Giáo án Ngữ văn 6 - Tuần 28 ( tiết 109- 112)

 Tuần 28 ( Tiết 109- 112) 
Tiết: 109 +110 
Cây tre Việt Nam; Hướng dẫn đọc thêm: 
Lòng yêu nước
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: Qua văn bản " Cây tre Việt Nam" giúp HS :
- Hiểu và cảm nhận được giá trị nhiều mặt của cây tre và sự gắn bó giữa cây tre với cuộc sống của dân tộc Việt Nam.
- Nắm được những đặc điểm nghệ thuật của bài kí: giàu chi tiết và hình ảnh, kết hợp miêu tả và bình luận, lời văn giàu nhịp điệu.
2. Kĩ năng: 
	Rèn kĩ năng phân tích tác phẩm kí.
3 Thái độ:
Giáo dục học sinh tình yêu thiên nhiên, thấy được tác dụng của cây tre đối với đời sống của người Việt Nam.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
- GV: Một số câu thơ, tục ngữ, ca dao về cây tre; ảnh chân dung Thép Mới.
- HS: Soạn bài theo câu hỏi SGK
III. Tiến trình bài dạy:
1. Kiểm tra: Kết hợp trong bài
2. Bài mới:
* Giới thiệu bài (1'):
Hoạt động của thầy- trò
Nội dung
HĐ1(10'): Hướng dẫn học sinh đọc văn bản và tìm hiểu chú thích
 GV hướng dẫn đọc, giáo viên đọc mẫu 
 HS đọc tiếp - Nhận xét.
 HS đọc phần giới thiệu tác giả, tác phẩm.
GV treo ảnh chân dung Thép Mới
GV nhấn mạnh những nét cơ bản về tác giả.
- Bài " Cây tre Việt Nam" ra đời trong hoàn cảnh nào?
GV kiểm tra chú thích 2, 4, 10, 11.
HĐ2(3'): Hướng dẫn học sinh tìm hiểu chung văn bản. 
- Em hãy nêu đại ý của bài?
( Tre là bạn thân của nhân dân, tre có mặt ở khắp nơi, giúp ích cho con người trong lao động, chiến đấu)
- Em hãy tìm bố cục của bài?
(Đ1 : ...như người: Tre có mặt khắp nơi và có phẩm chất đáng quý
 Đ2 : ...chung thuỷ: Tre gắn bó với người trong lao động 
Đ3 ... chiến đấu: Tre sát cánh với người trong chiến đấu 
Đ4: Còn lại: Tre là bạn của người trong hiện tại và tương lai)
HĐ3(13'): Hướng dẫn học sinh tìm hiểu phẩm chất của tre
HS đọc lại đoạn 1 sgk
- Tác giả ca ngợi những phẩm chất gì của tre?
- Em có nhận xét gì về cách dùng từ của tác giả trong đoạn văn trên ? 
( Dùng nhiều tính từ) 
- Ngoài sử dụng nhiều tính từ, tác giả còn sử dụng biện pháp nghệ thuật nào ? tác dụng ?
(Biện pháp nghệ thuật nhân hoá)
- Em có biết bài thơ nào cũng nói về cây tre Việt Nam ?
GV đọc một đoạn thơ trong bài "Tre Việt Nam" của Nguyễn Duy.
- Các phần sau của bài văn tác giả còn kể tiếp những phẩm chất nào của tre ?
(Tre ăn ở với người đời đời, kiếp kiếptre giúp con người biểu lộ tâm hồn, tình cảm)
- Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để ca ngợi phẩm chất của tre ?
HĐ4(13'): Hướng dẫn học sinh tìm hiểu Cây tre gắn bó với con người, dân tộc Việt Nam.
- Cây tre gắn bó với con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam ở những việc gì ?
- Tìm các chi tiết, hình ảnh tre gắn bó với người dân Việt Nam trong lao động, sản xuất ?
( Thấp thoáng mái chùa cổ kính;Tre là cánh tay của người nông dân;Từ thuở lọt lòng xuôi tay: tre chung thuỷ)
- Tác giả sử dụng biện biện pháp nghệ thuật gì ? ( Nghệ thuật nhân hoá, biện pháp so sánh, liệt kê )
- Trong chiến đấu, tre gắn bó với người ntn? - Tác giả sử dụng từ loại gì ?
- Biện pháp nghệ thuật? Tác dụng?
- Qua đó em đánh giá về cây tre ntn?
- Đọc một số câu ca dao, tục ngữ, câu thơ nói về cây tre Việt Nam
 (- Tiện đây anh mới hỏi nàng
Tre non đủ lá đan sàng nên chăng?
