Giáo án Hình học - Lớp 6 - Tiết 11, Bài 9: Vẽ đoạn thẳng cho biết độ dài - Nguyễn Anh Sơn (bản 3 cột)

Ngày soạn: ..................
Ngày dạy: 
Dạy lớp: 6A
Tiết 11. § 9. VẼ ĐOẠN THẲNG CHO BIẾT ĐỘ DÀI
1/ MỤC TIÊU:
a. Về kiến thức: Hs nắm vững trên tia Ox có 1 và chỉ 1 điểm M sao cho OM = m (đơn vị độ dài), (m > 0). Nắm trên tia Ox nếu OM < ON thì M nằm giữa O và N.
b. Về kĩ năng: Biết áp dụng các kiến thức trên để giải bài tập.
c. Về thái độ: Giáo dục tính cẩn thận, đo, đặt điểm chính xác.
2/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
a. Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án, bảng phụ, phấn màu.
b. Chuẩn bị của học sinh: Học và làm bài theo quy định.
3/ TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
* æn ®Þnh tæ chøc: 
6A:
a. Kiểm tra bài cũ: (Không lấy điểm) (4')
* Câu hỏi: Nêu cách đo độ dài đoạn thẳng AB.
* Đáp án: Đặt cạnh thước đi qua 2 điểm A và B sao cho điểm A trùng với vạch số 0 của thước. Xem điểm B đi qua vạch nào của thước thì đó là độ dài đoạn thẳng AB.
b. Dạy nội dung bài mới:
* Đặt vấn đề: Cho trước một đoạn thẳng ta có thể xác định được độ dài đoạn thẳng đó. Ngược lại khi biết độ dài của 1 đoạn thẳng ta có thể vẽ được đoạn thẳng đó hay không và vẽ như thế nào ? Ta cùng nghiên cứu bài hôm nay.
Hoạt động của thầy trò
Học sinh ghi
Gv
Nghiên cứu VD1 trong Sgk/122.
1. Vẽ đoạn thẳng trên tia: (20')
Y?
VD 1 cho biết gì ? Y/c gì ?
* Ví dụ 1: (Sgk/122)
Hs
Biết: Tia Ox, Om = 2cm.
Y/c: Vẽ đoạn thẳng OM trên tia Ox
Trên tia Ox, hãy vẽ đoạn thẳng OM có độ dài bằng 2 cm.
Tb?
Để vẽ đoạn thẳng ta có thể dùng những dụng cụ nào ?
 Giải:
- Dụng cụ: Dùng thước thẳng có chia khoảng hoặc dùng compa.
Hs
- Dùng thước thẳng có chia khoảng.
- Hoặc dùng com pa và thước.
Tb?
Lên bảng vẽ tia Ox. Cả lớp vẽ vào vở ?
Tb?
Để vẽ đoạn thẳng ta cần biết những gì ?
Hs
Biết 2 mút của đoạn thẳng.
- Cách vẽ:
K?
Theo yêu cầu của bài toán vẽ đoạn thẳng OM trên tia Ox. Ta đã biết được những mút nào ? Còn phải xác định mút nào nữa ?
 + Đặt cạnh thước nằm trên tia Ox sao cho vạch số 0 của thước trùng với gốc O của tia.
Hs
Đã biết mút O, cần xác định mút M.
Gv
Ta vẽ mút M theo các bước như (sgk – 122).
+ Vạch số 2 (cm) của thước sẽ cho ta điểm M.
Hs
N/c cách vẽ mút M trong Sgk.
Tb?
Qua n/c để vẽ mút M ta thực hiện qua mấy bước ? Nêu nội dung từng bước ?
Đoạn thẳng OM là đoạn thẳng phải vẽ.
Hs
Thực hiện qua 2 bước:
+ Đặt cạnh thước nằm trên tia Ox sao cho vạch số 0 của thước trùng với gốc O của tia.
+ Vạch số 2 (cm) của thước sẽ cho ta điểm M. Đoạn thẳng OM là đoạn thẳng phải vẽ.
K?
Một em lên bảng xác định điểm M. Cả lớp xác định điểm M vào vở.
