Giáo án Số học Lớp 6 - Tiết 71 đến 73 - Năm học 2010-2011 - Phạm Thế Dũng

Tuần 24 Tiết 71
Tính chất cơ bản của phân số
I, Mục tiêu:
HS nắm vững tính chất cơ bản của phân số 
HS vận dụng được tính chất cơ bản của phân số để giải một số bài tập đơn giản, viết được một phân số có mẫu âm thành phân số bằng nó có mẫu dương.
Bước đầu HS có khái niệm về số hữu tỷ
II, Chuẩn bị:
GV Đèn chiếu, các phim giấy trong ghi các tính chất cơ bản của phân số (hoặc bảng phụ), các bài tập củng cố 
Bảng phụ nhóm để làm bài 14 (SGK)
HS Bút dạ, giấy trong
III, Các hoạt động dạy học: 
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
* Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ (5 phút)
*HS1: Viết phân số sau dưới dạng một phân số bằng nó có mẫu dương (nêu cách làm). 
- HS1: lên bảng làm bài tập.
Cách làm: đổi dấu cả từ và mẫu của phân số đã cho.
*HS2: Phát biểu định nghĩa hai phân số bằng nhau, viết dạng tổng quát?
Điền số thích hợp vào ô trống.
- HS2: Lên bảng trả lời câu hỏi và điền kết quả vào ô trống.
*GV cho HS nhận xét bài làm của bạn và đánh giá cho điểm.
* Hoạt đông 2: Nhận xét (12 phút)
*GV: ĐVĐ. Dựa vào định nghĩa hai phân số bằng nhau, ta có thể biến đổi một phân số đã cho thành một phận số bằng nó mà đã cho thành một phân số thay đổi. Ta cũng có thể làm được điều này dựa vào tính chất cơ bản của phân số.
- HS nghe và ghi bài.
- (?) Vì sao 
AH. Vì 1.4 = 2.2
- (?) có nhận xét gì về tử của phân số thứ nhất so với tử củ phân số thứ hai, mẫu của phân số thứ nhất so với mẫu cảu phân số thứ hai?
- HS: Tử và mẫu của phân số thứ hai đều gấp hai lần tử và mẫu của phân số thứ nhất.
(?) Tử phân số làm như thế nào để được phân số ?
- HS: Nhân cả tử và mẫu của phân số với 2 ta được phân số 
(?) Tương tự từ phân số làm thế nào để được phân số 
- HS: Ta chia cả tử và mẫu của phân số cho (-4) để được phân số 
(?) Số (-4) có quan hệ gì với tử và mẫu của phân số 
- HS: (-4) là ước của (-4) và 12
(?) Qua hai ví dụ trên các em rút ra nhận xét gì?
- HS: Nếu ta nhân cả tử và mẫu của một phân số đã cho với cùng một số nguyên khác 0 thì ta được một phân số mới bằng phân số đã cho.
* GV. Cho HS làm giải thích vì sao? 
- HS đọc đề bài
- HS trả lời miệng.
* GV treo bảng phụ cho HS làm . Điền số thích hợp và ô trống.
- 1 HS lên bảng làm 
- HS cả lớp cùng làm vào vở.
* GV cho HS nhận xét bài làm và yêu cầu HS nêu lại cách làm.
* Hoạt động 3: Tính chất cơ bản của phân số (15 phút)
(?) Dựa vào các VS ở trên và tính chất ơc bản của phân số đã học ở Tiểu học, em nào có thể ra tính chất cơ bản của phân số?
- HS phát biểu tính chất cơ bản của phân số.
- GV treo bảng phụ ghi tính chất cơ bản của phân số và cho HS đọc 2 lần đồng thời nhấn mạnh điều kiện của số nhân, số chia trong công thức.
 với mẻ 2: mạ 0
 với n ẻ (a; b)
(?) Từ tính chất vừa học em nào giải thích được vì sao 
- HS: ta nhân cả tử và mẫu của phân số với (-1). 
(?) Vậy em nào có thể trả lời được câu hỏi trong phần đóng khung ở đầu bài học?
- HS. Bởi vì áp dụng tính chất cơ bản của phân số ta có thể nhân cả tử và mẫu của phân số đó với (-1).
- GV cho HS làm theo nhóm . Viết mỗi phân số sau thành một phân số bằng nó có mẫu số dương. ; (a, b ẻZ, b < a) 
- HS đọc đề bài
- HS lên bảng làm bài.
