Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 21+22: Thạch Sanh - Năm học 2009-2010 - Nguyễn Phương Bắc

Ngày soạn: 20 tháng 9 năm 2009
Ngày dạy: tháng năm 2009
Tuần 6
 Tiết : 21-22 thạch sanh (cổ tích)
 I. Mục tiêu bài học: 
* Kiến thức cần đạt: Giúp học sinh: nắm chắc được nội dung, ý nghĩa của truyện.
Biết tóm tắt và kể lại được câu chuyện.
*Kĩ năng cần rèn: Rèn luyện kĩ năng kể chuyện cổ tích một cách diễn cảm.
*Giáo dục tư tưởng: tự rèn luyện những đức tính tốt, tránh cái không tốt.
II.Trọng tâm của bài: phần tìm hiểu chi tiết
III.Chuẩn bị
*Giáo viên: Giáo án, bảng phụ, tranh minh hoạ, tài liệu tham khảo.
*Học sinh: Đọc trước bài ở nhà, xem trước hệ thống câu hỏi sgk.
IV. Tiến trình bài dạy:
A/Kiểm tra bài cũ (4’) - Hoàn cảnh Long Quân cho mượn gươm
hãy kể tóm tắt lại chuyện - Lê Thận, Lê Lợi nhặt được các bộ phận
Sự tích hồ Gươm ? - Hoàn cảnh Lê Lợi hoàn gươm
B/Bài mới (36’) 1.Vào bài (1’) Thạch Sanh là một trong những truyện cổ tích tiêu biểu của kho tàng truyện cổ tích Việt Nam được nhân dân ta yêu thích. Đây là truyện cổ tích về người dũng sĩ diện chằn Tinh, diệt đại bàng cứu người bị hại, vạch mặt kẻ vong ân bội nghĩa...Bài học hôm nay chúng ta cùng nhau đi tìm hiểu nội dung câu chuyện.
2.Nội dung bài dạy (35’)
Tg
10’
25’
30’
05’
Hoạt động của Thầy và trò
Tiết 21
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung
Yêu cầu HS đọc chú thích * sgk
? Câu chuyện thuộc thể loại gì ?
Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc hiểu văn bản.
Giáo viên đọc mẫu một đoạn à Học sinh đọc à nhận xét cách đọc, kể của học sinh
? Em có nêu đại ý của văn bản ?
? Em có thể nêu kết cấu của văn bản ?
GV chia tổ thảo luận, HS trả lời, GV nhận xét bổ sung bằng bảng phụ
Tiết 22
Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết
? Nhân vật chính của truyện là ai ?
? Thuộc kiểu nhân vật gì trong truyện cổ tích ?
? Nguồn gốc xuất thân của Thạch Sanh có gì bình thường và khác thường ?
? ý nghĩa của việc giới thiệu đó ?
GV treo tranh 
? Trong đời mình, Thạch Sanh đã lập bao nhiêu chiến công ?
Thử thống kế các chiến công đó ?
? Có thể nhận xét như thế nào về những chiến công của chàng ?
(Mục đích, tính chất, mức độ, nguyên nhân thắng lợi)
Học sinh làm việc theo nhóm. Nhìn tranh ,kể lại,và nhận xét từng chiến công của Thạch Sanh.
Có ý kiến cho rằng.
‘Thạch Sanh là người dũng sĩ dân gian bách chiến, bách thắng’ Em có nhận xét gì về ý kiến đó ? Nguyên nhân nào dẫn đến chiến công của Thạch Sanh ?
? Qua những thử thách, chiến công, Thạch Sanh đã bộc lộ những đức tính gì đáng quí ?
? Chúng ta cho rằng, cây đàn thần, niêu cơm là 2 thứ vũ khí, phương tiện, kì diệu nhất. Vì sao vậy ?
? ý nghĩa của tiếng đàn kì diệu, niêu cơm thần kì ở trong truyện ?
