Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 5,6: Văn bản Thánh Gióng - Năm học 2012-2013

Tuần : 2 - Tiết : 5, 6
Ngµy so¹n: 31 / 08/ 2012
Ngµy d¹y: / 09 / 2012
	 Văn bản : Th¸nh Giãng
 (TruyÒn thuyÕt)
A. Môc tiªu cÇn ®¹t 
 - Häc sinh n¾m ®­îc néi dung, ý nghÜa vµ mét sè nÐt nghÖ thuËt tiªu biÓu cña truyÖn Th¸nh Giãng. KÓ l¹i ®­îc truyÖn nµy.
 - TÝch hîp víi phÇn TiÕng ViÖt ë kh¸i niÖm. Danh tõ chung, danh tõ riªng víi ph©n m«n tËp lµm v¨n ë kh¸i niÖm kiÓu bµi v¨n tù sù. Bồi dưỡng lòng tự hao dân tộc.
B. ChuÈn bÞ : Tranh minh ho¹ , S­u tÇm tranh, bµi th¬, ®o¹n th¬ vÒ Th¸nh Giãng
C.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
* KiÓm tra : ? KÓ l¹i truyÒn thuyÕt ‘B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy’? Qua truyÒn thuyÕt Êy, d©n ta m¬ ­íc nh÷ng ®iÒu g× ?? C¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt Lang Liªu?
 * Giíi thiÖu bµi : Mỗi khi đọc những lời thơ của Tố Hữu:
Ôi sức trẻ, xưa trai Phù Đổng.
Vươn vai, lớn bỗng dậy ngàn cân.
Cưỡi lưng ngựa sắt bay phun lửa.
Nhổ bụi tre làng, đuổi giặc Ân.
lại gợi chúng ta nhớ đến một truyền thuyết tiêu biểu về chủ đề đánh giặc cứu nước ở thời đại các vua Hùng, đó là Truyền thuyết "Thánh Gióng". Vậy câu chuyện đó mang những vẻ đẹp nào? Giờ học...
 * Dạy – học bài mới.
Ho¹t ®éng cña GV - HS
Néi dung
- GV hướng dẫn HS đọc diễn cảm
- GV đọc mẫu 1 đoạn
- Gọi 3 HS lần lượt đọc, nhận xét.
- Em hãy kể tóm tắt những sự việc chính của truyện? Nhận xét sau mỗi em kể
- Hướng dẫn HS tìm hiểu chú thích 1,2,4,6,10,11,17,18,19.
? M¹ch kÓ chuyÖn cã thÓ ng¾t lµm mÊy ®o¹n nhá ? ý chÝnh cña mçi ®o¹n ?
Häc sinh tù ph©n ®o¹n, ph¸t biÓu
? Nh©n vËt trung t©m cña truyÒn thuyÕt nµy lµ ai ? V× sao ?
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
1. Đọc: 
2. Kể tóm tắt: Những sự việc chính:
- Sự ra đời của Thánh Gióng
- Thánh Gióng biết nói và nhận trách nhiệm đánh giặc
- Thánh Gióng lớn nhanh như thổi
- Thánh Gióng vươn vai thành tráng sĩ cưỡi ngựa sắt đi đánh giặc và đánh tan giặc.
- Vua phong TG là Phù Đổng Thiên Vương và những dấu tích còn lại của Thánh Gióng.
3. Chú thích:
HS đọc SGK
4 Bè côc : 4 ®o¹n
a. Sù ra ®êi kú l¹ cña Giãng
b. Giãng gÆp xø gi¶, c¶ lµng nu«i Giãng.
c. Giãng cïng nh©n d©n chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng giÆc ¢n
d. Giãng bay vÒ trêi
* Nh©n vËt trung t©m lµ Giãng tõ cËu bÐ lµng Giãng kú l¹ trë thµnh Th¸nh Giãng. §©y lµ hiÖn t­îng nh©n vËt ®­îc x©y dùng b»ng nhiÒu chi tiÕt t­ëng t­îng, kú ¶o, t¹o nªn vÎ ®Ñp hÊp dÉn ®èi víi trÎ th¬.