- HS cả lớp cùng làm bài theo nhóm
; (a, b ẻZ, b < a)
- GV thu bảng ghi bài làm của các nhóm và cho HS nhận xét.
- Cho phân số áp dụng tính chất cơ bản của phân số hãy viết các phân số bằng phân số .
- HS lên bảng viết các phân số bằng phân số dựa vào tính chất cơ bản của phân số.
(?) có bao nhiêu phân số bằng phân số ?
- HS có vô số bằng phân số 
- GV. Mỗi phân số có vô số phân số bằng nhau đó là các cách viết khác nhau của một số mà người ta gọi là số hữu tỉ.
- GV gọi HS đọc (SGK)
- HS đọc SGK/3 dòng cuối trang 10)
- GV. Em hãy viết số hữu tỉ dưới dạng các phân số khác nhau.
- HS thay nhau lên bàng viết khoản 6 đến 7 phân số 
* Hoạt động 4: Củng cố luyện tập (10 phút)
(?) Trong bài học hôm nay các em được đọc thêm kiến thức nào.
- HS phát biểu lại tính chất cơ bản của phân số.
(?) Làm như thế nào để viết một phân số có mẫu số âm thành một phân số bằng nó có mẫu dương.
- HS. Ta nhân cả tử của phân số đã cho với (-1)
- GV cho HS làm bài tập 11 (SGK). GV treo bảng phụ và cho HS làm bài theo nhóm (3 phút) sau đó 1 HS lên bảng làm bài.
- HS hoạt động theo nhóm
; 
- GV cho HS làm bài tập đúng - sai.
a. 	b. 
c. 	d. 
e. 
- GV yêu cầu HS giải thích lí do
- HS lên bảng điền (Đ), (S) vào cuối mỗi câu.
a. Đ vì 
b. S vì 
c. S vì 	d. Đ
e. S vì số nhân bằng O
- GV cho HS hoạt động nhóm bài 14 (SGK) dưới hình thức 4HS/n .
nhóm 1, 2, 3 làm các chữ A,T,Y,E
nhóm 4,5,6 làm các chữ M,S,I,K
nhóm 7,8,9 làm các chữ G,O,C,N
Sau đó từng nhóm lên điền kết quả vào bảng phụ trên bảng.
- HS hoạt động nhóm.
ĐS: Ô chữ là 
"Có công mài sắt
Có ngày nên kim"
 Hoạt động 5: Hướng dẫn về nhà (3 phút)
	- Phỏt biểu lại tớnh chất cơ bản của phõn số. Làm bài 11/11 SGK.
	- Làm bài tập: Điền đỳng (Đ), sai (S) vào cỏc ụ trống sau:
	a) 
 - Học thuộc các tính chất cơ bản của phân số và công thức tổng quát
	- Làm bài 12,13 (AGK) và 20,21,23,24 (ABT)
	- Ôn tập về rút gọn phân số
Tuần 24 Tiết 72
Rút gọn phân số
I. Mục tiêu.
- HS hiểu thế nào là rút gọn phân số và biết cách rút gọn phân số.
- HS hiểu thế nào là phân số tối giản và biết cách đưa một phân số về dạng tối giản 
Bước đầu HS có kỹ ngắn rút gọn phân số, có ý thức viết phân số ở dạng tối giản.
II, Chuẩn bị:
GV Bảng phụ ghi quy tắc rút gọn phân số, định nghĩa phân số tối giản, bài tập củng cố, bảng hoạt động nhóm
HS bút dạ
III. Hoạt động dạy:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ (7 phút)
HS 2: Chữa bài 12 (SGK)
2 HS lên bảng kiểm tra 
HS 1: Phát biểu tính chất cơ bản của phân số. Viết dạng tổng quát 
a/b = a.m/b.m với m thuộc Z, m # 0
a/b = a:n/b:n với n thuộc ước chung (a,b)
Muốn viết một phân số có mẫu âm thành phân số có mẫu dương ta làm như thế nào?
HS 2 chữa bài 12 (SGK)
a, -3/6 = -1/2; b, 2/7 = 8/28
c, -15/25 = -3/5; d, 4/9 = 28/63
Khi nào một phân số có thể viết dưới dạng 1 số nguyên? cho VD?
