Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 107: Các thành phần chính của câu - Năm học 2011-2012

Ngày soạn : 09/3/2011
Tiết 107
Văn bản:
Các thành phần chính của câu 
A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh:
Củng cố các kiến thức đã học ở bậc tiểu học về hai thành phần chính của câu.
Nắm vững khái niệm, đặc điểm và vai trò của vị ngữ, chủ ngữ - hai thành phần chính của câu.
Kỹ năng nhận diện chính xác và phân tích đợc hai thành phàn chủ ngữ và vị ngữ trong câu trần thuật đơn. Có ý thức dùng câu trần thuật đơn trong nói và viết.
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên:
+ Soạn bài
+ Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
+ Bảng phụ viết VD
- Học sinh:
+ Soạn bài
C. Các bớc lên lớp:
1. ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ:
1. Hãy cho biết các thành phầnchính của câu đã hoạcở bậc Tiểu học?
3. Bài mới
Trong câu có hai thành phần chính là CN và VN, để hiểu rõ hơn về các thành phần chính cũng nh phân biệt chúng với thành phẫn phụ bài học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu.
Hoạt động của thầy
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Phân biệt các thành phần chính với thành phần phụ
i. Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ:
- Gv viết VD lên bảng
- Em hãy xác định các thành phần trong câu văn?
- HS lên bảng xác định thành phần câu
- Thử lợc bỏ từng thành phần và rút ra nhận xét?
+ Những thành phần nào bắt buộc phải có mặt trong câu để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt một ý trọn vẹn?
+ Những thành phần nào không bắt buộc phải có mặt trong câu?
- Vậy hai thành phần chính của câu là gì?
GV: Vậy hai thành phần CN và VN không thể lợc bỏ trong câu gọi là thành phần chính của câu. 
- HS rút ra kết luận
- HS đọc ghi nhớ
1. Tìm hiểu VD:
Chẳng bao lâu, tôi // đã trở thành một 
 TN CN VN
chàng dế thanh niên cờng tráng.
 (Tô Hoài) 
* Nhận xét:
- Không thể bỏ Cn và VN vì cấu tạo của câu sẽ không hoàn chỉnh, khi tách khỏi hoàn cảnh giao tiếp câu sẽ trở nên khó hiểu.
- Có thể bỏ TN mà ý nghĩa cơ bản của câu không thay đổi (thành phần phụ).
2. Ghi nhớ: SGK - Tr 92
Hoạt động 2: T
ii. Vi Ngữ:
- GV treo bảng phụ đã viết VD
- Gọi HS đọc VD
- Xác định các thành phần chính của câu?
 - Từ nào làm VN chính? Từ đó thuộc từ loại nào?
- Mỗi câu có thể có mấy VN? 
VN thờng trả lời cho câu hỏi nào? Em hãy đặt một câu hỏi để tìm VN trong các VD trên?
- Gọi HS đọc ghi nhớ
- GV chốt lại ý chính
1. Tìm hiểu VD: SGK - Tr 92+ 93
a. Một buổi chiều, tôi // ra đứng cửa 
 TN CN VN1 
hang nh mọi khi, xem hoàng hôn xuống.
 VN2 (Tô Hoài)
b. Chợ Năm Căn// nằm sát bên bờ sông, ồn ào,
 CN VN1 VN2
đông vui, tấp nập. (Đoàn Giỏi)
 VN3 VN4 
c. Cây tre// là ngời bạn thân của nông dân VN 
 CN VN
Tre, nứa, trúc, mai, vầu// giúp ngời .
 CN VN (Thép Mới)
* Nhận xét:
a. VN: đứng, xem (ĐT)
b. VN: Nằm (ĐT); ồn ào, đông vui, tấp nập (TT).
c. VN: (là) ngời bạn (DT kết hợp với từ là)
VN: Giúp (ĐT)
- Mỗi câu có thể có một hoặc nhiều VN.
- VN có thể là ĐT, TT, cụm ĐT, cụm TT, DT hoặc cụm DT.
- Trả lời câu hỏi: Làm gì? làm sao? nh thế nào?
2. Ghi nhớ: SGK - Tr93
Hoạt động 3: Tìm hiểu về CN
III. Chủ Ngữ:
- Cho HS đọc lại các câu vừa phân tích ở phần II
- Cho biết mối quan hệ giữa sự vật nêu ở CN với hành động, đặc điểm, trạng thái nêu ở VN là quan hệ gì?
- CN có thể trả lời cho những câu hỏi nh thế nào?
- Phân tích cấu tạo của CN trong các VD trên?
- Cho HS đọc ghi nhớ
- GV củng cố lại kiến thức bằng cách cho HS làm bài tập nhanh (Treo bảng phụ)
1. Tìm hiểu VD: (Các VD ở mục II)
* Nhận xét:
- Quan hệ giữa CN và VN:
Nêu tên sự vật, hiện tợng, thông báo về hành động, trạng thái, đặc điểm của sự vật, hiện tợng.
- CN thờng trả lời cho câu hỏi: Ai? Con gì? cái gì?
- Phân tích cấu tạo của CN:
+ Tôi: đại từ làm CN
+ Chợ Năm Căn: Cụm DT làm CN
+ Tre, nứa, trúc, mai, vầu: các DT làm CN
+ Cây tre: Cụm DT làm CN
2. Ghi nhớ: SGk - Tr 93
* Bài tập nhanh: Nhận xét cấu tạo của CN trong các câu sau:
a. Thi đua là yêu nớc.
b. Đẹp là điều ai cũng muốn.
- CN: Thi đua... là động từ
- CN: Đẹp... Là tính từ.
Hoạt động 4 
IV. Luyện tập:
- GV treo bảng phụ đã viết sẵn bài tập
- HS đọc 
- 3 HS lên bảng, mỗi em làm một câu, cả lớp làm vào giấy nháp
- Gv tổ chức cho HS đặt câu
- Giữa các tổ thi đặt câu nhanh theo yêu cầu
- HS xác định CN một trong các câu mà tổ khác vừa đặt
Bài 1: xác định CN, VN và phân tích:
a. - CN: tôi (đại từ)
- VN: đã trở tành (Cụm ĐT)
b. - CN: Đôi càng tôi (Cụm ĐT)
- VN: mẫm bóng (TT)
c.- CN: Những cái vút ở chân, ở khoeo (Cụm DT)
VN: Cứ cứng dần(VN1), và nhọn hoắt (VN2) (Cụm TT)
d.- CN: tôi (Đại từ)
- VN: Co cẳng lên (VN1), đạp phanh phách (VN2) (Cụm ĐT)
e. - CN: những ngọn cỏ (Cụm DT)
- VN: Gãy rạp (Cụm ĐT)
Bài tập 2: Đặt câu theo yêu cầu
a. VN trả lời câu hỏi: Làm gì?
- Bạn Lan viết th chúc Tết các chú bộ đội ở đảo Trờng Sa.
b. Vn trả lời câu hỏi: Nh thế nào?
- Bạn Xuân luôn chan hoà với bạn bè trong lớp.
c. VN trả lời câu hỏi: Là gì?
- Dế Mèn là chàng đê sớm có lòng tự trọng.
Bài 3: xác định CN cho 3 câu trên
a. Bạn Lan
b. Bạn Xuân
c. Dế Mèn
4. Hớng dẫn học tập:
Học bài, thuộc ghi nhớ.
Hoàn thiện bài tập.
Chuẩn bị mỗi em một bài thơ năm chữ
-----------------------------------------------------