Giáo án bồi dưỡng học sinh giỏi Ngữ văn Lớp 9 - Năm học 2010-2011 - Nguyễn Thị Thủy

 Chuyªn ®Ò V¨n häc d©n gian ViÖt Nam
 * * * * * * * * * *
TuÇn 1 Ngµy so¹n : 
 Ca dao Viªt Nam
A. Môc tiªu cÇn ®¹t 
 - N¾m l¹i kh¸i niÖm ca dao vµ mét sè chñ ®Ò th­êng gÆp cña ca dao
 - RÌn luyÖn kÜ n¨ng c¶m nhËn mét sè bµi, h×nh ¶nh quen théc trong ca dao
B. ChuÈn bÞ bµi häc:
 GV: Nghiªn cøu tµi liÖu so¹n bµi
C.TiÕn tr×nh d¹y chuyªn ®Ò
I)Kh¸i niÖm: Ca dao d©n ca lµ tªn gäi chung c¸c thÓ lo¹i tr÷ t×nh d©n gian kÕt hîp víi lêi vµ nh¹c, diÔn t¶ ®êi sèng néi t©m cña con ng­êi. HiÖn nay ng­êi ta cã sù ph©n biÖt hai kh¸i niÖm ca dao vµ d©n ca: ca dao lµ lêi th¬ cña d©n ca, d©n ca lµ s¸ng t¸c kÕt hîp c¶ lêi th¬ vµ nh¹c.
+ Ca dao d©n ca thuéc lo¹i tr÷ t×nh ph¶n ¸nh t©m t­ t×nh c¶m cña mét sè kiÓu tr÷ t×nh: Ng­êi vî, ng­êi mÑ, ng­êi con, ng­êi «ng, trong gia ®×nh. Chµng trai, c« g¸i trong quan hÖ løa ®«i. Ng­êi thî, ng­êi phô n÷ trong quan hÖ XH.
+Ca dao, d©n ca cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nghÖ thuËt truyÒn thèng, bÒn v÷ng bªn c¹nh nh÷ng ®iÓm gièng tr÷ t×nh cßn cã ®Æc thï riªng vÒ h×nh thøc vÒ kÕt cÊu, h×nh ¶nh, ng«n ng÷ ch¼ng h¹n th­êng ng¾n cã khi chØ cã 2 c©u, thÓ th¬ th­êng lµ lôc b¸t hoÆc biÕn thÓ hay lÆp l¹i: VÝ dô ai vÒ, ai v«, th©n em...
+Tuy nhiªn ca dao, d©n ca th­êng rÊt hån nhiªn, ch©n thùc c« ®óc vÒ søc gîi c¶m vµ kh¶ n¨ng l­u truyÒn. 
+Ng«n ng÷ giÇu mÇu s¾c ®Þa ph­¬ng, ng«n ng÷ lµ tiÕng nãi hµng ngµy cña nh©n d©n do ®ã tõ x­a ®Õn nay ®­îc nh©n d©n yªu chuéng vµ ®¸nh gi¸ cao.
II)Mét sè chñ ®Ò th­êng gÆp
+ T×nh c¶m gia ®×nh
+ T×nh yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc, con ng­êi.
+Than th©n...
III)TËp ph©n tÝch mét sè bµi quen thuéc
§Ò 1: C¶m nhËn cña em vÒ bµi ca dao sau:	C¶nh Hå T©y
Giã ®­a cµnh tróc la ®a
....................................
NhÞp chµy Yªn Th¸i mÆt g­¬ng t©y Hå
Yªu cÇu lµm dµn ý s¬ l­îc :
*Néi dung: 
+VÎ ®Ñp cña Hå T©y trong mét ®ªm tr¨ng, c¶nh vËt yªn tÜnh chuyÓn vËn tõ lóc nöa ®ªm tíi s¸ng: Giã nhÑ,tr¨ng thanh, cµnh tróc la ®µ s¸t mÆt n­íc hå, S­¬ng nh­ khãi to¶ trªn mÆt hå, S¸ng b×nh minh khi mÆt hå lung linh xao ®éng bëi ¸nh n¾ng ban mai, ph¶n chiÕu lµm mÆt n­íc nh­ tÊm g­¬ng lín.
+Cuéc sèng lao ®éng cña nh©n d©n ven hå T©y: Chu«ng TrÊn Vò, canh gµ Thä S­¬ng gîi ra ©m thanh rén r·, Êm cóng, thanh b×nh cña con ng­êi.
+T×nh yªu say ®¾m cña t¸c gi¶ d©n gian víi c¶nh vËt còng nh­ con ng­êi ëHå T©y.
