Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 73+74 - Năm 2007-2008

Bµi 18:
Ngày soạn:20/1/08 V¨n b¶n: Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn.
Ngày dạy: 22/1/08 ( T« Hoµi "DÕ mÌn phiªu l­u ký " ).
 TiÕt 73,74: §äc, hiÓu v¨n b¶n. 
A.Mục tiêu cần đạt.
1. Kiến thức.
- Gióp häc sinh hiÓu ®­îc néi dung, ý nghÜa bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn.
2. Kĩ năng.
- N¾m ®­îc nh÷ng ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt miªu t¶ vµ kÓ truyÖn cña bµi v¨n.
3. Th¸i ®é.
B. Chuẩn bị.
* Giáo viên: ChuÈn bÞ " Trang dÕ mÌn ", tµi liÖu vÒ t¸c gi¶ T« Hoµi.
* Häc sinh: So¹n bµi theo h­íng dÉn.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt đông.
 Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ.
 GV kiÓm tra s¸ch, vë, viÖc chuÈn bÞ bµi cña häc sinh.
 Hoạt động 2: Giới thiệu bài.
 Trªn thÕ giíi vµ ë n­íc ta cã nh÷ng nhµ v¨n næi tiÕng g¾n bã c¶ ®êi viÕt cña m×nh cho ®Ò tµi trÎ em. Mét trong nh÷ng ®Ò tµi khã kh¨n vµ thó vÞ bËc nhÊt. T« hoµi lµ 1 t¸c gi¶ nh­ thÕ.
 TruyÖn ®ång tho¹i ®Çu tay cña T« Hoµi: " DÕ mÌn phiªu l­u ký " 1941 ®· vµ ®ang ®­îc triÖu triÖu ng­êi ®äc, c¸c løa tuæi v« cïng yªu thÝch ®Õn møc c¸c b¹n nhá gäi T« Hoµi lµ " ¤ng dÕ mÌn ". Nh­ng dÕ mÌn lµ ai? Ch©n dung vµ tÝnh nÕt nh©n vËt ®éc ®¸o nµy nh­ thÕ nµo? Bµi häc cuéc ®êi ®Çu tiªn mµ anh ta nÕm tr¶i ra sao? §ã chÝnh lµ néi dung bµi häc ®Çu tiªn cña häc kú II nµy.
 Hoạt động 3: §äc - hiÓu v¨n b¶n.
Hoạt động của giáo viên.
Hoạt động của học sinh.
Nội dung cần đạt.
? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ nhµ v¨n T« Hoµi vµ t¸c phÈm " DÕ mÌn phiªu l­u ký ".
GV giíi thiÖu thªm vÒ t¸c gi¶.
- Bót danh: T« Hoµi, S«ng T« LÞch, HuyÖn Hoµi §øc bót danh kû niÖmvµ ghi nhí quª h­¬ng.
- T¸c phÈm: Gåm 10 ch­¬ng.
* Ch­¬ng 1: Giíi thiÖu lai lÞch vµ bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn cña DÕ MÌn.
* Ch­¬ng 2,3: DÕ MÌn bÞ bän trÎ con b¾t cho ®i chäi víi dÕ kh¸c, DÕ MÌn chèn tho¸t...
* 7 ch­¬ng cßn l¹i kÓ vÒ cuéc phiªu l­u cña DÕ MÌn.
- Yªu cÇu
- §o¹n ®Çu: §äc giäng hµo høng, kiªu h·nh, to vang, chó ý nhÊn giäng ë c¸c tõ, tÝnh tõ, ®éng tõ miªu t¶.
- §o¹n gi÷a: Chó ý giäng ®èi tho¹i.
* Giäng: DÕ MÌn trÞnh th­îng, khã chÞu, dÕ cho¾t yÕu ít, rªn rÈm, chÞ Cèc ®¸o ®Ó, tøc giËn.
- §o¹n cuèi: Giäng chËm, buån, s©u l¾ng...
- GV ®äc mÉu 1 ®o¹n? Gi¶i thÝch c¸c tõ: Vò, trÞnh th­îng, c¹nh khãc.
? TruyÖn ®­îc kÓ b»ng lêi cña nh©n vËt nµo? vµ ®­îc kÓ theo ng«i thø mÊy?
? Qua viÖc chuÈn bÞ bµi ë nhµ, em cã thÓ chia bµi v¨n lµm mÊy phÇn? Néi dung mçi phÇn?.
? Trong ®o¹n v¨n, em thÊy t¸c gi¶ miªu t¶ DÕ mÌn ë nh÷ng khÝa c¹nh nµo?.
? T×m nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ ngo¹i h×nh cña DÕ mÌn.
? Tõ lo¹i nµo ®­îc t¸c gi¶ sö dông nhiÒu trong ®o¹n v¨n trªn?.
