Giáo án Ngữ văn 6 - Tuần thứ 21

Tuần21
Bài 20
Tiết 81;82
Tiết 83;84
Bức tranh của em gái tôi
Luyện nói về quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả
Tuần 21
 Tiết 81&82 
 Bức tranh của em gái tôi
 -Tạ Duy Anh –
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS.
Hiểu nội dung và ý nghĩa của truyện: Tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu của em gái có tài năng giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế của mình và vượt lên lòng tự ái. Từ đó hình thành thái độ và cách ứng xử đúng đắn, biết thắng được sự ghen tị trước tài năng hay thành công của người khác.
Nắm được nghệ thuật kể chuyện và miêu tả tâm lí nhân vật của tác phẩm.
B. Chuẩn bị: 
GV: Bảng phụ; Dự kiến thích hợp.
C. Hoạt động dạy học: 
 1. Ổn định.
 2. Kiểm tra bài cũ: 
GV kiểm tra 15'
(H). Qua văn bản "Sông nước Cà Mau" em hình dung bức tranh phong cảnh như thế nào?Nghệ thuật miêu tả của tác giả có gì tài tình?
*/ Đáp án cơ bản:
Cảnh sônng nước Cà Mau: Đẹp, rộng lớn, thơ mộng và hùng vỹ, đầy sức sống hoang dã. Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú, độc đáo. Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống ở vùng Cà Mau hiện lên vừa cụ thể vừa bao quát. (6đ)
Nghệ thuật miêu tả tài tình bằng hình ảnh so sánh, nhân hoá sinh động, từ ngữ gợi cảm.(4đ)
3. Bài mới:
Giới thiệu bài mới. Sông nước Cà Mau là bài văn hay về tả cảnh. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu một văn bản tự sự trong đó có những đoạn tả người rất đặc sắc. Đó là văn bản: Bức tranh của em gái tôi.
(GV ghi tên bài lên bảng).
Hoạt động của thầy .
Ho¹t ®éng cña trß.
Hoạt động 1:
 Hướng dẫn HS tìm hiểu chú thích.
HS đọc chú thích (*) SGK.
(H). Qua phần chú thích, em biết gì về tác giả Tạ Duy Anh và văn bản Bức tranh của em gái tôi?
GV khắc sâu cho HS kiến thức trong chú thích.
GV hướng dẫn HS đọc văn bản. HS đọc, HS khác và GV nhận xét cách đọc.
HS1: Đọc từ đầu ... "vui lắm".
HS2: Đọc tiếp ... "Thở dài".
HS3: Đọc phần còn lại.
1 HS tóm tắt văn bản. GV nhận xét .
Hoạt động 2: Tìm hiểu văn bản.
HS thảo luận: Diễn biến tâm trạng người anh qua các thời điểm từ đầu ... "Trưng bày"
Đại diện các nhóm trình bày . HS khác bổ sung GV kết luận.
(H). Tại sao khi tài năng hội hoạ ở em gái mình được
 phát hiện người anh lại không thân với em như trước nữa?
Hết tiết1: GV cho HS củng cố tiết 1
HS tóm tắt ngắn gọn nội dung văn bản.
Diến biến tâm trạng của người anh từ đầu ... "trưng bày".
Hướng dẫn t×m hiÓu tiÕt sau: Tiếp tục đọc văn bản, tìm hiểu tâm trạng của người anh khi đến phong trưng bày. Tính cách và tài năng của cô em gái.
Tiết 2
 Kiểm tra bài cũ: (H). Diễn biến, thái độ, tâm trạng của người anh từ đầu đến khi sắp tới phòng trưng bày bức tranh là gì?
 GV giới thiệu phần bài tiếp theo.
Hoạt động 2 (tiếp theo)
HS đọc "Một tuần sau"... hết.
(H). Em hãy giải thích tâm trạng của người anh khi đứng trước bức tranh? (Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi hãnh diện sau đó là xấu hổ).
(H). Em hiểu thế nào về đoạn kết của truyện "Tôi không trả lời mẹ ...lòng nhân hậu của em con đấy"?
(H).Em có nhận xét gì về cách miêu tả tâm lí nhân vật của tác giả?
(H). Qua đó em có cảm nghĩ gì về nhân vật người anh?
