Đề thi chọn học sinh giỏi tỉnh lớp 9 môn Văn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ TĨNH
ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 9 NĂM 2006 – 2007
* Đề Bài:
Thời gian làm bài 150phút ( Không kể giao đề)
Câu 1: 
Một yêu cầu cơ bản khi tìm hiểu văn học là phải nắm vững thể loại em hãy cho biết:
a. Thế nào là thể loại văn học ? 
b. Căn cứ để chia các thể loại văn học. 
c. Văn học trung đại Việt Nam có những thể loại nào ? 
Câu 2: 
	 Trong văn bản Bàn luận vè phét học ( Luật học pháp , La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp đã mở đầu cho bài viết của mình bằng câu châm ngôn: “ Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết đạo” ( SGK Ngữ văn 8, tập hai, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2004, trang 76 )
	 Em có suy nghĩ gì về ý kiến trên ?
Câu 3: 
	 Cảm nhận của em về đoạn thơ sau đây trong bài Ánh trăng của Nguyễn Duy:
Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng 
Như là đồng là bể
Như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình 
Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình 
 ( SGK Ngữ văn 9, tập một,
 NXB Giáo dục, Hà Nội, 2004, trang 156 )
Đáp án - Biểu điểm
Câu 1 ( 3,0 điềm )
a.Thể loại văn học: Là sự thống nhất giữa một loại nội dung với một dạng hình thức văn bản và phương thức chiếm lĩnh đời sống. ( 1,0 điểm )
b. Căn cứ để chia các thể loại văn học:
 Dựa vào những đặc điểm của hiện tượng đời sống được miêu tả trong tác phẩm, Phương thức chiếm lĩnh thực tại của tác giả, các thức tổ chức tác phẩm và lời văn ( 1,0 điểm )
Văn học trung đại Việt Nam có các thể loại:
Các thể thơ: Các thể thơ có nguồn gốc từ Trung Quốc và các thể thơ có nguồn gốc dân gian.
Các thể truyện, kí
Truyện thơ Nôm
Một số thể văn nghị luận ( Chiếu, biểu, hịch, cáo ) ( 1,0 điểm )
Câu 2: ( 9,0 điểm )
Suy nghĩ về nội dung, ý nghĩa câu châm ngôn ( 6,0 điểm )
Giải thích câu châm ngôn:
 “ Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học không biết đạo”.
 Học sinh giải thích từng vế của câu nói, trong đó trọng tâm là để nhấn mạnh vế sau: “ Người không học, không biết rõ đạo” - Cần giải thích khái niệm “đạo” Khái niệm “đạo” ở đây “ là lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người” với nhau, tức là đạo đức, nhân sách của con người. Cũng cần hiểu đầy đủ hơn về chữ “đạo” (rõ đạo) là những tri thức để làm người. 
Mượn câu nói của người xưa, Lan Sơn PHu Tử Nguyễn Thiếp muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học; khẳng định mục đích và tác dụng của việc học - học để làm người có ích, có giá trị. Đó mới là việc học chân chính.
Bàn luận vấn đề này ( Nội dung, ý nghĩa câu châm ngôn ): Nội dung cần mở rộng, bàn bạc là khẳng định quan điểm đúng đắn về nội dung, phương pháp học tập; phê phán những quan điểm lệch lạc, sai trái trong việc học của một số người ( xưa và nay ) để thấy được ý nghĩa tích cực của việc học tập chân chính.
 Suy nghĩ về việc học tập của bản thân.
Về nội dung, ý nghĩa câu châm ngôn, hoc sinh cần liên hệ đến việc học tập của bản thân: mục đích, nội dung, phương pháp học tập; học phải gắn liền với hành, phải được vận dụng vào cuộc sống
Câu 3: (8.0 điểm )
Nội dung cơ bản của câu này là yêu cầu học sinh trình bầy được những cảm xúc chân thành và những suy nghĩ sâu sắc của bản thân về giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, từ đó rút ra bài học về đạo lí làm người cho bản thân. Mạch bài làm cho câu này có thể như sau:
a. Giới thiệu khái quát về tác giả bài thơ (2,0 điểm). 
b. Cảm nhận về đoạn thơ: Trên cơ sở phân tích đoạn thơ cần làm rõ. 
- Tiếng lòng và suy ngẫm thấm thía của Nguyễn Duy cũng chính là những thức nhận sâu sắc của mọi người về nghĩa tình thuy chung, về đạo lí “uống nước nhớ nguồn” (3,0 điểm).
- Sự kết hợp hài hoà giữa yếu tố trữ tình và triết lí (3,0 điểm).