Hoạt động 2: Cách rút gọn phân số (12 phút)
GV ở bài 12c từ phân số -15/25 ta biến đổi thành phân số -3/5 đơn giản hơn phân số ban đầu nhưng vẫn bằng nó. Cách làm như vậy gọi là rút gọn phân số 
GV giới thiệu và ghi đề bài
HS ghi đề bài
VD 1: Xét phân số 28/42
GV ghi lại cách làm của HS 
HS tự trình bày cách rút gọn theo ý của mình (có thể rút gọn từng bước hoặc rút gọn ngay một lần)
(?) Nhờ kiến thức nào em làm được như vậy 
28/42 = 14/21 = 2/3 
28/42 = 2/3
HS nhờ tính chất cơ bản của phân số
(?) Vậy để rút gọn 1 phân số ta làm như thế nào? 
HS Ta chia cả tử và mẫu của phân số cho một ước chung khác 1 của chúng.
VD 2: Rút gọn phân số -4/8
HS: -4/8 = (-4):4/8:4 = -1/2
(?) Qua các VD em nào có thể nêu quy tắc rút gọn phân số ?
HS nêu quy tắc rút gọn phân số 
HS giới thiệu quy tắc và cho HS đọc lại
HS đọc quy tắc (SGK/13)
GV yêu cầu HS làm ?1 
HS 1 Lên bảng làm câu a, c
Rút gọn các phân số sau:
HS 2 Lên bảng làm câu b, d
a, -5/10
a, -5/10 = -5:5/10:5 = -1/2
b, 18/-13
b, 18/-13 = 18:(-3)/(-33:-3) = -6/11
c, 19/57
c, 19/57 = 19:19/ 57:19 = 1/3
d, -36/-12
d, -36/-12 = -36:(-12)/(-12):(-12) = 3/1 = 3
GV cho HS lên bảng làm bài
Hoạt động 3: Thế nào là phân số tối giản (14 phút)
(?) ở bài ?1 các phân số -1/2; -6/11; 1/3 có rút gọn tiếp được nữa hay không ?
HS không rút gọn tiếp được nữa 
GV bởi vì đó là các phân số tối giản 
Hãy tìm ước chung của tử và mẫu của mỗi phân số trên 
HS ước chung của tử và mẫu của mỗi phân số chỉ là +1, -1
Vậy em hiểu thế nào là phân số tối giản?
HS nêu định nghĩa về phân số tối giản
GV cho học sinh làm ?2 
Tìm các phân số tối giản trong các phân số sau:
HS trả lời miệng 
3/6; -4/12; -1/4; 9/16; 14/63
Phân số tối giản là: -1/4 và 9/16
Vậy theo em làm như thế nào để đưa một phân số về dạng phân số tối giản. hãy rút gọn các phân số 
HS nêu cách rút gọn
3/6 = 3:3/6:3 = 1/3
-4/12 = -4:4/12:4 = -1/3
3/6; -4/12; 14/63
14/63 = 14:7/63/7 = 2/9
Để rút gọn một lần mà thu được kết quả là phân số tối giản, ta phải làm như thế nào?
HS: Ta chia cả tử và mẫu của phân số đã cho cho ƯCLN của GTTĐ của chúng
Quan sát các phân số tối giản như:
1/2, -1/3, 2/9,.... Các em thấy tử và mẫu của chúng có quan hệ như thế nào với nhau?
HS: Tử và mẫu của mỗi phân số tối giản là 2 số nguyên tố cùng nhau
GV Khi rút gọn 1 phân số các em cần nhớ các chú ý sau:
GV gọi 1 HS đọc các chú ý (SGK/14)
HS đọc phần chú ý (SGK/14)
Hoạt động 4: Luyện tập củng cố (10 phút)
GV cho HS phát biểu lại quy tắc rút gọn phân số. Thế nào là phân số tối giản. Cách rút gọn 1 phân số về dạng phân số tối giản
HS phát biểu bằng lời
GV cho HS hoạt động nhóm làm bài 15 (3 phút). Sau đó các nhóm lên treo bảng phụ của nhóm 
HS choạt động theo nhóm làm bài ra bảng phụ của nhóm 
GV cho HS nhận xét bài làm của từng nhóm
Bài 15: Rút gọn các phân số
a, 22/55 = 22:11/55:11 = 2/5
b, -63/81 = -63:9/81:9 = -7/9
c, 20/-140 = 20:20/-140:20 = -1/7
GV cho HS làm bài đúng sai?
d, -25/-75 = -25:(-25)/-75:(-25) = 1/3
Rút gọn 
HS suy nghĩ trả lời và giải thích lý do đúng sai
a, 3.5/8.24 = 3.5/8.8.3 = 5/64
a, Đúng
b, (8.5 - 8.2)/16 = (5 - 8 )/1 = -3
b, Sai (vì tử số còn ở dạng tổng)
Hoạt động 5: Hướng dẫn về nhà (2 phút)
	Học thuộc quy tắc rút gọn phân số, định nghĩa phân số tối giản, cách rút gọn 	phân số về dạng phân số tối giản .