*NghÖ thuËt miªu t¶ ®Æc s¾c qua viÖc tao ra bøc tranh chuyÓn vËn theo thêi gian, c¸ch gieo vÇn theo thÓ lôc b¸t nhuÇn nhuyÔn gîi ©m h­ëng nh­ nh÷ng c©u h¸t trong kh«ng gian yªn tÜnh v× thÕ mµ vang xa theo lµn n­íc. Sù kÕt hîp gi÷a ©m thanh, mÇu s¾c, ®­êng nÐt..hµi hoµ, ë nhiÒu gãc h­íng quan s¸t c¶nh Hå ®Òu ®­îm t×nh s©u s¾c.
 §Ò 2: T×m ý cho ®Ò bµi sau: Tr×nh bµy nÐt t­¬ng ®ång vÒ nghÖ thuËt vµ néi dung kh¸i qu¸t cña nhãm ca dao sau:
 +Th©n em nh­ d¶i lôa ®µo
 PhÊt ph¬ gi÷a chî biÕt vµo tay ai
 +Em nh­ giÕng n­íc gi÷a ®µng
 Ng­êi kh«n röa mÆt ng­êi phµm röa ch©n
 +Em nh­ h­¬ng quÕ gi÷a rõng
 Th¬m tho ai biÕt, ng¸t lõng ai hay
Gîi ý: 
Néi dung: §ã lµ nh÷ng c©u h¸t than th©n, ®ång c¶m víi nçi niÒm, cuéc ®êi, c¶nh ngé khæ cùc, ®¾ng cay, lÖ thuéc kh«ng ®­îc quyÒn quyÕt ®Þnh bÊt cø ®iÒu g× cña ng­êi phô n÷ qua ®ã cßn cã ý nghÜa tè c¸o x· héi phong kiÕn ngµy x­a.
NghÖ thuËt: h×nh ¶nh so s¸nh ®Ó miªu t¶ rÊt cô thÓ, chi tiÕt th©n phËn vµ nçi khæ cña ng­êi phô n÷.
 §Ò 3: C¶m nghÜ vÒ t×nh c¶m gia ®×nh qua nh÷ng bµi ca dao mµ em ®­îc häc vµ ®äc thªm ë líp 7./.
Yªu cÇu:
*ViÕt thö phÇn më bµi
Ch¼ng h¹n: “Ca dao d©n ca lµ nh÷ng tiÕng h¸t ®i tõ tr¸i tim lªn miÖng”, lµ th¬ ca tr÷ t×nh d©n gian, tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vµ h×nh thøc béc lé t×nh c¶m cña nh©n d©n. Nã ng©n vang m·i trong t©m hån ng­êi ViÖt Nam, lµ c©y ®µn mu«n ®iÖu, ngät ngµo lan xa theo ®ång lóa, c¸nh cß, nhÞp chÌo cña con thuyÒn xu«i ng­îc, thiÕt tha ©u yÕm qua lêi ru cña mÑ hiÒn. Khóc h¸t t©m t×nh Êy b¾t ®Çu lµ t×nh c¶m gia ®×nh, thÊm s©u vµo t©m hån cña mçi con ng­êi nhÊt lµ tuæi th¬. TruyÒn thèng v¨n ho¸, ®¹o ®øc ViÖt Nam rÊt ®Ò cao gia ®×nh vµ t×nh c¶m gia ®×nh. Nh÷ng c©u h¸t vÒ chñ ®Ò nµy chiÕm mét khèi l­îng lín trong kho tµng ca dao d©n ca d©n téc, ®· diÔn t¶ ch©n thùc, xóc ®éng nh÷ng t×nh c¶m th©n mËt Êm cóng vµ thiªng liªng cña con ng­êi ViÖt Nam, tõ x­a ®Õn nay.
* T×m ý: 
+§ã lµ lêi ru con cña ng­êi mÑ Êm ¸p, thiªng liªng nh¾c nhë, nh¾n göi vÒ c«ng cha nghÜa mÑ, vÒ bæn phËn lµm con : C«ng cha nh­ nói Th¸i S¬n b»ng h×nh ¶nh so s¸nh ví ©m ®iÖu t©m t×nh thµnh kÝnh, s©u l¾ng.
+Nçi lßng cña ng­êi con g¸i lÊy chång xa, nhí mÑ, nhí quª nhµ 
ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau
+Nçi nhí vµ sù yªu kÝnh ®èi víi «ng bµ qua h×nh thøc so s¸nh ®éc ®¸o: 
Ngã lªn nuéc l¹t m¸i nhµ
Bao nhiªu nuéc l¹t nhí «ng bµ bÊy nhiªu
Ngã lªn cïng víi Bao nhiªu...BÊy nhiªu gîi sù tr©n träng, t«n kÝnh.