Hoạt động 3: Phân tích nhân vật Kiều Phương.
(H). Truyện có những chi tiết nào tả về cô em gái?
GV dùng bảng phụ:
- Mặt lem nhem
- Tò mò
- Tự chế màu vẽ
- Thích vẽ tranh
- Gần gũi anh
(H). Qua đó em có cảm nhận gì về co em gái trong truyện?
(H). Điều gì làm em cảm mến nhất ở nhân vật này?
(Tài năng, hồn nhiên, lòng độ lượng, nhân hậu)
Hoạt động 4: Hướng dẫn tổng kết:
(H). Qua truyện em biết tác giả đề cao ý nghĩa, tư tưởng gì? (HS thảo luận)
GV: Trước thành công, tài năng của người khác mỗi người cần vượt qua lòng mặc cảm, tự ti để có được sự trân trọng và niềm vui thật sự chân thành. Lòng độ lượng nhân hậu có thể giúp con người tự vươn lên bản thân mình.
HS đọc ghi nhớ SGK
GV nhấn mạnh nội dung ghi nhớ.
GV: Giả định một thành viên trong lớp em hoặc gia đình đạt một thành tích xuất sắc nào đó. Em thử hình dung và tả lại thái độ của những người xung quanh trước thành tích ấy?
1- 3 HS trả lời câu hỏi. GV nhận xét. 
HS đọc câu châm ngôn SGK. GV giải thích 2 câu châm ngôn.
I. Đọc và tìm hiểu chú thích:
1. Tác giả, tác phẩm: (SGK)
2. Đọc, tóm tắt:
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Diễn biến, tâm trạng, thái độ của người anh:
 - Thoạt đầu dửng dưng không quan tâm nhưng rất thương em.
- Khi tài năng của em được phát hiện: buồn, thất vọng về mình = > khó chịu, gắt gỏng.
= > Tự ái, mặc cảm nhưng vẫn thầm phục em.
-Cuối truyện: Bất ngờ, ngạc nhiên, hãnh diện, xấu hổ.
= > Tác giả miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế.
2. Nhân vật cô em gái:
= > Hồn nhiên,hiếu động, cónăng khiếu hội hoạ, tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu.
III. Tổng kết:
* Ghi nhớ: SGK
IV. Luyện tập:
3. Hướng dẫn về nhà: 
Học bài, học tập tấm gương của người em. Nên biết hối lỗi khi mắcphảỉ sai lầm,
Chuẩn bị bài Luyện nói về quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả.
Dựa vào bài vừa học , làm baì tập 1 trong bài “ Luyện nói “
Ghi lại những điều em quan sát được từ cảnh một đêm trăng
TrÇn ThÞ Quý Nho- THCS §«ng Hîp
 	Ngày soạn: 
Tiết 83+84 	Ngày giảng: 
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS:
Biết trình bày và diễn đạt một vấn đề bằng miệng trước tập thể.
Từ những nội dung luyện nói, nắm chắc hơn kiến thức đã học về quan sát, tưởng tượng, so sánh trong văn miêu tả.
B. Chuẩn bị: 
GV:Chuẩn bị trước các bài tập.
HS: Chuẩn bị trước các bài tập và luyện nói theo yêu cầu của GV.
C. Hoạt động dạy học: 
1. Kiểm tra bài cũ
(H). Muốn có một bài văn miêu tả hay thì điều quan trọng nhất là người viết phải biết làm gì?
GV kiểm tra việc chuẩn bị bài mới của HS. GV nhận xét.
2. Bài mới
GV giới thiệu bài: Tập nói và mạnh dạn nói hay trước đám đông là yêu cầu đối với tất cả chúng ta. Nhưng hiện nay, có nhiều em còn rất ngại ngùng, sợ sệt. Vậy hôm nay chúng sẽ ttập nói những điều quan sát và miêu tả.
(GV ghi tên bài lên bảng).
Hoạt động của thầy .
Ho¹t ®éng trß.
Hoạt động 1: GV hướng dẫn tìm hiểu bài học. (10')
Hãy giới thiệu trường em cho các bạn khác biết? HS nói trước lớp.
 GV nhận xét cách nói của HS.
