Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 117: Ôn tập truyện và ký - Năm học 2011-2012

Tiết 117 Ngày soạn: 1/4/2012
ÔN TẬP TRUYỆN VÀ KÝ
I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Nắm được nội dung cơ bản và những nét đặc sắc về nghệ thuật của các tác phẩm truyện, kí hiện đại đã học.
- Hình thành những hiểu biết sơ lược về các thể loại truyện, kí trong loại hình tự sự.
II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
 1. Kiến thức
- Nội dung cơ bản và những nét đặc sắc về nghệ thuật của các tác phẩm truyện, kí hiện đại đã học.
- Điểm giống nhau và khác nhau giữa truyện và kí.
 2. Kỹ năng:
- Hệ thống hoá, so sánh, tổng hợp kiến thức về truyện và kí đã được học.
- Trình bày được những hiểu biết về cảm nhận mới, sâu sắc của bản thân về thiên nhiên, đất nước, con người qua các truyện, kí đã học.
III. CHUẨN BỊ
 1- Học sinh: Soạn bài 
 2- Giáo viên: Tích hợp với phần Tiếng Việt và tập làm văn đã học. 
IV. LÊN LỚP: 
 1. Ổn định: Kiểm tra sĩ số. 
 2. Bài cũ: 
 ? Nêu ý nghĩa của văn bản “ Lao xao” của Duy Khán. 
 3. Bài mới : 
HĐ1. Khởi động.
 Trong chương trình học kỳ II, các em đã học về các thể truyện, ký. Tiết học hôm nay giúp các em ôn tập lại các kiến thức về nội dung, nghệ thuật của từng văn bản . 
 HĐ2.
 GV lập bảng tóm tắt.
 * Cử đại diện mỗi nhóm lên điền vào bảng thống kê 
I. Bảng tóm tắt : GV kẻ bảng, HS phát biểu điền vào bảng.
Tác phẩm
Tác giả
Thể loại
Nội dung
Nghệ thuật
Bài học đường đời đầu tiên -
( trích Dế Mèn phiêu lưu kí ) 
 Tô Hoài
Truyện
đồng thoại
Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng nhưng tính tình xốc nổi, kiêu căng. Trò đùa của chú trêu chị Cốc gây ra cái chết cho Dế Choắt. Dế Mèn ân hận và đã rút ra bài học đường đời đầu tiên.
- Tả loài vật sinh động . 
- Kể theo ngôi thứ nhất tự nhiên, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình . 
Sông nước Cà Mau- (trích Đất rừng Phương nam)
Đoàn Giỏi
Truyện dài
Cảnh sông nước Cà mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống và cuộc sống tấp nập, trù phú ở vùng đất Cà Mau 
- Tả bao quát đến cụ thể . 
- Dùng từ ngữ giàu hình ảnh . 
Bức tranh của em gái tôi
Tạ Duy Anh
Truyện ngắn
Tài năng hội hoạ, tâm hồn trong sáng và lòng nhân hậu ở người em gái đã giúp cho người anh vượt lên lòng tự ái và sự mặc cảm . 
- Tả diễn biến tâm lý nhân vật qua cách kể theo ngôi thứ nhất rất tinh tế .
Vượt thác 
( Quê nội)
Võ Quảng
Truyện dài
Tả cảnh vượt thác của con người trên sông Thu Bồn làm nổi bật vẻ hùng dũng và sức mạnh của người lao động . 
- Phối hợp tả cảnh thiên nhiên và tả người lao động 
Buổi học cuối cùng 
An-phông-xơ-Đô-đê
Truyện ngắn
Truyện thể hiện lòng yêu nước trong một biểu hiện cụ thể là tình yêu tiếng nói của dân tộc
- Nghệ thuật miêu tả ngoại hình, cử chỉ lời nói và tâm trạng nhân vật . 
Cô Tô 
( trích) 
Nguyễn Tuân
 Ký
Vẻ đẹp tươi sáng, phong phú của cảnh sắc thiên nhiên vùng đảo Cô Tô và nét sinh hoạt của người dân trên đảo.
- Miêu tả tinh tế ngôn ngữ điêu luyện chính xác, giàu hình ảnh và cảm xúc .
Cây tre Việt nam ( trích )
Thép Mới
Ký
Ca ngợi những phẩm chất quý báu của cây tre. Cây tre trở thành biểu tượng của đất nước và dân tộc Việt Nam.
- Chi tiết, hình ảnh chọn lọc mang ý nghĩa biểu tượng . 
- Lời văn giàu cảm xúc . 
Lòng yêu nước ( Thử lửa ) 
I-li-a-Ê-ren-bua
Tuỳ bút chính luận
Ca ngợi tinh thần yêu nước tha thiết, sâu sắc của tác giả và những người dân xô viết trong cuộc chiến tranh vệ quốc.
- Hình ảnh chọn lọc dẫn chứng cụ thể thuyết phục . 
Lao xao 
(Trích: Tuổi thơ im lặng )
Duy Khán
Hồi kí tự truyện
Bức tranh cụ thể, sinh động về thế giới các loài chim ở đồng quê và tình cảm yêu mến cảnh sắc quê hương của tác giả 
- Sử dụng yếu tố văn hoá dân gian . 
- Kết hợp tả, kể nhận xét, bình luận
II. Đặc điểm của truyện và ký: Giáo viên hướng dẫn học sinh khái quát lại các ý chính
 sau khi điền vào bảng.
Tên tác phẩm
(hoặc đoạn trích)
Thể loại
Cốt truyện
Nhân vật
Nhận vật kể chuyện
Bài học đường đời đầu tiên
Truyện
x
x
x
Sông nước Cà Mau
Truyện
x
x
x
Bức tranh cảu em gái tôi
Truyện
x
x
x
Vượt thác
Truyện
x
x
Buổi học cuối cùng
Truyện
x
x
x
Cô Tô
Kí
x
Cây tre Việt Nam
Kí
Lòng yêu nước
Kí
Lao xao
Kí
x
? Nhìn vào bảng thống kê và cho biết: Những yếu tố nào có chung giữa truyện và kí?
Điểm chung: Nhân vật kể truyện-> Truyện và hầu hết thể kí đều thuộc loại hình tự sự.( Đó là phương thức tái hiện lại c/s một cách khách quan bằng tả và kể qua lời kể của người kể chuyện. 
Khác nhau: 
 1. Truyện : 
 - Dựa vào sự tưởng tượng, sáng tạo của người viết trên cơ sở quan sát, tìm hiểu cuộc sống, nhà văn xây dựng n/v, đặt đúng vào những cốt chuyện, kể một câu chuyện nào đó để cuối cùng gửi gắm tới người đọc một thông điệp nào đó. (Truyện thường có nhận vật, cốt truyện, lời kể) . 
 2. Ký : 
 - Kể về những gì có thực, đã từng xảy ra trong thực tế.. 
 - Thường không có cốt truyện . 
 ? Cho h/s nêu cảm nhận của mình sau khi học xong t/p. 
* Ghi nhớ: SGK: Học sinh đọc lại một lần.
 4. Củng cố: GV nhắc lại ND vừa ôn 
 5. Hướng dẫn về nhà: 
 - Học ghi nhớ.
 - Làm bài tập ( câu hỏi 4 ) 
 - Soạn bài: Cầu Long Biên