- Phần mở đầu truyện ứng với sự việc nào?
- Thánh Gióng ra đời như thế nào?
- Nhận xét về sự ra đời của Thánh Gióng?
 ( Tiết 6)
- Thánh Gióng cất tiếng nói khi nào? Hãy phân tích ý nghĩa của chi tiết này?
- Sau hôm gặp sứ giả, Gióng có điều gì khác thường, điều đó có ý nghĩa gì?
- Chi tiết bà con ai cũng vui lòng góp gạo nuôi Gióng có ý nghĩa gì?
* GV: Ngày nay ở làng Gióng người ta vẫn tổ chức cuộc thi nấu cơm, hái cà nuôi Gióng. Đây là hình thức tái hiện quá khứ rất giàu ý nghĩa.
- Tìm những chi tiết về việc Gióng ra trận đánh giặc?
- Chi tiết TG nhổ tre đánh giặc có ý nghiã gì?
- Câu chuyện kết thúc bằng sự việc gì?
- Vì sao tan giặc Gióng không về triều để nhận tước lộc mà lại về trời?
 GV treo tranh HS nh×n tranh kÓ phÇn kÕt cña truyÖn
 H×nh ¶nh : Cói ®Çu tõ biÖt mÑ
 Bay khuÊt gi÷a m©y hång
 (Huy CËn)
®Ñp nh­ mét giÊc m¬
- Hình tượng TG trong truyện có ý nghĩa gì?
- Theo em, truyện TG liên quan đến sự thật LS nào?
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản
1. Sự ra đời của Thánh Gióng:
- Bà mẹ ướm chân - thụ thai 12 tháng mới sinh;
- Sinh cậu bé lên ba tuổi vẫn không nói, cười, đi 
→ Khác thường, kì lạ, hoang đường .
2. Thánh Gióng lớn lên và ra trận đánh giặc:
- Tiếng nói đầu tiên của Thánh Gióng là tiếng nói đòi đánh giặc.
→ Đây là chi tiết thần kì có nhiều ý nghĩa:
+ Ca ngợi ý thức đánh giặc cứu nước: ban đầu nói là nói lời quan trọng, lời yêu nước, ý thức đối với đất nước được đặt lên hàng đầu.
+ Gióng là hình ảnh của nhân dân, lúc bình thường thì âm thầm lặng lẽ nhưng khi nước nhà gặp cơn nguy biến thì đứng ra cứu nước đầu tiên.
- Gióng lớn nhanh như thổi. vươn vai thành tráng sĩ:
+ Đáp ứng nhiệm vụ cứu nước. Việc cứu nước là rất hệ trọng và cấp bách, Gióng phải lớn nhanh mới đủ sức mạnh kịp đi đánh giặc. Hơn nữa, ngày xưa ND ta quan niệm rằng, người anh hùng phải khổng lồ về thể xác, sức mạnh, chiến công. Cái vươn vai của Gióng để đạt đến độ phi thường ấy.
+ Là tượng đài bất hủ về sự trưởng thành vượt bậc, về hùng khí, tinh thần của dân tộc trước nạn ngoại xâm.
- Bà con làng xóm góp gạo nuôi Gióng:
+ Gióng lớn lên bằng thức ăn, đồ mặc của nhân dân, được nuôi dưỡng bằng những cái bình thường, giản dị, Gióng không hề xa lạ với nhân dân. Gióng đâu chỉ là con của một bà mẹ mà là con của cả làng, của nhân dân.
+ ND rất yêu nước, ai cũng mong Gióng ra trận.
+ Sức mạnh của Gióng là sức mạnh của toàn dân.
- Thánh Gióng ra trận đánh giặc:
Gióng đánh giặc không những bằng vũ khí mà bằng cả cỏ cây của đất nước, bằng những gì có thể giết được giặc. Bác Hồ nói: "Ai có súng thì dùng súng, ai có gươm thì dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc."