+TiÕng h¸t t×nh c¶m anh em yªu kÝnh, th©n th­¬ng trong quan hÖ gia ®×nh ruét thÞt; anh em ®©u ph¶i ng­êi xa
+T×m nh÷ng bµi ®äc thªm bæ sung
 §Ò 4: H·y trao ®æi víi b¹n vÒ ý nghÜa bµi ca dao :
 Ta vÒ ta t¾m ao ta
Dï trong dï ®ôc ao nhµ vÉn h¬n
Yªu cÇu : 
 + ChØ ra ý nghÜa bµi ca : quan niÖm vÒ quª h­¬ng cña nh©n d©n ta ®êi x­a ®ång thêi ph¶i bµn b¹c vÒ t×nh yªu quª h­¬ng g¾n liÒn víi viÖc ®æi míi quª h­¬ng.
* Bµi tËp vÒ nhµ:
Ph©n tÝch bµi ca dao : Cµy ®ång ®ang buæi ban tr­a 
 ...................................................
 DÎo th¬m mét h¹t ®¾ng cay mu«n phÇn
 ==============================================
 TuÇn 2 Ngµy so¹n:
 H×nh ¶nh quª h­¬ng ®Êt n­íc trong ca dao ViÖt Nam
 * Dµn ý:
 MB: Giíi thiÖu h×nh ¶nh ®Êt n­íc qua ca dao 
 TB: Giíi thiÖu ®Êt n­íc tï B¾c ®Õn chÝ B¾c qua c¸c c©u ca dao ®­îc chän ®Ó ph©n tÝch
 Kh¼ng ®Þnh l¹i...........
 * V¨n b¶n tham kh¶o:
 Hình ảnh quê hương đất nước in dấu đậm đà trong ca dao, dân ca. Đọc ca dao dân ca, ta cảm thấy tâm hồn nhân dân ôm trọn bóng hình quê hưong dất nước. Mỗi vùng quê có một cách nói riêng, cảm nhận riêng về sự giàu đẹp của nơi chôn rau cắt rốn của mình. đọc nhưng bài ca ấy , ta vô cùng sung sướng như vừa được đi tham quan 1 số dan lam thắng c¶nh từ bắc vào nam. 
 Với nhân dân ta, quê hương là nơi quê cha đất mẹ, là cái nôi thân thiết yêu thương. Quê hương là mái nhà , luỹ tre, cái ao tắm mát , là sân đình , cây đa , giếng nước , con đò . Là cánh đồng xanh là con đò trắng , cánh diều biếc tuổi thơ. Đất nước với quê hương chỉ là một, là cơ đồ ông cha để lại, là núi sông hùng vĩ thiêng liêng. Quê hương đất nước được nói đến trong ca dao, dân ca đã thể hiện biết bao tình cảm yêu thương , tự hào của nhân dân ta biết bao đời nay.
Đất nước ta nơi nào cũng đẹp. Cảnh trí non sông nư gấm như hoa ; sản phẩm phong phú, con người cần cù, thông minh sáng tạo đã xây dựng quê hương đất nước ngày thêm giàu đẹp.
 Lên ải Bắc đêns thăm Chi Lăng, núi ngập trùngcao vút tầng mây, nơi Liễu thăng bỏ mạng . Ta đến thăm thành Lạng , soi mình xuống dòng sông xanh Tam cờ, thăm chùa Tam Thanh , đến với nàng Tô Thị trong huyền thoại:
 _"Ai ơi đứng lại mà trông
 Kìa núi Thành Lạng, kìa sông Tam Cờ"
 _"Đồng Đăng có phố Kì Lừa,
 Có nàng Tô Thị , Có chùa Tam Thanh"
 Hai tiếng nói "ai ơi" mời gọi vang lên.Chữ "kìa" , chữ "có" dược nhấn đi nhấn lại biểu thị niềm tự hào của bà con xứ Lạng đang say sưa ngắm nhìn và đưa tay chỉ về tưng ngọn núi , con sông, ngôi chùa , dấu tích của bức thành cổ.......
 Các tên núi tên sông được nói đến, nhân dân ta biểu lộ niềm tự hao về một chiến công, về mộtk linh địagắn liền với một anh hùng dân tộc, với một huyền tích diệu kì:
 "Nhất cao là núi Ba Vì,
 Thứ ba Tam Đảo , thứ nhì Độc Tôn"
 _"Sâu nhất là sông Bạch Đằng, 
 Ba lần giặc đến, ba lần giặc tan.
 Cao nhất là núi Lam Sơn,
 Có ông Lê Lợi trong ngàn bước ra"
 Ai đã từng đến thăm Bắc Cạn, ngồi thuyền độc mộc du ngoạn trên hồ Ba Bể, ngắm thác nước trắng xoávắt ngang sườn núi , nghe vượn hót trong ánh tà dương, gặp cô nàng áo xanh đi hái măng trở về. Câu ca như mời gọi với bao tình thân thưong:
 _"Bắc Cạn có suổi đãi vàng, 
 Có hồ Ba Bể, cã nàng áo xanh."