- GV nêu yêu cầu của bài học : Nhằm luyện kỹ năng nói: Ngoài việc nói đúng em phải nói hay: Rõ, mạch lạc, biểu cảm.
- HS nhắc lại yêu cầu khi nói.
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS thực hành.
Bài tập 1: Từ truyện "Bức tranh của em gái tôi", trình bày ý kiến của mình trước lớp theo các yêu cầu sau.
a. (H). Theo em Kiều Phương là người như thế nào?
(H). Từ các chi tiết về nhân vật này trong truyện. Hãy miêu tả lại hình ảnh của Kiều Phương theo tưởng tượng của em?
HS nói trước lớp. HS khác Và GV nhận xét.
b. (H). Anh của Kiều Phương là người như thế nào?
(H). Hình ảnh người anh trong bức tranh của Kiều Phương với hình ảnh thực có gì khác nhau?
HS nói trước lớp. GV và HS khác nhận xét.
Bài tập 2: Hãy kể cho các bạn nghe về anh hoặc chị của mình.
GV lưu ý: Trong khi nói cần chú ý làm nổi bật đặc điểm của người mình đang miêu tả bằng các hình ảnh, bằng cách so sánh, nhận xét của bản thân.
HS: Xem lại dàn ý đã chuẩn bị. 
Nói trước lớp. HS khác nhận xét. GV nhận xét.
Hết tiết 1: GV củng cố lại những phần học sinh đã tập nói trước lớp.
Hướng dẫn HS về nhà chuẩn bị phần bài tập 3, 4.
Tiết 2: Ngày soạn: 
 Ngày giảng: 
1. GV kiểm tra việc chuẩn bị bài mới của HS,
Nhận xét trước lớp.
2. Phần bài tiếp theo.
HS làm bài tập 3: Cho HS xem lại dàn ý cơ bản của bài (5')
HS nói trước lớp. HS khác nhận xét, GV nhận xét chung.
Bài tập 5: HS nêu dàn bài sơ lược của bài tập 5.
GV nhận xét, bổ sung.
Chú ý: Chọn chi tiết tiêu biểu. Làm nổi bật đặc điểm đó.
HS trình bày bài nói của mình, HS khác nhận xét, GV nhận xét và kết luận bài học.
I. Tìm hiểu bài học:
Nhằm luyện kỹ năng nói: Ngoài việc nói đúng em phải nói hay: Rõ, mạch lạc, biểu cảm.
II. Luyện nói:
Bài tập 1: 
a. Cô em gái Kiều Phương.
- Dễ mến, hồn nhiên, ngây thơ.
- Mặt lúc nào cũng lem nhem.
- Tò mò, tự chế màu vẽ. 
- Ham học vẽ, vẽ đẹp.
- Tình cảm trong sáng, thương anh. Có lòng nhân hậu.
b. Hình ảnh người anh.
- Lúc đầu thương em nhưng dửng dưng với việc làm của em.
- Khi tài năng của em được phát lộ: Buồn, mặc cảm.Không thương em như trước nữa.
- Đứng trước bức tranh của em: ngỡ ngàng, ngạc nhiên, hãnh diện, xấu hổ.
Bài tập 2: Nói về anh hoặc chị.
- Giới thiệu chug về anh hoặc chị.
- Dáng vể bên ngoài, độ tuổi.
- Sở thích, tính tình, đặc điểm tâm lí.
- Tình cảm.
Bài tập 3: Dàn ý miêu tả một đêm trăng.
- Đó là đêm trăng như thế nào?
- Đêm trăng đó có gì đặc sắc tiêu biểu: Bầu trời, đêm, vầng trăng, cây cối, nhà cửa, đường làng, ngõ phố, ánh trăng, ...
( So sánh, tưởng tượng)
Bài tập 5: Hình ảnh người dũng sỹ.
- Đó là dũng sỹ nào? (Ví dụ Héc Quyn)
- Hình dáng, cách đi dứng.
- Hành động, việc làm
3. Củng cố
GV nhắc lại những điều cần thiết khi làm văn miêu tả nói chung và khi nói về văn miêu tả nói riêng.
4. Hướng dẫn về nhà
Làm thêm bài tập: Tả cảnh cánh rừng vào buổi sáng.
Soạn văn bản "Vượt thác"