3. Thánh Gióng bay về trời:
- Đây là sự ra đi thật kì lạ mà cùng thật cao quí , chứng tỏ Gióng không màng danh lợi, đồng thời cho chúng ta thấy thái độ của nhân dân ta đối với người anh hùng đánh giặc cứu nước. ND yêu mến, trân trọng muốn giữ mãi hình ảnh của người anh hùng nên đã để gióng về với cõi vô biên, bất tử. Bay lên trời Gióng là non nước, là đất trời, là biểu tượng của người dân Văn Lang.
* Ý nghĩa của hình tượng Thánh Gióng:
- Là hình tượng tiêu biểu, rực rỡ của người anh hùng diệt giặc cứu nước.
- Là người anh hùng mang trong mình sức mạnh cộng đồng buổi đầu dựng nước.
* Cơ sở lịch sử của truyện:
Cuộc chiến tranh tự vệ ngày càng ác liệt đòi hỏi phải huy động sức mạnh của cả cộng đồng.
- Số lượng và kiểu loại vũ khí của người Việt cổ tăng lên từ giai đoạn Phùng Nguyên đến Đông Sơn.
Ghi nhớ: SGK - Tr23 Gọi 2 em đọc.
- GV cho HS ghi câu hỏi
- Kịch bản phim Ông Gióng (Tô Hoài) kết thúc với hình ảnh: tráng sĩ Gióng cưỡi ngựa sắt thu nhỏ dần thành em bé cưỡi trâu trở về trên đường làng mát rượi bóng tre.
- Em hãy so sánh và nêu nhận xét về hai cách kết thúc ấy?
GV treo tranh HS nh×n tranh kÓ phÇn kÕt cña truyÖn
 H×nh ¶nh :
Cói ®Çu tõ biÖt mÑ
Bay khuÊt gi÷a m©y hång
 (Huy CËn)
®Ñp nh­ mét giÊc m¬
 ? Tại sao hội thi thể thao trong nhà trường lại mang tên "Hội khoẻ Phù Đổng" ?
III. Luyện tập:
1. Truyền thuyết TG kết thúc với hình ảnh Gióng cưỡi ngựa bay về trời.
* Gợi ý: 
- Hình ảnh Gióng bay về trời phù hợp với sự ra đời thần kì của nhân vật: Gióng là thần được trời cử xuống giúp vua Hùng đuổi giặc, đuổi giặc xong Gióng lại bay về trời.
- Hình ảnh Gióng trong phần kết thúc của bộ phim của Tô Hoài nêu bật ý nghĩa tượng trưng của nhân vật: Khi đất nước có giặc " mỗi chú bé đều nằm mơ ngựa sắt" đều nằm mơ thành Phù Đổng " vụt lớn lên đánh đuổi giặc Ân" (Tố Hữu) khi đất nước thanh bình, các em vẫn là những em bé chăn trâu hiền lành, hồn nhiên " Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa".
2. - Đây là hội thao dành cho lứa tuổi thiếu nhi (lứa tuổi Gióng) mục đích của cuộc thi là khoẻ để học tập tốt, lao động tốt góp phần vào sự nghiệp bảo vệ và XD đất nước.
*. Hướng dẫn học ở nhà:
Học bài, thuộc ghi nhớ.Hoàn thiện bài tập, Chuẩn bị trước bài Từ mượn
Sưu tầm một số đoạn thơ, văn nói về Thánh Gióng
Vẽ tranh Gióng theo tưởng tượng của em.
Tư liệu: Cây xuân núi vẽ phủ mây ngàn
 Muôn toả ngàn hồng rạng thế gian
 Ngựa sắt về trời tờn tạc mói
 Anh hùng một thuở với thế gian (Ngô Chi Lan - thời Lê)
* Đảng ta vĩ đại thật. Một ví dụ: Trong LS ta có ghi truyện vị anh hùng dân tộc là Thánh Gióng đó dựng gốc tre đuổi giặc Ân. Trong những ngày đầu kháng chiến, Đảng ta đó lãnh đạo hàng nghìn, vạn anh hùng noi gương Thánh Gióng dùng gậy tầm vông đấu tranh với thực dân Pháp.
 	(Hồ Chí Minh - Đảng ta vĩ đại thật )