 Thăng Long - Đô thành- Hà Nội là trái tim của đất nước ta , nơi ngàn năm văn vật. Kinh thành xưa nổi tiêng phồn hoa:
 _" Phồn hoa thứ nhất Long Thành,
 Phố giăng mắc cửi , đương quanh bàn cờ"
 Cầu Thê Húc , chùa Ngọc Sơn , Tháp Bút , Đài nghiên , hồ Hoàn Kiếm...mỗi thắng cảnh là một di tích gợi nhớ về cõi nguồn hoặc nói lên một nét đẹp về nền văn hoá Đại Việt, để ta yêu quí tự hoà kinh thành xưa:
 _" Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ 
 Xem chùa Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn.
 Đài Nghiên , Tháp Bút chưa mòn,
 Hỏi ai gây dựng lên non nước này?"
 Qua xứ Nghệ vào miền trung, ta vô cùng tự hoà về đất nước tươi đẹp hùng vĩ. Non xanh nước biếc một màu trải dài mở rộng như vẫy gọi:
 _"Đưong vô xứ Nghệ quanh quanh
 Non xanh nước biếc như tranh hoạ đồ"
 Hãy đến với huế đẹp và thơ , ngắm sông hương, núi Ngự Bình, nhe giọng hò dịu ngọt, đến chơi hồ Tĩnh Tâm, tham quan lăng tẩm vua chúa nhà Nguyễn , và chùa chiền cổ kính, uy nghiêm :
 _" Đông Ba , Gia Hội hai cầu 
 Ngó lên Diệu Đế bốn lầu hai chuông"
 Vượt qua đèo Hải Vân đến thăm khu Năm " dằng dặc khúc ruột miền Trung", đến với Đồng Nai, Nam Bộ mến yêu. Đất nứoc ta bao la một dải:
 _"Hải vân bát ngát nghìn trùng
 Hòn Hồng ở đấy là trong Vịnh Hàn "
 _" Nhà Bè nước chảy phân hai, 
 Ai về Gia định, Dồng nai thì vê."
 _" Đồng Tháp Mười cò bay thẳng cánh.
 Nước Tháp Mười lóng lánh cá tôm"
.................................................. ...........Còn rất nhiều nữa
Có nhµ thơ đã viết :
 " Quê hương là gì hở mẹ
 Mà cô giào dạy phải yêu...?
* Bµi tËp vÒ nhµ: ViÕt thµnh bµi v¨n cho ®Ò bµi trªn
 ================================================= 
 TuÇn 3 Ngµy so¹n:
H×nh ¶nh con cß trong ca dao
 Con cß bay l¶ bay la...., Con cß mµ ®i ¨n ®ªm....Nh÷ng c©u ca dao b¾t ®Çu b»ng con cß ®· ®i vµo t©m hån con ng­êi ViÖt Nam tõ bao ®êi nay. Con cß thËt lµ gÇn gòi, th©n quen. Vµ nã ®· trë thµnh mét h×nh th­êng ®Ñp tronh ca dao. Mçi hi nh¾c ®Õn con cß víi nh÷ng phÈm chÊt cña nã lµm ta nghÜ ®Õn h×nh ¶nh cña ng­êi n«ng d©n, cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam.
 * H×nh ¶nh con cß lµ h×nh ¶nh cña ng­êi n«ng d©n . Ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam rÊt gÇn gòi vµ g¾n bã víi con cß. Hä ®· xem cß lµ b¹n. Nh×n con cß kiÕm ¨n trªn nh÷ng c¸nh ®ång hä liªn t­ëng ®Õn cuéc ®êi vµ sè phËn cña m×nh. .....
 * H×nh ¶nh cßn lµ h×nh ¶nh cña ng­êi phô n÷. Con cß cã d¸ng vÏ m¶nh kh¶nh, cã bé l«ng tr¾ng muèt, khi nµo còng cÇn cï, siªng n¨ng kiÕm ¨n l¸m ng­êi ta liªn t­ëng ®Õn ng­êi phô n÷.....
 # GV cung cÊp cho häc sinh c¸c c©u ca dao ®Ó häc sinh ph©n tÝch 
-Con cß mµ ®i ¨n ®ªm...
-C¸i cß c¸i v¹c c¸i n«ng...
-C¸i cß lÆn léi bê s«ng...