	Làm bài 16, 17 (b, c, e) 18, 19, 20 (SGK) 25, 27 (SBT)
Ôn tập định nghĩa phân số bằng nhau, tính chất cơ bản của phân số, rút gọn 	phân số 
+ Nhắc lại qui tắc rỳt gọn phõn số? Định nghĩa phõn số tối giản? Làm thế nào để cú phõn số tối giản?
+ Làm bài tập 15a, b SGK.
Bài tập: Điền đỳng (Đ) sai (S) vào cỏc ụ vuụng sau đõy:
a) là phõn số tối giản 	 c) là phõn số tối giản 	
b) khụng phải là phõn số tối giản d) khụng phải là phõn số tối giản
Tuần 24 Tiết 73
Luyện tập
I, Mục tiêu:
Củng cố định nghĩa phân số bằng nhau, tính chất cơ bản của phân số, phân số tối giản.
Rèn luyện kỹ năng so sánh, rút gọn phân số, lập phân số bằng phân số cho trước.
HS áp dụng định nghĩa phân số bằng nhau, quy tắc rút gọn phân số vào giải một số bài toán có nội dung thực tế 
II, Chuẩn bị:
GV: Bảng phụ ghi các bài tập 21 (SGK); 22 (SGK); 27 (SGK); 26 (SGK);
HS Bút dạ, Ôn tập kiến thức từ đầu chương III
III, Các hoạt động dạy học:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ (8 phút)
HS 1 Nêu quy tắc rút gọn 1 phân số 
HS 1 nêu quy tắc rút gọn phân số 
Rút gọn các phân số sau thành phân số tối giản
Làm bài tập
a, -270/450 b, -26/-156
a, -270/450 = -270:90/450:90 = -3/5 
b, -26/-156 = -26:(-26)/-156:(-26) = 1/6
HS 2 Thế nào là phân số tối giản? Muốn rút gọn 1 phân số về dạng tối giản ta làm như thế nào?
HS Nêu định nghĩa về phân số tối giản và chữa bài 19 (SGK)
Chữa bài 19 (SGK/15) Đổi ra mét vuông (viết dưới dạng phân số tối giản)
a, 25 dm2 = 25/100m2 = 1/4 m2
b, 36 dm2 = 36/100m2 = 9/25 m2
25 dm2; 36 dm2 ; 450 cm2 ; 575 cm2
c, 450 cm2 = 450/10000m2 = 9/200 m2
d, 575 cm2 = 575/10000m2 = 23/400 m2
Hoạt động 2: Luyện tập (35 phút)
Chữa bài tập: 12 phút
Bài 20 (SGK /15)
Tìm các cặp phân số bằng nhau trong các phân số sau đây 
1 HS lên bảng làm bài
-9/33; 15/9; 3/-11; -12/19; 5/3; 60/-95
-9/33 = -3/11 = 3/-11
GV cho 1 HS lên bảng làm bài.
15/9 = 5/3
60/-95 = -12/19
(?) Để tìm được các cặp phân số bằng nhau em làm như thế nào?
HS trả lời: Rút gọn các phân số về dạng tối giản rồi so sánh 
Ngoài các cách trên ta còn câch nào khác ?
Ta dựa vào định nghĩa 2 phân số bằng nhau
VD: -9/33 = -3/11 vì (-9)(-11) = 33.3
Bài 27 (SBT)
Rút gọn:
HS nêu cách giải: ta phải biến đổi tử và mẫu thành tích rồi rút gọn.
a, 4.7/9.32; b, 3.21/14.15; c, (9.6 - 9.3)/18
a, 4.7/9.32 = 4.7/9.8.4 = 7/72
d, (49+7.49)/49
b, 3.21/14.15 = 3.3.7/2.7.3.5 = 3/10
Để rút gọn được các phân số trên các em làm như thế nào?