? Thö thay thÕ c¸c tõ hñn ho¼n b»ng còn cìn. Ngoµm ngo¹p bµng xån xét, c«m cèp.
? Tõ ®ã nhËn xÐt vÒ c¸ch 
dïng tõ ng÷ cña t¸c gi¶?.
? Ngoµi c¸c tõ ng÷ ®Æc s¾c 
trªn t¸c gi¶ cßn sö dông rÊt thµnh c«ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo?.
? Em c¶m nhËn ®­îc nh÷ng g× vÒ h×nh ¶nh DÕ mÌn qua c¸ch miªu t¶ cña t¸c gi¶?
? Qua giäng kÓ, th¸i ®é, hµnh ®éng ®èi víi nh÷ng ng­êi xunh quanh em nhËn xÐt g× vÒ tÝnh nÕt cña DÕ mÌn?.
? ë DÕ mÌn cã nh÷ng tÝnh c¸ch nµo ®¸ng yªu, cßn ®iÓm nµo ch­a ®¸ng yªu.
? Tõ h×nh ¶nh DÕ mÌn em cã liªn t­ëng g× vÒ x· héi, con ng­êi?
GV kh¸i qu¸t: §©y lµ ®éng vËt rÊt ®Æc s¾c, ®éc ®¸o, vÒ miªu t¶ loµi vËt b»ng c¸ch nh©n hãa cao ®é. T« hoµi ®· ®Ó cho DÕ mÌn tù häa ch©n dung m×nh sèng ®éng lµ 1 chµng dÕ c­êng tr¸ng, tù tin, nh­ng còng ®Çy kiªu c¨ng, chÝnh sù kiªu ng¹o Êy ®· khiÕn DÔ mÌn ph¶i tr¶ gi¸ vµ còng qua ®ã DÕ mÌn rót ra ®­îc bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn cho m×nh. Bµi häc ®ã lµ g×? -> PhÇn 2.
? Nh÷ng c©u v¨n: " Chao «i... kh«ng thÓ lµm l¹i ®­îc". Cã t¸c dông g× trong bµi v¨n? ( Chøc n¨ng g× ).
? Cïng lµ hä hµng nhµ DÕ, l¹i lµ hµng xãm gÇn gòi nh©t.
? Th¸i ®é cña DÕ mÌn ®èi víi DÔ cho¾t ra sao? ( c¸ch x­ng h«, lêi lÏ, giäng ®iÖu ).
? Qua ®ã ta thÊy th¸i ®é cña DÕ mÐn ®èi víi dÕ cho¾t nh­ thÕ nµo?
? T¹i sao DÕ mÌn l¹i ®èi xö víi dÕ cho¾t nh­ vËy?
- GV h­íng dÉn häc sinh chó ý ®o¹n " 1 buæi chiÒu/6 -> hÕt ".
? Néi dung chÝnh cña ®o¹n v¨n?
? V× sao DÕ mÌn l¹i trªu chÞ Cèc?.
? Ph©n tÝch diÔn biÕn t©m lÝ vµ th¸i ®é cña DÕ mÌn trong t×nh huèng nµy? ( Lóc ®Çu th¸i ®é DÕ mÌn ra sao? Sau ®ã nh­ thÕ nµo ).
? NhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt cña nhµ v¨n?
? C©u cuèi cña ®o¹n trÝch cã ®Æc s¾c?.
? Theo em bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn mµ MÌn rót ra ®­îc lµ bµi häc g×?
? §Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt t¶, kÓ cña t¸c gi¶ lµ g×?
? C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh DÕ MÌnqua c¸ch miªu t¶ cña t¸c gi¶?
- GV h­íng dÉn häc sinh ghi phÇn ghi nhí vµo vë.
I. §äc vµ t×m hiÓu chó thÝch.
* Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm.
- T¸c gi¶: Tªn NguyÔn Sen sinh n¨m 1920...
- T¸c phÈm: Gåm 10 ch­¬ng, lµ t¸c phÈm ®Æc s¾c vµ næi tiÕng nhÊt cña T« Hoµi viÕt cho thiÕu nhi.
* §äc.
* Tõ khã.
II. T×m hiÓu cÊu tróc v¨n b¶n.
- TruyÖn ®­îc kÓ theo lêi kÓ cña nh©n vËt chÝnh: DÕ MÌn.
- Ng«i kÓ thø nhÊt.
-> T¹o lªn sù gÇn gòi, th©n mËt gi÷a ng­êi kÓ vµ ng­êi nghe.
- DÔ béc lé t©m tr¹ng, ý nghÜa, th¸i ®é cña nh©n vËt mang vÎ kh¸ch quan.
-> 2 phÇn.