? Thạch Sanh tài giỏi là vậy ? Nhưng tại sao trong quan hệ với Lý Thông, Thạch Sanh luôn tỏ ra ngờ nghệch, dại khờ, trung hậu quá đỗi ?
? Tại sao chàng luôn bị lừa mà vẫn không hề oán giận ?
? Có phải Thạch Sanh không biết căm thù ?
Học sinh thảo luận, phát biểu
? Em có nhận xét gì về sự đối lập tính cách, hành động cảu 2 nhân vật Thạch Sanh và Lý Thông.
Tiểu kết : giáo viên khái quát những phẩm chất của nhân vật Thạch Sanh.
Thạch Sanh là biểu tượng tuyệt đẹp của con người Việt Nam trong cuộc sống lao động và chiến đấu trong tình yêu và hạnh phúc gia đình.
? Em hãy cho biết truyện có kết cục như thế nào ? Em có nhận xét gì về kết cục ấy ?
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật câu chuyện ?
? Câu chuyện để lại ý nghĩa gì ?
? Nội dung của câu chuyện ntn ?
Nội dung kiến thức
I. Đọc - tìm hiểu chung
1. Khái niệm truyện cổ tích: Phần chú thích * sgk.
2. Tác phẩm: Truyện Thạch Sanh
- Thể loại : truyện cổ tích
- Kiểu nhân vật:Dũng sĩ
II. Đọc – tìm hiểu chi tiết
1.Đọc tìm hiểu từ khó
*Đọc: Gợi không khí cổ tích, phân biệt giọng kể và giọng nhân vật.
*Từ khó: 3, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13 sgk
2. Đại ý : Kể về chàng dũng sĩ Thạch Sanh và nêu nên ước mơ công lý của nhân dân.
3. Bố cục:
* Mở bài : Lai lịch, nguồn gốc của nhân vật chính Thạch Sanh.
* Thân bài : gồm các chặng
- Thạch Sanh kết nghĩa với Lý Thông.
- Thạch Sanh diệt chăn Tinh bị Lý Thông cướp công.
- Thạch Sanh diệt đại bàng cứu công chúa lại bị cướp công.
- Thạch Sanh diệt hồ tinh, cứu Thái tử, bị vụ oan, vào tù.
-Thạch Sanh giải oan.
- Thạch Sanh chiến thắng quân 18 nước chư hầu 
* Kết chuyện :
- Thạch Sanh cưới công chúa, lên ngôi vua.
4.Tìm hiểu chi tiết:
a. Nhân vật Thạch Sanh – Người dũng sĩ dân gian.
*Bình thường:
+ Là con của 1 gia đình nông dân tốt bụng.
+ Sống nghèo khổ bằng nghề kiếm củi.
*Khác thường :
+ Do Ngọc Hoàng sai Thái tử xuống đầu thai làm con.
+ Thạch Sanh được thiên thần dạy cho đủ các môn võ nghệ và mọi phép thần thông.
 *ý nghĩa :
+ Thạch Sanh là con của người dân thường, cuộc đời và số phận rất gần gũi với nhân dân. 
+ Tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ cho nhân vật lí tưởng à tăng sức hấp dẫn cho câu chuyện. Ra đời kì lạ, khác thường à lập chiến công. Những người bình thường cũng là những con người có phẩm chất, khả năng kì lạ, khác thường.
b. Những chiến công thần diệu của Thạch Sanh
- Chém chăn tinh, trừ hại cho dân, thu được bộ cung tên vàng.
- Diệt đại bàng, cứu công chúa.
- Diệt hồ tinh, cứu thái tử con vua Thủy Tề, được nhà vua tặng cây đàn thần.
- Đuổi quân xâm lược 18 nước chư hầu tiếng đàn, niêu cơm kì diệu.
à Kẻ thù càng hung ác, xảo quyệt, thử thách càng to lớn, chiến công càng rực rỡ vẻ vang, chính nghĩa càng sáng tỏ.