d, (49+7.49)/49 = (9.6 -9.3)/18 = 9.(6-3)/9.2
= 3/2
GV cho 2 HS lên bảng làm bài 
c, (9.6 - 9.3)/18 = (49+7.49)/49 = 49(1+7)/49
= 8
GV cho HS nhận xét bài làm 
GV nhấn mạnh: trong trường hợp phân số có dạng biểu thức, ta phải biến đổi tử và mẫu thành tích thì mới rút gọn được 
Bài tập luyện tập (23 phút)
Bài 21 (SGK/15)
HS hoạt động theo nhóm (4 HS/nhóm) trong 
GV yêu cầu HS hoạt động nhóm
khoảng 3 phút sau đó mỗi nhóm trình bày lời giả
ỉTong các phân số sau, tìm phân số không bằng phân số nào trong các phân số còn lại 
Ta có: -7/42 = -1/6; 12/18 = 2/3
3/-18 = -1/6; -9/54 = -1/6; -10/-15 = 2/3; 
-7/42; 12/18; 3/-18; -9/54; -10/-15; 14/20
14/20 = 7/10
Vậy -7/42 = 3/-18 = -9/54 
GV kiểm tra kết quả vài nhóm 
-10/-15 = 12/18
GV cho HS nhận xét bài làm yêu cầu học sinh nêu các bước thực hiện 
Do đó phân số không bằng các phân số còn lại là 14/20
Bài 22: (SGK)
Điền số thích hợp vào ô trống
HS tự làm theo cá nhân (có thể ghi kết quả ra bảng con) và nêu các đáp số 
a, 2/3 = ă/60; b, 3/4 = ă/60; c, 4/5 = ă/60
a, 2/3 = 40/60; b, 3/4 = 45/60; 
d, 5/6 = ă/60
c, 4/5 = 48/60; d, 5/6 = 50/60
GV treo bảng phụ sau đó yêu cầu HS tính nhẩm và đọc kết quả sau đó giải thích cách làm 
Cách 1: Dựa vào tính chất cơ bản của phân số 
VD: 2/3 = 2.20/3/20 = 40/60
Cách 2: Dựa vào định nghĩa 2 phân số bằng nhau.
2/3 = x/60 => x = 2.60/3 = 40
Bài 26 (SBT/7)
GV treo bảng phụ có ghi đề bài và yêu cầu HS đọc đề bài toán 
HS đọc đề bài toán và tóm tắt bài toán
Tổng số : 1400 cuốn
Sách toán : 600 cuốn
Sách văn : 360 cuốn
Sách ngoại ngữ: 108 cuốn
Sách tin học : 35 cuốn
Còn lại là truyện tranh 
? Mỗi bạn chiếm bao nhiêu phần của tổng số sách?
HS Số truyện tranh là :
1400-(600+360+108+35)=297 cuốn
Làm thế nào để tìm được số truyện tranh?
HS ta lấy số sách toán chia cho tổng số sách:
Muốn biết số sách toán chiếm bao nhiêu phần của tổng số sách ta làm như thế nào?
Số sách toán chiếm;
600/1400 = 3/7 Tổng số sách
GV cho 2 HS lên bảng làm tương tự để tính số phần của sách văn, ngoại ngữ, tin học, truyện tranh
HS 1: Tính số phần của Sách văn và ngoại ngữ
HS 2: Tính số phần của sách Tin học và truyện tranh
(?) Phân số 297/1400 đã tối giản chưa vì sao?
ĐS: 9/35; 27/350; 1/40; 297/1400
Bài 27 (SGK/16)
GV treo bảng phụ và cho HS đọc đề bài 
HS đọc đề bài 
Đố: Một HS đã “rút gọn” như sau:
(10+5)/(10+10) = 5/10 = 1/2 
HS nhận xét; Cách làm trên là sai vì đã rút gọn khi tử và mẫu số ở dạng tổng 
Cách làm trên là đúng hay sai? vì sao?
GV yêu cầu HS làm lại cho đúng?
HS: (10+5)/(10+10) = 15/20 = 3/4
Hoạt động 3: Hướng dẫn về nhà (2 phút)
 Ôn lại các kiến thức lý thuyết cơ bản từ đầu chương III
 Xem lại cách giải các dạng bài tập đã được làm 
 Làm bài: 23, 24, 25, 26 (SGK) 33, 34, 36 (SBT)
 Chuẩn bị tốt các bài tập tiết sau luyện tập