1. Tõ ®Çu -> ®øng ®Çu thiªn h¹ råi miªu t¶ vÎ ®Ñp cña DÕ MÌn.
2. Cßn l¹i: Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn cña dÕ mÌn
III. Ph©n tÝch.
1. H×nh ¶nh DÕ mÌn.
- Miªu t¶ ngo¹i h×nh, tÝnh nÕt, th¸i ®é cña nh©n vËt.
* Ngo¹i h×nh:
- Cµng: MÉm bãng.
- Vuèt: Cøng, nhän ho¾t.
- C¸nh: Dµi kÝn.
- R¨ng: §en nh¸nh.
-> TÝnh tõ miªu t¶, ®«ng tõ, tõ l¸y.
-> Cã thÓ thay thÕ b»ng 1 vµi tõ ng÷ t­¬ng ®­¬ng nh­ng nh×n chungkh«ng tõ ng÷ nµo cã thÓ thay thÕ nh÷ng tõ ng÷ mµ T« Hoµi ®· dïng.
-> Tõ ng÷ rÊt ®Æc s¾c, chÝnh x¸c.
- NghÖ thuËt nh©n hãa.
- §ã lµ 1 chµng dÕ thanh niªn c­êng tr¸ng, kháe m¹nh, ®Çy søc sèng vµ tù tin yªu ®êi.
- DÕ mÌn qu¸ kiªu ng¹o, hîm hÜnh, kh«ng tù biÕt m×nh...
* NÐt ®Ñp: Kháe m¹nh, tù tin yªu ®êi.
* NÐt ch­a ®Ñp: Kiªu c¨ng, tù phô, hîm hÜnh, xem th­êng mäi ng­êi.
- H×nh ¶nh DÕ mÌn lµ biÓu tr­ng cña 1 sè thanh niªn ®­¬ng thêi hiÖn nay.
2. Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn.
-> Cã chøc n¨ng liªn kÕt ®o¹n 1 víi ®o¹n 2. §o¹n 2 lµ hÖ qu¶ cña nh÷ng biÓu hiÖn nªu ë ®o¹n 1.
* ChuyÖn gi÷a DÕ mÌn vµ dÔ cho¾t.
- X­ng h«: chó mµy.
- Gäi tªn: DÕ cho¾t.
- Giäng ®iÖu: Chó mµy cã lín mµ ch¼ng cã kh«n, chó mµy h«i nh­ có mÌo, gi­¬ng m¾t mµ xem...
- HÕch r¨ng, x× 1 h¬i, qu¾c m¾t m¾ng...
-> Coi th­êng, khinh rÎ, kh«ng quan t©m gióp ®ì.
- DÕ mÌn tù phô, huªnh hoangvÒ h×nh d¸ng vµ søc lùc cña m×nh, cho r»ng DÕ cho¾t thua m×nh mäi mÆt.
* TruyÖn dÕ MÌn trªu chÞ Cèc.
- V× tÝnh ngç nghÞch.
- V× muèn chøng tá cho DÕ cho¾t thÊy m×nh oai, kh«ng sî ai trªn ®êi.
- Lóc ®Çu huªnh hoang trøoc dÕ cho¾t "Sî g×? Mµy b¶o tao sî c¸i g×... gi­¬ng m¾t ra xem...".
- Khi nh×n thÊy chi Cèc: "Trîn trßn m¾t, gi­¬ng c¸nh lªn th× run sî, chui tät vµo hang", DÕ cho¾t bÞ Cèc mæ n»m im thin thÝt, sau míi d¸m mon men bß ra khái hang.
- Khi thÊy t×nh c¶nh dÕ cho¾t th× hèt ho¶ng vµ hèi hËn vÒ téi lçi cña m×nh.
-> Miªu t¶ t©m lÝ sinh ®éng, tinh tÕ, l« gÝc.
- C©u v¨n võa thuËt l¹i sù viÖc, võa gîi t¶ t©m tr¹ng mang ý nghÜa suy ngÉm s©u s¾c, thÊm thÝa bµi häc...
* Bµi häc: Sù ngu xuÈn vµ tÝnh kiªu c¨ng ng¹o m¹n sÏ dÉn ®Õn téi ¸c. Ph¶i suy nghÜ cÈn thËn tr­íc bÊt cø 1 hµnh ®éng nµo.
IV. Tæng kÕt.
* Ghi nhí: ( SGK ).
 IV. Củng cố.
 - GV h­íng dÉn häc sinh luyÖn tËp.
- Tõ c©u v¨n cuèi trong ®o¹n trÝch em h·y viÕt 1 ®o¹n v¨n nªu lªn suy nghÜ cña DÕ mÌn.
 V. Dặn dò.
- Tãm t¾t ®o¹n trÝch.
- Chän vÏ tranh dÕ mÌn.
- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.