Giáo án Ngữ văn 9: Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận)

đoàn thuyền đánh cá
 ( Huy Cận )
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
	Thấy và hiểu được sự thống nhất của cảm hứng về thiên nhiên, vũ trụ và cảm hứng về lao động của tác giả đã tạo nên những hình ảnh đẹp, tráng lệ, giàu sức lãng mạn trong bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá".
	Rèn luyện kĩ năng cảm thụ và phân tích các yếu tố nghệ thuật (hình ảnh, ngôn ngữ, âm điệu) vừa cổ điển vừa hiện đại trong bài thơ.
B. Hoạt động dạy học:
1.Ôn định lớp.
2. Kiểm tra. 
Đọc thuộc lòng "bài thơ về tiểu đội xe không kính"
? Cho biết thể thơ, đề tài, nội dung của bài thơ?
3. Bài mới.
Gọi học sinh đọc chú thích.
Trình bày hiểu biết của em về nhà thơ Huy Cận?
? Thơ ông có đặc điểm gì ?
? Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ?
 Giọng hào hùng khoẻ khoắn. 
-Gọi học sinh đọc bài.
 - Bài thơ được viét theo phương thức biểu đạt nào?
- Xác định đối tượng miêu tả ?
 Nhân vật trữ tình?
Bài thơ là bài ca lao động trên biển theo mạch cám xúc đó em có thể chia đoạn?
 Gọi hs đọc đoạn thơ 1.
 Thời điểm ra khơi đánh cá của đoàn thuyền được nói tới trong lời thơ nào?
Em có nhận xét gì về cách sáng tạo hình ảnh thiên nhiên của nhà thơ?
Từ đó em có thể hình dung cảnh thiên nhiên như thế nào?
Trong khổ thơ đầu có sự đối lập hoạt động giữa thiên nhiên và con người, em hãy chỉ rõ?
Từ đó em hiểu nội dung của câu hát thứ nhất trong bài ca lao động này là gì ?
Gọi học sinh đọc đoạn thơ 2.
Trong đoạn thơ này tác giả tập trung miêu tả cái gì?
Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ miêu tả về cá ?
 Việc sử dụng từ ngữ miêu tả như thế đem lại hiệu quả gì?
Nhà thơ đã hoàn thiện bức tranh biển của mình bằng những lời thơ về thuyền đánh cá, cũng là về những con người lao động trên bển.
Em hãy đọc những câu thơ đó?
Câu thơ nào có sức miêu tả lớn nhất? Vì sao?
Em hình dung hoạt động của đoàn thuyền đánh cá như thế nào từ lời thơ:Ra đậu dặm vây giăng ?
Em hình dung được điều gì từ lời thơ:
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng
Mặc dù lao động vất vả mệt nhọc như thế nhưng tâm tình của người lao động vẫn được bộc lộ như thế nào ? qua câu thơ nào?
Câu hát mở đầu bài thơ có gì khác so với câu hát này?
 Tác dụng?
Đoàn thuyền đánh cá ra khơI khi mặt trời xuống biển và trở về lúc mặt trời đội biển.. chạy đua cùng mặt trời.
 Lời thơ đó goi dho em một hình dung gì?
Qua đó em cảm nhận cuộc sống lao động như thế nào trên vùng biển của tổ quốc?
Từ lời thơ em đọc được cảm xúc gì của tác giả?
Đọc bài thơ em cảm nhận đựoc những vẻ đẹp nào của cuộc sống được phản ánh?
 Từ đó tình cảm nào trong em được bồi đắp?
Từ bài thơ em hiểu thêm điều gì về tác giả?
Em học tập được kinh nghiệm gì khi viết văn biểu cảm?
I. Tìm hiểu chung
1). Tác giả: Cù Huy Cận (1919 - 2005) quê Vũ Quang. Là nhà thơ tiêu biểu của phong trào thơ mới.
=> Thơ ông có sự gắn bó bí ẩn giữa con người và vũ trụ bao la.
- Sau cách mạng tháng Tám, ông tham gia nhiều công việc của Đảng. Thơ ông mang không khí vui tươi của thời đại mới.
=> Trở thành nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam.
2). Tác phẩm:
- Sáng tác 1958, trích trong tập "Trời mỗi ngày lại sáng"- 1958, trong thời gian nhà thơ đi thực tế dài ngày ở Quảng Ninh.
II. Phân tích.
*Đọc :
-Miêu tả để biểu cảm.
- Cảnh đoàn thuyền ra khơi, đánh cá, trở về.
- Ta- tác giả- hoá thân vào người lao động.
* Bố cục.
+ Câu hát căng buồm ra khơi.
+ Câu hát kéo cá trên biển.
+ Câu hát căng buồm trở về.
1.” Câu hát căng buồm cùng gió khơi”
- Mặt trời xuống biển
- Sóng đã cài then, đêm sập cửa
-> so sánh, nhân hoá.
=> Hoàng hôn trên biển kì vĩ , tráng lệ.
- 2 câu đầu: biển cả đang dần khép lại.
- 2 câu sau: hoạt động của con ngưòi bắt đầu.
- Đối lập ->nổi bật tư thế lao động của con người.
=>Ca ngợi sự lao động bền bỉ, dũng cảm lạc quan của con người trước biển cả.
2.”Ta hát bài ca gọi cá vào”
- Cá.
- Thuyền đánh cá.
-Dùng đại từ em để gọi cá.
 Động từ: loé; tính từ: vàng choé.
->Tạo hình ảnh sinh động, mới lạ về cá biển.Dựng bức tranh thơ đầy màu sắc kì ảo về biển; lôI cuốn người đọc.
- Thuyền ta lái gió với buồm trăng
 Lướt giữa mây cao với biển bằng.
 .
-> Câu thơ chứa nhiều chi tiết tạo hình, giúp ta hình dung con thuyền dũng mãnh lao đI giữa mênh mông biển trời. Là một cảnh tượng cao cả, tráng lệ.
->Hoạt động đánh bắt kì công, gian khó, táo bạo và quyết liệt
-> Khẩn trương , miệt mài, nặng nhọc nhưng hiệu quả.
Ta hát gọi cá vào
Nuôi lớn đời ta..
->lạc quan trong lao động, ân tình với biển cả, yêu biển và tin yêu cuộc sống
3 . “Câu hát căng buồm với gió khơI”
Câu hát căng buồm cùng .-> thanh bằng
Câu hát căng buồm với -> thanh trắc- khoẻ hơn, âm vang hơn.Tạo nên âm hưởng hào hùng.
-Đoàn thuyền chở nặng , đầy cá, giương buồm lao nhanh trên biển cả vào lúc rạng đông.
->nhịp sống hối hả; thành quả lao động to lớn.
-Niềm phấn chấn, tự hào trước vẻ đẹp của cuộc sống nơI biển cả.
III.Tổng kết.
Thiên nhiên tráng lệ.
Con người lao động dũng cảm, giỏi giang, làm chủ cuộc sống.
->Yêu quý vẻ đẹp của thiên nhiên và con người lao động.
- Tác giả: yêu quuý đất nước và con người lao động, tin yêu cuộc sống.
- Muốn biểu cảm sâu sắc phảI có cảm xúc mãnh liệt, dồi dào..
*Hướng dẫn học bài : 
 - Học thuộc lòng bài thơ
 - Soạn bài mới: Tổng kết từ vựng