Gv
Nhấn mạnh: Muốn vẽ 1 đoạn thẳng thì phải biết 2 mút của đoạn thẳng. Mút O đã biết, ta chỉ vẽ tiếp mút M.
Hướng dẫn cách vẽ bằng compa (Gv vừa hướng dẫn vừa thực hành).
Gv
Qua thực hiện ta thấy vị trí điểm M trong 2 trường hợp là trùng nhau.
G?
Qua 2 cách xác định điểm M trên tia Ox. Cho biết ta xác định được mấy điểm M ?
Hs
Qua 2 cách xác định điểm M trên tia Ox ta chỉ xác định được một điểm M trên tia Ox sao cho OM = 2cm.
Gv
Chốt lại: Cho trước một đoạn thẳng OM có độ dài a (bất kì) bao giờ ta cũng vẽ được 1 và chỉ 1 điểm M sao cho OM = a (đơn vị độ dài), bằng cách:
+ Đặt cạnh thước nằm trên tia Ox sao cho vạch số 0 của thước trùng với gốc O của tia.
+ Vạch số a (cm) của thước sẽ cho ta điểm M. Đoạn thẳng OM là đoạn thẳng phải vẽ.
* Nhận xét: (Sgk/122)
Gv
Đó là nội dung nhận xét có trong Sgk ? Hãy đọc ?
Gv
Ta đã biết cách vẽ 1 đoạn thẳng trên tia trong đó có 1 đầu mút của đoạn thẳng trùng với gốc tia. Muốn vẽ 1 đoạn thẳng bằng đoạn thẳng cho trước ta làm như thế nào? Ta xét ví dụ 2.
* Ví dụ 2: (Sgk/122)
 Giải:
Y?
Ví dụ 2 cho gì ? Y/c gì ? 
Hs
Cho đoạn thẳng AB bất kỳ, bài y/c vẽ đoạn thẳng CD sao cho CD = AB.
Gv
Vẽ đoạn thẳng AB bất kì.
Tb?
Để vẽ đoạn thẳng CD ta cần xác định những mút nào ?
Hs
Cần xác định mút C và mút D.
K?
Nêu cách vẽ mút C của đoạn thẳng?
Hs
Vẽ tia Cy bất kì được mút C.
K?
Mút C còn phải t/m điều kiện gì ?
?
Lên bảng vẽ tia Cy – Dưới lớp vẽ vào vở.
Gv
Y/c Hs n/c cách xác định mút D trong (Sgk – 123).
Tb?
Qua nghiên cứu hãy cho biết người ta đã vẽ mút D như thế nào ?
- Cách vẽ: (Sgk – 123)
Hs
+ Đặt compa sao cho mũi nhọn trùng với mút A, mũi kia trùng với mút B của đoạn thẳng AB cho trước.
+ Giữ độ mở của compa không đổi, đặt compa sao cho một mũi nhọn trùng với gốc C của tia Cy, mũi kia nằm trên tia sẽ cho ta mút D và CD là đoạn thẳng phải vẽ.
K?
Lên bảng thực hành vẽ đoạn thẳng CD sao cho CD = AB. Ở dưới lớp vẽ vào vở.
?
Sau khi vẽ xong tia Cy thì yêu cầu của VD 2 trở nên như thế nào ? Có giống yêu cầu của VD 1 không ?
Gv
Ta đã biết cách vẽ 1 đoạn thẳng trên tia, vẽ 1 đoạn thẳng bằng 1 đoạn thẳng cho trước. Vậy vẽ 2 đoạn thẳng trên tia như thế nào? Ta sang phần 2.
2. Vẽ hai đoạn thẳng trên tia: (9')
?
Ví dụ có mấy yêu cầu ? Là những yêu cầu nào ?
Gv
Nhấn mạnh: Bài yêu cầu trên cùng 1 tia 2 đoạn thẳng đó đều đã biết 1 đầu mút O.
* Ví dụ: (Sgk/123)
 Giải:
?
Một em lên thực hiện yêu cầu 1: Vẽ hình. 
. Trên tia Ox vẽ OM = 2cm; ON = 3cm.
?