- Tre già măng mọc 
- Làng tôi xanh bóng tre
Từng tiếng chuông ban chiều
 Tiếng chuông nhà thờ rung )
A. Văn bản: Cây tre Việt Nam
I. Đọc văn bản và tìm hiểu chú thích :
1. Đọc văn bản:
2. Chú thích:
- Tác giả, tác phẩm
- Từ khó.
II.Tìm hiểu văn bản :
* Bố cục : 4 đoạn
1. Phẩm chất của cây tre:
- Tre mọc ở khắp nơi
- Dáng tre mộc mạc và thanh cao
- Mầm măng mọc thẳng
- Màu tre xanh nhũn nhặn
- Tre cứng cáp, dẻo dai, vững chắc, giản dị, chí khí.
-> Tính từ miêu tả, tre có phẩm chất như người.
- Tre gắn bó làm bạn với người.
- Tre làm vũ khí bảo vệ đất nước.
- Tre giúp con người biểu lộ tâm hồn, tình cảm.
-> Tác giả sử dụng nghệ thuật nhân hoá để thấy tre có những phẩm chất quý báu như phẩm chất con người Việt Nam.
2. Cây tre gắn bó với con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam
* Trong lao động sản xuất
- Tre bao bọc xóm làng
- Dưới bóng tre: dựng nhà, sinh sống
- Giúp nông dân trong sản xuất
- Gắn bó với mọi lứa tuổi 
* Trong chiến đấu:
- Tre bất khất
- Tre: chống lại, xung phong, giữ, hi sinh
-> Tre anh hùng -> động từ, nhân hoá -> Cây tre là biểu tượng cao quý của dân tộc Việt Nam.
3.Củng cố (3'): 
- Phẩm chất của cây tre ?
- Giá trị nhiều mặt của cây tre và sự gắn bó của đối với con người ?
4. Hướng dẫn học ở nhà (2'):
- Học kĩ bài
- Học thuộc đoạn đầu 
- Soạn tiếp phần 3: Cây tre gắn bó thân thiết với dân tộc Việt Nam trong hiện tại và 
	tương lai.
Tiết: 109 +110 - văn học 
Cây tre Việt Nam;
 Hướng dẫn đọc thêm: Lòng yêu nước ( Tiếp theo) 
Dạy 6a:.....................
 6 b:......................
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: giúp HS :
- Tiếp tục cảm nhận được giá trị nhiều mặt của cây tre và sự gắn bó giữa cây tre với cuộc sống của dân tộc Việt Nam.
- Đọc và hiểu được tư tưởng cơ bản của bài văn: Lòng yêu nước bắt nguồn từ lòng yêu những gì thân thuộc, gần gũi của quê hương. Nắm được những nét đặc sắc của bài văn tuỳ bút, chính luận: Kết hợp chính luận và trữ tình. 
2. Kĩ năng: 
	Rèn kĩ năng phân tích tác phẩm kí, kĩ năng đọc hiểu, đọc cảm nhận tác phẩm
3 Thái độ:
Giáo dục học sinh tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước từ những gì thân thuộc, gần gũi nhất.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
- GV: ảnh chân dung tác giả Ê- Ren- bua
- HS: Đọc và chuẩn bị bài theo câu hỏi sgk.
III. Tiến trình bài dạy:
1. Kiểm tra (4'): Nhà văn Thép mới ca ngợi cây tre có những phẩm chất nào ?
2. Bài mới:
Hoạt động của thầy- Trò
Nội dung
HĐ1(2'): Học sinh nhắc lại kiến thức giờ học trước
- Tre có những phẩm chất nào đáng quý ?
- Cây tre gắn bó với con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam như thế nào ?
HĐ2(5'): Hướng dẫn học sinh tìm hiểu hình ảnh cây tre trong hiện tại và tương lai.
HS đọc đoạn cuối
- Mở đầu đoạn kết tác giả nêu hình ảnh của tre như thế nào ( nhạc của trúc, tre)
- Em có cảm nhận gì về hình ảnh trên?
- Hình ảnh đó gợi cảnh sống như thế nào?
- ở phần cuối tác giả khẳng định điều gì?
HĐ3(2'): Hướng dẫn học sinh tổng kết văn bản
- Bài viết theo phương thức biểu đạt gì?
( Miểu tả, nghị luận, giới thiệu) 
- Bài viết sử dụng những nghệ thuật gì?
- Nội dung chính của bài?