-Con cß bay l¶ bay la
-Cha sinh mÑ ®Î tay kh«ng
Cho nªn bay kh¾p t©y ®«ng kiÕm måi
Tr­íc ... a B»ng ViÖt
a. Giới thiệu khái quát về tác giả Bằng Việt (thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Thơ Bằng Việt hấp dẫn người đọc bởi sự trong trẻo, mượt mà và chiều sâu triết lý) ; về bài thơ Bếp lửa (chú ý hoàn cảnh sáng tác).
b. Suy nghĩ, cảm nhận của bản thân về tình bà cháu trong bài thơ:
Tình bà cháu thắm thiết, cảm động được khơi gợi qua hình ảnh bếp lửa. 
- Hình ảnh thân thương, ấm áp về bếp lửa: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm / Một bếp lửa ấp iu nồng đượm khơi gợi kỷ niệm thời thơ ấu bên người bà. Bếp lửa hiện lên trong kí ức như tình bà ấm áp, như sự đùm bọc của bà, sù ch¨m chót cho ®øa ch¸u
- Bµ lµ ng­êi giµu lßng yªu th­¬ng c­u mang d¹y dç ch¸u
- Những suy ngẫm về người bà: 
 + §ó là những suy ngẫm về cuộc đời nhiều gian khổ nhưng giàu hi sinh, tần tảo của người bà. 
+ Bà là người nhóm lửa, cũng là người giữ cho ngọn lửa luôn ấm nóng và tỏa sáng trong mỗi gia đình: Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ /Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm / Nhóm bếp lửa ấp ui nồng đượm
+ Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa - ngọn lửa của sự sống, của niềm tin cho các thế hệ sau: Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen / Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn / Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng
- Đứa cháu dù đi xa, vẫn không thể quên bếp lửa của bà, không quên tấm lòng thương yêu đùm bọc của bà. Bếp lửa ấy đã trở thành kỉ niệm ấm lòng, thành niềm tin, nâng bước cháu trên chặng đường dài. Kỳ diệu hơn, người cháu nhờ hiểu và yêu bà mà thêm hiểu nhân dân, dân tộc mình. Bếp lửa và bà đã trở thành biểu tượng cho hình ảnh quê hương xứ xở.
c. Đánh giá chung:
- Bài thơ khiến người đọc xúc động bởi tình cảm bà cháu chân thành, thắm thiết. Nhà thơ đã khéo sử dụng hình ảnh bếp lửa. Đây là là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo, có giá trị thẩm mỹ cao: vừa cụ thể, chân thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng, góp phần thể hiện chiều sâu triết lý của bài thơ.  
- Tình cảm yêu quý, biết ơn của người cháu đối với bà trong bài thơ chính là biểu hiện cụ thể của tình yêu thương, sự gắn bó với gia đình, quê hương, điểm khởi đầu của tình yêu đất nước.
Bµi tËp: H×nh ¶nh BÕp löa trong bµi th¬ BÕp löa cña B»ng ViÖt ®­îc nh¾c l¹i bao nhiªu lÇn? T¹i sao khi nh¾c ®Õn bÕp löa th× ng­êi ch¸u l¹i nhí ®Õn bµ, nhí vÒ bµ ng­êi ch¸u l¹i nhí vÒ bÕp löa.
Gîi ý: 
Nh¾c l¹i m­êi lÇn
Bµi th¬ lµ lêi t©m sù cña ng­êi ch¸u n¬i xa nhí vÒ bµ vµ nh÷ng kû niÖm víi bµ.
Sù håi t­ëng b¾t ®Çu tõ h×nh ¶nh Êm ¸p th©n th­¬ng vÒ bÕp löa. Kû niÖm vÒ bµ vµ nh÷ng n¨m th¸ng tuæi th¬ g¾n víi h×nh ¶nh bÕp löa.
+ BÕp löa lµ t×nh bµ nång Êm, lµ chç dùa tinh thÇn, sù c­u mang ®ïm bäc, ch¨m chót cña bµ. BÕp lö g¾n víi nh÷ng khã kh¨n gian khæ cña cuéc ®êi bµ.
+ Ngµy ngµy bµ nhãm lªn bÕp löa còng lµ nhãm lªn niÒm vui, sù sèng, niÒm yªu th­¬ng chi chót dµnh cho con ch¸u vµ mäi ng­êi.
+ Bµ kh«ng chØ lµ ng­êi nhãm löa, giö löa mµ cßn lµ ng­êi truyÒn ngäcn löa-ngän löa cña sù sèng, niÒm tin cho c¸c thÕ hÖ nèi tiÕp.
+ Nãi lªn lßng kÝnh yªu vµ suy nghÜ vÒ bµ, còng lµ ®èi víi gia ®×nh, yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc. BÕp löa-bµ, bµ-bÕp löa lu«n g¾n bã m¸u thÞt kh«ng t¸ch rêi cuéc ®êi t¸c gi¶.
