Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 30: Thuật ngữ - Năm học 2012-2013

Tuần : 6 Ngày soạn: 09/10/2012
Tiết PPCT: 30 Ngày dạy: 11/10/2012
Tiếng Việt: THUẬT NGỮ
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 - Nắm được khái niệm và những đặc điểm cơ bản của thuật ngữ
 - Nâng cao năng lực sử dụng thuật ngữ, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học, công nghệ
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG, THÁI ĐỘ:
1. Kiến thức: - Khái niệm thuật ngữ
 - Những đặc điểm cơ bản của thuật ngữ.
2. Kỹ năng: - Tìm hiểu ý nghĩa của thuật ngữ trong từ điển
 - Sử dụng thuật ngữ trong quá trình đọc – hiểu và tạo lập văn bản khoa học, công nghệ.
3. Thái độ: - Hiểu thêm về các từ ngữ, sự phong phú, đa dạng của thuật ngữ.
C. PHƯƠNG PHÁP: - Vấn đáp tái hiện, giải thích - minh họa, phân tích, thảo luận theo cặp.
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
 1. Ổn định lớp: Kiểm diện HS 9A1: Sĩ số Vắng: (P:..; KP:..)
 2. Kiểm tra bài cũ: 
 - Có những cách nào để phát triển nghĩa của từ vựng? Trình bày cụ thể và cho ví dụ minh hoạ? ( Biến đổi và phát triển nghĩa của từ trên cơ sở nghĩa gốc; tạo từ ngữ mới làm vốn từ ngữ tăng lên; mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài.
 - Tạo 2 mô hình có khả năng tạo ra từ ngữ mới kiểu x + trường, x + tập?
 3. Bài mới: Trong xu thế phát triển của cuộc sống hiện đại, khi khoa học và công nghệ đóng vai trò ngày càng quan trọng đối với con người thì trong lớp từ vựng bao gồm các từ và ngữ cố định biểu thị các khái niệm khái niệm và cộng nghệ gọi là thuật ngữ - lớp từ vựng đặc biệt của một ngôn ngữ lần đầu tiên được đưa vào chương trình học. Bài học hôm nay sẽ giúp các em rõ hơn.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI DẠY
TÌM HIỂU CHUNG
GV gọi 2 HS đọc 2 ví dụ mục 1
So sánh 2 cách giải thích
GV Cách giải thích nào mà người không có kiến thức chuyên môn về hoá học không hiểu? 
HS:Cách 2 phải qua nghiên cứu khoa học -> không có kiến thức chuyên môn -> người tiếp nhận không thể hiểu được
GV gọi HS đọc VD2: Các câu định nghĩa
GV Những định nghĩa đó ở những bộ môn nào?
GV Các từ ngữ đó được dùng trong văn bản nào?
HS : Các văn bản khoa học
GV Vậy thế nào là thuật ngữ?
GV Các thuật ngữ trên có nghĩa khác không?
GV đọc VD – Nêu câu hỏi
 HS trả lời
GV: Các thuật ngữ trên chỉ có một nghĩa
GV Đặc điểm của thuật ngữ là gì?
 Đọc ghi nhớ chung
LUYỆN TẬP 
- HS thảo luận theo cặp – 4 phút để tìm thuật ngữ và trình bày
GV Yêu cầu giải nghĩa từ “phương trình”, xác định có phải thuật ngữ không?
HS: Phương trình: về toán học, chỉ công thức bằng nhau giữa 2 biểu thức đại số - phương trình bậc nhất, phương trình hóa học-> từ chỉ thuật ngữ
GV hướng dẫn HS làm bài 2,3
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
 GV gợi ý: Hệ thực vật -> các loại thực vật sống trong một vùng đặc biệt hoặc trong khoảng thời gian nhất định (thuật ngữ sinh học)
- Hệ số: giá trị tương đối định cho một bài thie: về toán, đuợc hệ số ba
I.TÌM HIỂU CHUNG
1.Thuật ngữ là gì?
*Ví dụ 1:
a. Cách giải thích dựa vào đặc tính bên ngoài của sinh vật => Cảm tính
b. Giải thích dựa vào đặc tính bên trong của sự vật => Nghiên cứu khoa học -> Môn hoá
*Ví dụ 2:
- Thạch nhũ 	-> Địa lý
- Bazơ	-> Hoá học
- Ẩn dụ	-> Tiếng việt
- Phân số thập phân -> Toán
=> Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, kỹ thuật, công nghệ
2.Đặc điểm:
*Ví dụ:
a. Muối -> 1 thuật ngữ không có sắc thái biểu cảm chính xác đặc điểm của muối
b.Câu Ca dao có sắc thái biểu cảm
-> những đắng cay, vất vả của con người
=> Mỗi thuật ngữ biểu thị 1 khái niệm và ngược lại
 Thuật ngữ không có tính biểu cảm
 * Ghi nhớ: SGK / 88, 89
II. LUYỆN TẬP:
Bài 1/50: Tìm thuật ngữ:
a. Lực (Vật lí). b. Xâm lược (Địa lí).
c. Hiện tượng hoá học (Hoá học). e. Di chỉ (Lịch sử).
d. Trường từ vựng (Ngữ văn). g. Thụ phấn (Sinh học).
h. Lưu lượng (Địa lí). k. Trọng lực (Vật lí).
l. Khí áp (Địa lí). m. Đơn chất (Hoá học).
n. Thị tộc phụ hệ (Lịch sử).
Bài 2/50: Thuật ngữ trong văn bản cụ thể
Đoạn trích “xuân 67- Tố Hữu” 
- Điểm tựa (Vật lí) : Điểm cố định của đòn bẩy, thông qua đó lực tác động được truyền tới lực cản.
- Điểm tựa (trong đoạn trích) : nơi làm chỗ dựa chính cho lịch sử không có nghĩa là thuật ngữ trong môn Vật lí
Bài 3/50 Phân biệt thuật ngữ với từ ngữ được sử dụng theo nghĩa thông thường 
a. Hỗn hợp -> Thuật ngữ b. Nghĩa thường
III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
* Bài cũ: Tìm và sửa lỗi do sử dụng thuật ngữ không đúng một văn bản cụ thể
- Nắm khái niệm, đặc điểm thuật ngữ.
- Đặt câu có sử dụng thuật ngữ
* Bài mới: Soạn bài tiếp: “ Kiều ở lầu Ngưng Bích”
 Chuẩn bị: “ Trau dồi vốn từ”
E. RÚT KINH NGHIỆM:
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
*****************************************