HĐ4(7'): Hướng dẫn học sinh đọc văn bản và tìm hiểu chú thích văn bản Lòng yêu nước.
GV hướng dẫn đọc: Giọng vừa rắn rỏi, dứt khoát, vừa mềm mại, dịu dàng, tràn ngập cảm xúc. Nhịp điệu chậm,chắc, khoẻ. Câu cuối đọc giọng tha thiết, xúc động.
GV đọc mẫu một đoạn- HS đọc - Nhận xét
HS đọc chú thích *
GV giới thiệu ảnh chân dung tác giả, giới thiệu thêm: Tác giả sinh tại Ki ép (Thủ đô CH U- crai- na) trong 1 gia đình Do Thái. Ông từng tham gia trong tổ chức bí mật của Đảng cộng sản từ 1905-1907 ở Pháp, Đức. Ông viết nhiều tác phẩm phê phán XH châu Âu, lên án chiến tranh đế quốc.
GV lưu ý HS chú thích: 1, 3, 4, 5, 9, 11, 14.
HĐ6(12'): Học sinh luyện đọc văn bản.
HS khá, giỏi đọc .
Lớp nhận xét- GV nhận xét.
HS trung bình đọc- GV nhận xét, uấn nắn
HS yếu đọc- GV nhận xét, uấn nắn. 
HĐ7(7'):GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung, nghệ thuật của văn bản.
- Em hãy nêu đại ý của bài?
( Lí giải ngọn nguồn của lòng yêu nước: Bắt nguồn từ tình yêu những gì thân thuộc nhất, gần gũi nhất được thử thách trong chiến tranh)
-
 Em hãy xác định bố cục của bài ?
-(Đ1: Ngọn nguồn của lòng yêu nước
Đ2: Lòng yêu nước được thử thách trong chiến tranh)
- Tác giả quan niệm như thế nào về lòng yêu nước ?
 - Tác giả nói đến lòng yêu nước trong hoàn cảnh cụ thể nào ?
 - Tại sao khi có chiến tranh lòng yêu nước lại được bộ lộ rõ nhất?
- Câu nói nào trong bài thể hiện sâu sắc nhất lòng yêu nước?
- Em hiểu câu đó như thế nào ?
- Bài văn đã thể hiện tinh thần yêu nước như thế nào ? 
- Theo em lòng yêu nước của con người Xô viết được phản ánh trong bài văn có gần gũi với lòng yêu nước của người Việt Nam chúng ta không ? 
- Ngày nay đất nước sống trong hoà bình, ấm no các em cần thể hiện lòng yêu nước ntn?
- Là một bài báo, nhưng văn bản có sức gợi xúc động cho người đọc vì cách diễn đạt mang tính nghệ thuật. Em hãy chỉ ra điều đó ?
A. Văn bản: Cây tre Việt Nam.
I. Đọc văn bản và tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1 Phẩm chất của cây tre:
2. Cây tre gắn bó với con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam 
3. Hình ảnh cây tre trong hiện tại và tương lai 
- Giá trị văn hoá, lịch sử của tre còn mãi
- Tre là người bạn chung thuỷ của dân tộc Việt Nam trên con đường phát triển 
-> Tre là tượng trưng cao quí của dân tộc Việt Nam.
III.Tổng kết:
* Ghi nhớ( SGK)
 B. Văn bản: Lòng yêu nước
I. Đọc văn bản và tìm hiểu chú thích
II. Luyện đọc.
III. Tìm hiểu nội dung, nghệ thuật văn bản.
1. Nội dung:
Lòng yêu nước bắt nguồn từ những vật tầm thường nhất, đặc biệt trong chiến tranh lòng yêu nước càng được bộc lộ rõ.
2. Nghệ thuật:
 Lời văn giàu hình ảnh, thấm đượm cảm xúc suy tư chân thành của tác giả.
3. Củng cố (3'): 
- Quan niệm về lòng yêu nước ?
- Lòng yêu nước được thử thách trong chiến tranh?
4. Hướng dẫn học ở nhà (2'):
- Học kĩ bài 
- Học thuộc lòng đoạn cuối bài
- Chuẩn bị bài: Câu TT đơn
Tiết:111
Câu trần thuật đơn
Dạy 6a:...................
 6b:....................
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: Giúp HS : 
 	- Nắm được khái niệm câu trần thuật đơn
- Nhận biết câu trần thuật đơn, vận dụng làm bài tập và đặt câu.
2. Kĩ năng:
	Rèn kĩ năng sử dụng câu trần thuật đơn trong văn nói, văn viết.