Bµi tËp: H×nh ¶nh BÕp löa trong bµi th¬ BÕp löa cña B»ng ViÖt ®­îc nh¾c l¹i bao nhiªu lÇn? T¹i sao khi nh¾c ®Õn bÕp löa th× ng­êi ch¸u l¹i nhí ®Õn bµ, nhí vÒ bµ ng­êi ch¸u l¹i nhí vÒ bÕp löa.
Gîi ý: 
Nh¾c l¹i m­êi lÇn
Bµi th¬ lµ lêi t©m sù cña ng­êi ch¸u n¬i xa nhí vÒ bµ vµ nh÷ng kû niÖm víi bµ.
Sù håi t­ëng b¾t ®Çu tõ h×nh ¶nh Êm ¸p th©n th­¬ng vÒ bÕp löa. Kû niÖm vÒ bµ vµ nh÷ng n¨m th¸ng tuæi th¬ g¾n víi h×nh ¶nh bÕp löa.
+ BÕp löa lµ t×nh bµ nång Êm, lµ chç dùa tinh thÇn, sù c­u mang ®ïm bäc, ch¨m chót cña bµ. BÕp lö g¾n víi nh÷ng khã kh¨n gian khæ cña cuéc ®êi bµ.
+ Ngµy ngµy bµ nhãm lªn bÕp löa còng lµ nhãm lªn niÒm vui, sù sèng, niÒm yªu th­¬ng chi chót dµnh cho con ch¸u vµ mäi ng­êi.
+ Bµ kh«ng chØ lµ ng­êi nhãm löa, giö löa mµ cßn lµ ng­êi truyÒn ngäcn löa-ngän löa cña sù sèng, niÒm tin cho c¸c thÕ hÖ nèi tiÕp.
+ Nãi lªn lßng kÝnh yªu vµ suy nghÜ vÒ bµ, còng lµ ®èi víi gia ®×nh, yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc. BÕp löa-bµ, bµ-bÕp löa lu«n g¾n bã m¸u thÞt kh«ng t¸ch rêi cuéc ®êi t¸c gi¶.
II. PhÈm chÊt cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam qua c¸c t¸c phÈm BÕp löa, Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ trªn l­ng mÑ
1. Giµu t×nh yªu th­¬ng:
 + Gia ®×nh, ng­êi th©n:
 VD: Yªu th­¬ng con 
 	 “MÑ gi· g¹o mÑ nu«i bé ®éi
 	 ...................................
	L­ng ®­a n«i vµ tim h¸t thµnh lêi”
 “ T¸m n¨m..........löa
	...................................
Bµ d¹y ch¸u lµm, bµ ch¨m ch¸u häc”
 + Bé ®éi, quª h­¬ng, ®Êt n­íc 	
MÑ th­¬ng a kay, mÑ th­¬ng bé ®éi
MÑ th­¬ng akay, mÑ th­¬ng lµng ®ãi
MÑ th­¬ng akay, mÑ th­¬ng ®Êt n­íc
2. CÇn cï, ch¨m chØ, chÞu th­¬ng, chÞu khã, bÒn bÜ, nhÉn n¹i:
 - “Mét bÕp löa chên vên s­¬ng sím
	 .....................................................
	ChÊu th­¬ng bµ biÕt mÊy n¾ng m­a”
	“ LËn ®Ën ..........n¾ng m­a
	 ...................................................
	 Bµ vÉn gi÷ thãi quen dËy sím”
 - Võa ®Þu con võa gi¶ g¹o “ Må h«i mÑ r¬i m¸ em nãng hæi”; võa ®Þu con võa tØa b¾p “ l­ng nói th× to mµ l­ng mÑ nhá”
3. Giµu ®øc hy sinh, giµu niÒm tin vµ nghÞ lùc, dòng c¶m kiªn c­êng...
- Hy sinh cho gia ®×nh, quª h­¬ng. ®Êt n­íc.
 + Sù hy sinh cña ng­êi bµ ®èi víi ch¸u, ®èi víi ®Êt n­íc “ N¨m giÆc....yªn”
 + Sù hy sinh cña ng­êi mÑ ®èi víi con, ®èi víi quª h­¬ng ®Êt n­íc.
+ Ng­êi bµ göi g¾m niÒm tin vµo ®øa ch¸u, ng­êi mÑ g­ëi g¾m ­íc m¬, niÒm tin vµo ®øa con.
+ Sù dòng c¶m kiªn c­êng cña ng­êi mÑ khi võa ®Þu con võa ®¸nh giÆc.