Quan sát hình vẽ và cho biết điểm nào nằm giữa 2 điểm còn lại ?
Gv
Trên tia Ox nếu có OM = 2cm;
ON = 3cm (tức OM < ON) thì M nằm giữa 2 điểm O và N
. Điểm M nằm giữa 2 điểm O và N. 
(vì 2cm < 3 cm)
G?
Trên tia Ox có OM = a; ON = b (đơn vị độ dài) và 0 < a < b thì điểm nào nằm giữa 2 điểm còn lại ?
Gv
Đó là Nd nhận xét trong (Sgk/123). Một em đọc lại nội dung nhận xét.
* Nhận xét: (Sgk – 123)
?
Nhìn hình vẽ dưới đề bài, trả lời câu hỏi ?
Gv
Treo bảng phụ có vẽ săn hình.
Hs
Khi a < b
Gv
Như vậy ngoài cách nhận biết điểm nằm giữa 2 điểm dựa vào hệ thức cộng đoạn thẳng bài học hôm nay cho ta biết 1 cách nhận biết khác về điểm nằm giữa 2 điểm đó là: Nếu A, B cùng thuộc Ox và OA < OB thì điểm A nằm giữa 2 điểm O và B.
K?
Nhắc lại 2 dấu hiệu nhận biết 1 điểm nằm giữa 2 điểm khác ?
Hs
C1: AM + MB = AB M nằm giữa 2 điểm A và B.
C2: A và B cùng thuộc tia Ox mà OA < OB A nằm giữa 2 điểm O và B.
Y?
c. Củng cố, luyện tập: 
Xđ y/c của bài 58 (Sgk – 124) ?
3. Luyện tập: (10’)
Hs
Lên vẽ và nêu cách vẽ.
Bài 58 (Sgk – 124)
Cả lớp vẽ vào vở và nhận xét.
 Giải:
Gv
Nhận xét, chữa.
- Vẽ tia Ax bất kì.
- Đặt cạnh thước trên tia Ax sao cho vạch số 0 của thước trùng với gốc A của tia.
- Vạch 3, 5cm trên thước cho ta điểm B trên tia.
 AB là đoạn thẳng cần vẽ.
Gv
Y/c Hs n/c làm bài tập 53 (Sgk – 124).
Bài 53 (Sgk – 124)
Y?
Bài 53 có mấy y/c ? Là những y/c nào ?
Hs
Có 3 yêu cầu.
 Giải:
?
Lên thực hiện yêu cầu 1.
Tb?
Để tính MN ta sử dụng kiến thức nào ?
Vì 2 điểm M và N cùng thuộc tia Ox và ON > OM (vì 6cm > 3cm) nên điểm M nằm giữa 2 điểm O và N.
 OM + MN = ON
Hay 3 + MN = 6
 MN = 6 - 3 = 3 (cm)
Theo đề bài có OM = 3 cm. 
Vậy OM = MN.
Hs
Để tính MN ta sử dụng hệ thức khi nào AM + MB = AB
Gv
Để sử dụng được hệ thức đó phải xác định điểm nào nằm giữa 2 điểm còn lại.
K?
Hãy lập luận chứng tỏ điểm nào nằm giữa 2 điểm còn lại ?
?
Khi đó có hệ thức nào ?
?
Tiếp tục lập luận để tính MN ?
?
So sánh MN với OM ?
Gv
Dạng bài này đã chữa ở bài khi nào thì AM + MB = AB, chỉ khác phần lập luận điểm nằm giữa. Khi đưa ra khẳng định phải giải thích lí do.
d. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: (2')
- Ôn lại cách vẽ và thực hành vẽ đoạn thẳng biết độ dài (dùng thước và compa).
- Nắm chắc dấu hiệu nhận biết điểm nằm giữa 2 điểm.
- BTVN: 54, 55, 56, 57, 59 (Sgk – 124).
- HD bài 55 (Sgk – 124) Bài này ta xét 2 trường hợp:
TH 1: Điểm B nằm giữa O và A.
TH 2: Điểm A nằm giữa O và B.
- Đọc trước bài: “Trung điểm của đoạn thẳng”.