3. Thái độ:
Thấy được tác dụng của câu trần thuật đơn.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
- GV: Bảng phụ ghi ví dụ phần I SGK
- HS: Đọc trước bài và tìm hướng trả lời câu hỏi trong SGK
III. Tiến trình bài dạy: 
1.Kiểm tra (4'):Thế nào là thành phần chính và thành phần phụ của câu ? cho ví dụ? 
2. Bài mới
* Giới thiệu bài (1'):
Hoạt động của thầy- Trò
Nội dung
HĐ1(15'): Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm câu trần thuật đơn.
 GV treo bảng phụ ghi ví dụ
 HS đọc ví dụ
- Các câu trong đoạn được dùng làm gì?
GV: Các câu 1,2, 6, 9 là câu trần thuật dùng để giới thiệu, tả, hoặc kể về một sự vật hay sự việc để nêu ý kiến.
GV chia lớp làm 4 nhóm thảo luận (2')
GV giao nhiệm vụ: Hãy phân tích cấu tạo ngữ pháp câu trần thuật vừa tìm được ? 
 GV kiểm tra theo nhóm
- Câu nào chỉ có 1 cụm CV?
- Câu nào do 2 hay nhiều cụm CV tạo thành?
GV: Câu 1,2,9 chỉ có một cụm CV gọi là câu trần thuật đơn. Câu 6 có 2 cụm CV là câu trần thuật ghép
- Vậy em hiểu thế nào là câu trần thuật đơn?
HS đọc ghi nhớ
HĐ2(20'): Hướng dẫn học sinh luyện tập
HS đọc yêu cầu bài tập 
HS thảo luận nhóm ( Theo bàn )
Đại diện nhóm trả lời 
GV nhận xét, kết luận. 
 HS đọc yêu cầu bài tập 2
 HS suy nghĩ làm bài
GV gọi 2, 3 học sinh lên bảng làm bài tập
HS nhận xét
GV nhận xét, sửa chữa.
 HS đọc bài tập 3
 HS thảo luận nhóm
Đại diện nhóm trả lời
Nhóm khác nhận xét
GV nhận xét, kết luận.
 GV đọc cho HS viết chính tả bài
 " Lượm": theo yêu cầu của SGK
GV kiểm tra bài viết của học sinh: 5 em- sửa lỗi (nếu mắc lỗi)
I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1. Ví dụ: SGK
- Câu kể, tả, nêu ý kiến: Câu 1,2,6,9
- Câu hỏi: Câu 4
- Bộc lộ cảm xúc: Câu 3,5,8
- Câu cầu khiến : Câu 7
* Xác định CN - VN :
- Câu do 1 cụm CV tạo thành: Câu 1,2,9
-> Trần thuật đơn
- Câu do 2 hoặc nhiều cụm CV tạo thành : Câu 6 -> Câu trần thuật ghép
* Ghi nhớ (SGK)
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1: Tìm câu trần thuật đơn, câu dùng để làm gì?
- Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo và sáng sủa-> Dùng để tả ( Giới thiệu )
- Từ khi có vịnh Bắc Bộ ...bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.-> Dùng để nêu ý kiến nhận xét
2. Bài tập 2: Các câu sau thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a- Câu trần thuật đơn -> Giới thiệu nhân vật
b - Câu trần thuật đơn -> Giới thiệu nhân vật
c - Câu trần thuật đơn -> Giới thiệu nhân vật 
3. Bài tập 3:
 Giới thiệu nhân vật phụ trước rồi từ những việc làm của nhân vật phụ mới giới nhân vật chính.
4. Bài tập 5:
 HS viết chính tả
3. Củng cố (3'): 
- Thế nào là câu trần thuật đơn?
- Câu trần thuật đơn dùng để làm gì?
4. Hướng dẫn học ở nhà:(2')
- Học kĩ bài
- Làm bài tập 4 SGK
- Chuẩn bị bài: Câu trần thuật đơn có từ là
Tiết:112
Câu trần thuật đơn có từ Là
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: Giúp HS: 
- Nắm được đặc điểm các kiểu câu trần thuật đơn có từ là
- Biết đặt câu trần thuật đơn có từ là
2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng sử dụng đúng kiểu câu trần thuật đơn có từ là vào văn nói, văn viết
3. Thái độ: Thấy được tác dụng của kiểu câu trần thuật đơn có từ là và đặt được câu.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
- GV: Bảng phụ ghi ví dụ phần I
- HS: Chuẩn bị bài theo câu hỏi SGK
III. Tiến trình bài dạy:
1. Kiểm tra (4'): Thế nào là câu trần thuật đơn ? cho ví dụ ?
2. Bài mới:
* Giới thiệu bài (1'):
Hoạt động của thầy- trò
Nội dung
HĐ1(10'): Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đặc điểm câu trần thuật đơn có từ là
GV treo bảng phụ ghi ví dụ phần I
HS đọc ví dụ
GV chi lớp thành 4 nhóm thảo luận 
GV giao nhiệm vụ: Xác định CN-VN trong các câu trên ?