4. Nh÷ng phÈm chÊt ®ã lµ sù kÕ thõa vµ phÊt huy vµ ph¸t huy c¸c phÈm chÊt truyÒn thèng cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam ( lÊy vÝ dô qua c¸c thêi ®¹i, qua c¸c t¸c phÈm)
5. Còng viÕt vÒ mét ®Ò tµi nh­ng mçi nhµ th¬ l¹i cã nh÷ng ®ãng gãp riªng.
 ===================================
TuÇn 15 Ngµy so¹n: 22/11/2010
 Anh tr¨ng
I. Ph©n tÝch vÎ ®Ñp h×nh thøc cña bµi th¬ ¸nh tr¨ng
1.ThÓ th¬, nhÞp ®iÖu th¬: 
 - ThÓ th¬ 5 ch÷ méc m¹c, gi¶n dÞ, cïng nhÞp th¬ lóc ng©n vang, tha thiÕt (khæ 1,2), lóc trÜu nÆng, l¾ng s©u (khæ 5,6) gãp phÇn thÓ hiÖn thµnh c«ng lêi (khæ 5,6) gãp phÇn thÓ hiÒn thµnh c«ng lêi t©m t×nh, tù nhñ, thæ lé thù ®¸y lßng kh«ng chØ cña NguyÔn Duy mµ lµ cña c¶ mét thÕ hÖ.
2. KÕt cÊu: 
 - Bµi th¬ cã kÕt cÊu gi¶n ®¬n nh­ mét c©u chuyÖn kÓ ( KÕt hîp tù sù vµ tr÷ t×nh), tõ chiÒu qu¸ khø xu«i vÒ hiÖn t¹i, g¾n liÒn víi m¹ch c¶m xó cña nhµ th¬.
 - Chó ý mét sè ®iÓm “gót”: “ ngì kh«ng bao giõo quªn”, “tõ håi vÒ”, “ Th×nh l×nh ®Ìn ®iÖn t¾t”, “ véi bËt tung cöa sæ”, “ ®ét ngét vÇng tr¨ng trßn”, “ ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c”...kh¾c ®Ëm Ên t­îng c¶m xóc.
 - Chó ý h×nh thøc: ChØ nh÷ng khæ ®Çu khæ th¬ ®­îc viÕt hoa, cuèi bµi th¬ míi cã dÊu chÊm c©u t¹o nªn tÝnh ®Æc s¾c vµ liÒn m¹ch cho ý th¬.
3. H×nh t­îng:
 - H×nh ¶nh “VÇng tr¨ng” xuyªn suèt 5 khæ th¬ vµ trë thµnh h×nh t­îng “¸nh tr¨ng” ë khæ cuèi, t¹o nªn sù ¸m ¶nh, kh¾c s©u ý t­ëng, suy t­, t¹o “®é xo¸y” cho tø th¬. 
 - Bµi th¬ cã tªn lµ ¸nh tr¨ng nh­ng c¸c khæ th¬ trªn t¸c gi¶ ®Òu viÕt “ vÇng tr¨ng” ®Õn khæ cuèi míi xuÊt hiÖn ¸nh tr¨ng. ¸nh tr¨ng chÝnh lµ sù quy tô, kÕt tinh ®Ñp nhÊt cña vÇng tr¨ng, t¹o nªn chiÒu s©u t­ t­ëng cña thi tø, ®ång thêi n©ng vÎ ®Ñp bµi th¬ lªn ®Õn ®Ønh ®iÓm
 - ý nghÜa cña h×nh t­îng: 
	+ Lµ biÓu t­îng ®Ñp ®Ï cña mét thêi gian lao, ®Çy t×nh nghÜa mµ nh÷ng ng­êi lÝnh-trong ®ã cã nhµ th¬, tõng g¾n bã, yªu th­¬ng.
	+ Lµ biÓu t­îng s©u s¾c vÒ sù bao dung, ®é l­îng; sù thuû chung, nghÜa t×nh- vèn lµ phÈm chÊt cña ®Êt n­íc, nh©n d©n, b×nh dÞ, s¾t son.
	+ Lµ biÓu t­îng giµu tÝnh triÕt lý vÒ sù bÊt diÖt, vÜnh cöu cña thiªn nhiªn mang dÊu Ên t©m t­ con ng­êi.
4. Ng«n ng÷, h×nh ¶nh, biÖn ph¸p tu tõ:
	- Ng«n ng÷ gi¶n dÞ, giµu tÝnh ®êi th­êng, nh­ lêi kÓ t©m t×nh, gÇn gòi, th©n thiÕt.
	- H×nh ¶nh gi¶n ®¬n mµ s©u s¾c, giµu tÝnh s¸ng t¹o, cã søc biÓu hiÖn néi dung hïng hån, Ên t­îng.
	- BiÖn ph¸p t­ tõ sö dông kh«ng nhiÒu nh­ng c¬ abnr ®Æc s¾c (nh©n ho¸, so s¸nh, Èn dô, ®iÖp ng÷...) gãp phÇn lµm cho líi th¬ sinh ®éng giµu tÝnh triÕt lý.