* Thạch Sanh là người dũng sĩ dân gian bách chiến, bách thắng vì :
- Mục đích chiến đấu của chàng là luôn sáng ngời chính nghĩa : cứu người bị hại, cứu dân, bảo vệ đất nước.
- Có sức khỏe tài năng vô địch
- Có trong tay những vũ khí, phương tiện chiến đấu kì diệu.
* Đức tính quí báucủa Thạch Sanh:
- Sự thật thà, chất phác.
- Sự dũng cảm, tài năng.
- Lòng nhân đạo, yêu hòa bình.
à Đây cũng những phẩm chất rất tiêu biểu cho nhân dân ta à truyện được nhân dân yêu thích.
* Cây đàn thần : giúp nhân vật được giải oan, giải thoát (cứu công chúa, vạch mặt Lý Thông) àcủa tình yêu, công lí à chi tiết thần kì à ước mơ thực hiện công lí trong xã hội của nhân dân. 
*Tiếng đàn: làm quân xâm lược xin hàng àđại diện cho cái thiện, tình yêu chuộng hòa bình của nhân dân à cảm hóa kẻ thù à lòng nhân ái, ước vọng đoàn kết.
* Niêu cơm : có khả năng phi thường à quân giặc khâm phục à tấm lòng nhân đạo, tình yêu hòa bình của nhân dân ta.
à Thạch Sanh là người nhân hậu, độ lượng, trong sáng vô cùng.
àLuôn tin người, sẵn sàng giúp đỡ người bị hại, không bao giờ nghĩ tới việc người đền ơn.
à Với yêu quái thẳng tay trừng trị, với con người thì độ lượng, nhân ái.
- Sự đối lập giữa Thạch Sanh và Lý Thông là sự đối lập giữa thật thà và xảo trá, vị tha và ích kỉ, thiện và ác.
c. Số phận các nhân vật khác trong truyện.
- Công chúa kết hôn cùng Thạch Sanh 
- Thạch Sanh lên nối ngôi vua.
- Mẹ con Lý Thông tham lam, độc ác, xảo quyệt, tàn nhẫn ... mặc dù được Thạch Sanh tha tội chết nhưng đã bị lưới tầm sét của thần lôi và cũng là của công lý nhân dân trừng trị à hóa thành bọ hung đời đời sống dơ bẩn à trừng trị tương xứng với thủ đoạn, tội ác mà chúng gây ra.
à Cách kết thúc có hậu à thể hiện công lí xã họi ‘ở hiền gặp lành, ác giả, ác báo’ ước mơ của nhân dân về một sự đổi mới.
5. Tổng kết 
	a.Nghệ thuật:
- Quy mô tầm vóc xâu, rộng nhất
- Đội hình nhân vật đông dảo nhất.
- Kết cấu, cốt truyện mạch lạc, sắp xếp tình tiết rất khéo léo, hoàn chỉnh.
- Hai nhân vật đối lập, tương phản hầu như xuyên suốt truyện Thạch Sanh và Lý Thông tạo cho cốt truyện vững chắc, tâp trung.
- Các chi tiết, yếu tố thần kì có ý nghĩa tử – thẩm mĩ.
b. ý nghĩa truyện :
- Ngợi ca những chiến công rực rỡ và những phẩm chất cao đẹp của người anh hùng – dũng sĩ dân gian, đồng thời thể hiện ước mơ đạo lí nhân dân : Thiện thắng ác, chính nghĩa thắng gian tà, hòa bình thắng chiến tranh, các dân tộc sống trong hòa bình và yên ổn, làm ăn.
c. Nội dung: ghi nhớ SGK
C.Luyện tập(3’) Kể lại tóm tắt chuyện HS trình bày ngắn gọn
Thạch Sanh và Nêu ý nghĩa truyện ? Gv nhậ xét đánh giá
D.Củng cố(1’) Nhấn mạnh lại ND của câu chuyện
E.Hướng dẫn về nhà(1’)
- Học bài và làm bài tập, tập kể lại câu chuyện
- Soạn bài : Em bé thông minh.