 Đại diện nhóm trình bày kết quả
Nhóm khác nhận xét 
GV nhận xét, gạch chân trên bảng phụ
- Vị ngữ của các câu trên do các cụm từ nào tạo thành?
( VD: a,b,c: vị ngữ: Là + cụm DT
 c: VN: Là + tính từ )
- Hãy chọn các từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp sau điền vào trước vị ngữ của câu trên: Không, không phải, phải, chưa, chưa phải.
- Qua phân tích ví dụ em hiểu thế nào là câu trần thuật đơn có từ là ?
GV lưu ý học sinh: Không phải câu có từ là đều được coi là câu trần thuật đơn có từ là
VD: - Người ta gọi chàng là Sơn Tinh (từ là nối động từ gọi với phụ ngữ Sơn Tinh )
Hoặc: Rét ơi là rét; Nó hiền hiền là ( từ là dùng để nhấn mạnh, làm cho lời nói có sắc thái tự nhiên, nó là từ đệm )
HS đọc ghi nhớ SGK
HĐ2(10'): Hướng dẫn học sinh tìm hiểu các kiểu câu trần thuật đơn có từ là.
 GV sử dụng bảng phụ trên 
 HS đọc ví dụ
- Vị ngữ của câu nào trình bày cách hiểu về sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ ?
- Vị ngữ của câu nào có tác dụng giới thiệu sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ ?
- Vị ngữ của câu nào miêu tả đặc điểm, trạng thái của sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ ?
- Vị ngữ của câu nào thể hiện sự đánh giá đối với sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ ?
- Vậy có thể có mấy kiểu câu trần thuật đơn có từ là ? đó là những kiểu nào?
 HS đọc ghi nhớ 
HĐ3(15'): Hướng dẫn học sinh luyện tập
HS đọc yêu câu của bài tập 1
HS thảo luận theo nhóm bàn 
Đại diện nhóm lên bảng trình bày 
GV hướng dẫn HS nhận xét bài của các nhóm - sửa lại 
HS đọc yêu cầu bài tập 2 
HS thảo luận nhóm xác định C-V của các câu
Đại diện nhóm lên trình bày
GV nhận xét, đánh giá
3. Củng cố (3'):
- Thế nào là câu trần thuật đơn có từ là?
- các kiểu câu trần thuật có từ là ?
4. Hướng dẫn học ở nhà (2'):
- Học bài, nắm chắc câu trần thuật đơn có từ là, các kiểu câu trần thuật đơn có từ là 
- Làm bài tập 3 SGK Tr 116
- Chuẩn bị bài: Lao xao
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét :
a. Bà đỡ Trần / là người huyện 
 CN	 VN
Đông Triều.
b. Truyền thuyết/ là loại truyện dân
	CN	VN	 
 gian kể về các..kì ảo
c. Ngày thứ năm trên đảo CôTô/ là 
 CN
một ngày trong trẻo, sáng sủa.
 VN
d. Dế Mèn trêu chị Cốc / là dại.
 CN VN
- VN được kết hợp với từ "là"
- VN do cụm danh từ, tính từ tạo thành.
* Ghi nhớ ( SGK)
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là:
- Câu định nghĩa : Câu b
- Câu giới thiệu : Câu a
- Câu miêu tả : Câu c
- Câu đánh giá : Câu d
* Ghi nhớ (GSK)
III. Luyện tập:
1. Bài tập 1:
Câu trần thuật đơn có từ là: a.c.d.e
2. Bài tập 2:
a. Hoán dụ/ là tên gọi ...sự diễn đạt.
 CN	VN
-> Câu định nghĩa.
b. Tre/ là cánh tay ..... nông dân. 
 CN	VN
-> Câu giới thiệu.
- Tre/ còn là nguồn vui...tuổi thơ.
 CN VN
-> Câu đánh giá
c. Bồ các/ là bác chim ri
 CN VN
-> Câu giới thiệu
e. Khóc/ là nhục -> Đánh giá
 CN	VN
 - Rên/ hèn; Van/ yếu đuối
- Dại khờ/ là những lũ người câm.
->lược bỏ từ là -> đánh giá