§Ò tham kh¶o: NhËn xÐt vÒ h×nh thøc nghÖ thuËt cña mét t¸c phÈm v¨n häc, s¸ch ng÷ v¨n 9 tËp 2 cã viÕt:
 “ H×nh thøc hay lµ h×nh thøc s¸ng t¹o, sinh ®éng, phï hîp nhÊt víi néi dung, cã søc biÓu hiÖn néi dung hïng hån nhÊt, g©y Ên t­îng s©u s¨c nhÊt”
 Qua ph©n tÝch vÎ ®Ñp c¶u bµi th¬ ¸nh tr¨ng, em h·y bµy tá c¸ch hiÓu cña em vÇe vÊn ®Ò trªn.
II. H×nh ¶nh tr¨ng trong ba bµi th¬: §ång chÝ, §oµn thuyÒn ®¸nh c¸, ¸nh tr¨ng
1. Sù gièng nhau:
- §Òu lµ h×nh ¶nh thiªn nhiªn ®Ñp, trong s¸ng.
- §Òu lµ ng­êi b¹n tri kØ víi con ng­êi trong lao ®éng, trong chiÕn ®Êu vµ trong sinh ho¹t h»ng ngµy.
2. Sù kh¸c nhau
a. Bµi §ång chÝ
- Tr¨ng lµ ng­ßi b¹n cña ng­êi lÝnh, biÓu t­îng cña t×nh ®ång chÝ g¾n bã keo s¬n trong cuéc chiÕn ®Êu gian khæ thêi kú ®Çu kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
- Tr¨ng lµ biÓu t­îng cña hiÖn thùc vµ l·ng m¹n, lµ biÓu t­îng cho cuéc sèng hoµ b×nh, lµ h×nh ¶nh cña ®Êt n­íc, quª h­¬ng.
b. Bµi §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ 
- Tr¨ng nh­ c¸nh buåm chuyªn chë vµ n©ng bæng niÒm vui hµo høng cña nh÷ng con ng­êi lao ®éng
- Tr¨ng lµ nÐt vÏ tµi t×nh t¹o nªn bøc tranh s¬n mµi cña biÓn ®ªm tr¸ng lÖ, rùc rì s¾u mµu.
- Tr¨ng lµ biÓu t­îng cña hoµ b×nh, cña tù do, ®éc lËp, nã lµ minh chøng cho kh«ng khÝ lao ®éng phÊn khëi, khÈn tr­¬ng trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc.
c. Bµi Anh tr¨ng 
- Tr¨ng trong qu¸ khø: G¾n víi tuæi th¬ h¹nh phóc, lµ ng­êi b¹n chiÕn ®Êu tri kØ
- Tr¨ng trong hiÖn t¹i: Lµ ng­êi d­ng ®ét ngét gÆp l¹i trong mét ®ªm thµnh phè mÊt ®iÖn khiÕn nhµ th¬ giËt m×nh, day døt, suy nghÜ vÒ c¸ch sèng hiÖn t¹i cña m×nh, nh¾c nhë lay tØnh l­¬ng t©m cña: kh«ng ®­îc l·ng quªn qu¸ khø, ph¶i sèng ©n nghÜa, thuû chung.
- Tr¨ng trong bµi th¬ §ång chÝ, §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ chØ hiÖn ra trong chèc l¸t nh­ng vÇng tr¨ng trong ¸nh tr¨ng l¹i g¾n bã suèt c¶ cuéc ®êi mét con ng­êi: qu¸ khø, hiÖn t¹i, t­¬ng lai
- NÕu nh­ vÇng tr¨ng trong §ång chÝ, §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ chØ soi räi vµ phÇn t­¬i ®Ñp cña cuéc sèng con ng­êi, soi vµo phÇn chÝnh diÖn cña cuéc ®êi th× tr¨ng trong bµi ¸nh tr¨ng l¹i soi räi vµo phÇn “ph¶n diÖn” cña cuéc ®êi, vµo gãc khuÊt t©m hån cña con ng­êi ®Ó thøc tØnh l­¬ng tri, gióp con ng­êi biÕt sèng ©n nghÜa, thuû chung
III. Bµi tËp
NhËn xÐt vÒ h×nh thøc nghÖ thuËt cña mét t¸c phÈm v¨n häc, s¸ch ng÷ v¨n 9 tËp 2 cã viÕt:
 “ H×nh thøc hay lµ h×nh thøc s¸ng t¹o, sinh ®éng, phï hîp nhÊt víi néi dung, cã søc biÓu hiÖn néi dung hïng hån nhÊt, g©y Ên t­îng s©u s¨c nhÊt”
 Qua ph©n tÝch vÎ ®Ñp c¶u bµi th¬ ¸nh tr¨ng, em h·y bµy tá c¸ch hiÓu cña em vÇe vÊn ®Ò trªn.
 ================================================