòng.
- XD phòng tuyến sông Như Nguyệt chống Tống.
b. Diễn biến:
- Cuối năm 1076 quân Tống kéo vào nước ta
- 1077 nhà Lý đánh nhiều trận nhỏ để cản bước tiến của giặc.
- Lý Kế Nguyên đã mai phục và đánh 10 trận liên tiếp ngăn bước tiến đạo quân thủy của giặc
c. Kết quả:
- Quân Tống đóng quân ở bờ bắc sông Cầu không lọt vào sâu được
Hoạt động 2: (18 phút)
II. Giai đoạn thứ hai .
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt.
GV: Treo LĐ: Phòng tuyến S.Như Nguyệt .
GV: Tại phòng tuyến 2 bên giữ thế phòng thủ, QTống nhiều lần tìm cách vượt sông bắc cầu phao, đóng bè nhưng quân Lý phản công quyết liệt làm chúng không tiến vào được.
?: Em có nhận xét gì về QTống lúc này?( Bị động, thiếu LT, bệnh tật ).
GV: Tương truyền: Trong T/g này LTK cho người đêm 2 vào ngôi đền Trương Hống, Trương Hát ngâm bài thơ “Nam..
HS đọc bài thơ –cho biết nd của bài thơ?
? Theo em bài thơ đọc trong H /c lúc bấy giờ có T /d gì ?( K.Lệ tinh thần CĐ của quân ta, làm khiếp đảm tinh thần QTống)
GV : QTống ngày càng tuyệt vọng K dám nghĩ chuyện vượt sông . 
?: Trước tình hình đó, nhà Lý đã chủ động đánh giặc ntn? KQ ra sao ?
Thảo luận : Vì sao đang ở thế thắng mà Lý Thường Kiệt lại chủ động giảng hòa với giặc?( Để đảm bảo mối quan hệ bang giao hòa hiếu giữa 2 nước.Không làm tổn thương danh dự của nước lớn đảm bảo nền hòa bình lâu dài ) .
? Trận chiến thắng lợi là do đâu?( T.thần đoàn kết và CĐ anh dũng của ND ta, Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt)
? Chiến thắng có ý nghĩa gì?
? Nêu cách đánh giặc độc đáo của LTK?
( Tấn công trước để tự vệ, khích lệ tinh thần của Quân ta bằng bài thơ thần , XD phòng tuyến S, Như Nguyệt, bất ngờ tấn công , kết thúc CTranh P.Pháp Giảng hoà )
- Quân Tống phòng ngự bị động .
- Cuối xuân 1077 Lý Thường Kiệt cho quân vượt sông bắt ngờ đánh vào đồn giặc -> Quân giặc “mười phần chết đến năm sáu phần”.
- Quách Qùy chấp nhận giảng hòa và rút quân về nước.
c. ý nghĩa: 
+ Củng cố nền độc lập tự chủ của dân tộc.
+ Đập tan mộng xâm lược Đại Việt của nhà Tống.
c) Củng cố, luyện tập (3 phút)
- Trình bày theo lược đồ trận chiến trên sông Như Nguyệt.
- Nêu ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống Tống lần thứ hai. 
d) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1 phút)
- Học bài, Trả lời câu hỏi SGK, soạn bài 12. 
* Rút kinh nghiệm sau tiết dạy:
	.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................