Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 1: Văn bản Con Rồng cháu Tiên (Truyền thuyết) - Năm học 2012-2013

Tuần 1 ; Tiết 1
Ngày soạn: 25 / 0 8 / 2012
Ngày dạy: 08 / 2012
Đọc thêm
Văn bản : Con rồng cháu tiên
 ( Truyền thuyết)
A. Mục tiêu cần đạt 
Giúp học sinh
 - Bước đầu nắm được định nghĩa Truyền thuyết
 - Hiểu được nội dung, ý nghĩa của truyền thuyết " Con Rồng cháu Tiên "
 - Chỉ ra và hiểu được ý nghĩa của những chi tiết tưởng tượng, kì ảo của hai truyện.
 - Kể được truyện
 - Bồi dưỡng lũng tự hào dõn tộc .
B.Chuẩn bị 
 - Giáo viên: soạn bài, đọc các tài liệu tham khảo có liên quan đến bài soạn, tranh minh hoạ, tập truyện cổ Việt Nam, bảng phụ.
 - Học sinh: đọc bài và soạn bài, trả lời các câu hỏi ở cuối mỗi bài
C. Tổ chức hoạt động dạy học 
*Kiểm tra . Bài soạn của hs .
* Giới thiệu bài: Truyền thuyết là một thể loại tiêu biểu, rất phát triển ở Việt Nam, được nhân dân bao đời yêu thích. Truyện Con Rồng Cháu Tiên là một truyện truyền thuyết tiêu biểu, mở đầu cho chuỗi truyền thuyết về thời đại các vua Hùng cũng như truyền thuyết Việt Nam nói chung. Nội dung, ý nghĩa của truyện Con Rồng cháu Tiên là gì ? Để thể hiện nội dung, ý nghĩa ấy truyện đã dùng những hình thức nghệ thuật độc đáo nào? Vì sao nhân dân ta, qua bao đời, rất tự hào và yêu thích câu truyện này? tiết học hôm nay sẽ giúp trả lời những câu hỏi ấy.
* Dạy học bài mới:
I. Đọc và tỡm hiểu chung:
Hoạt động của GV - HS
Nội dung
- GV hướng dẫn cỏch đọc
- GV đọc mẫu một đoạn sau đú gọi HS đọc.
- Nhận xột cỏch đọc của HS
- Hóy kể túm tắt truyện từ 5-7 cõu?
- Theo em trruyện cú thể chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần?
- Đọc kĩ phần chỳ thớch * và nờu hiểu biết của em về Truyền thuyết ?
GV giới thiệu tập Truyện cổ dõn gian VN
- Em hóy giải nghĩa cỏc từ: ngư tinh, mộc tinh, hồ tinh và tập quỏn?
I. Đọc, tìm hiểu chung
1. Đọc và kể:
- Đọc Rừ ràng, rành mạch, nhỏn giọng ở những chi tiết kỡ lạ phi thường 
2. Bố cục: 3 phần
a. Từ đầu đến...long trang → Giới thiệu Lạc Long Quõn và Âu Cơ
b. Tiếp...lờn đường → Chuyện Âu Cơ sinh nở kỡ lạ và LLQ và Âu Cơ chia con
c. Cũn lại → Giải thớch nguồn gốc con Rồng, chỏu Tiờn.
3. Khỏi niệm truyền thuyết:
- Truyện dõn gian truyền miệng kể về cỏc nhõn vật, sự kiện cú liờn quan đến lịch sử thời quỏ khứ.
- Thường cú yếu tố tưởng tượng kỡ ảo.
- Thể hiện thỏi độ, cỏch đỏnh giỏ của nhõn dõn đối với cỏc sự kiện và nhõn vật LS.
II. Tỡm hiểu chi tiết văn bản:
- Gọi HS đọc đoạn 1
- LLQ và Âu cơ được giới thiệu như thế nào? (Nguồn gốc, hỡnh dỏng, tài năng)
- Em cú nhận xột gỡ về chi tiết miờu tả LLQ và Âu cơ?
- Tại sao tỏc giả dõn gian khụng tưởng tượng LLQ và Âu cơ cú nguồn gốc từ cỏc loài vật khỏc mà tưởng tượng LLQ nũi rồng, Âu Cơ dũng dừi tiờn? Điều đú cú ý nghĩa gỡ?
* GV bỡnh: Việc tưởng tượng LLQ và Âu Cơ dũng dừi Tiờn - Rồng mang ý nghĩa thật sõu sắc. Bởi rồng là một trong bốn con vật thuộc nhúm linh mà nhõn dõn ta tụn sựng và thờ cỳng. Cũn núi đến Tiờn là núi đến vẻ đẹp toàn mĩ khụng gỡ sỏnh được. Tưởng tượng LLQ nũi Rồng, Âu Cơ nũi Tiờn phải chăng tỏc giả dõn gian muốn ca ngợi nguồn gốc cao quớ và hơn thế nữa muốn thần kỡ hoỏ, linh thiờng hoỏ nguồn gốc giống nũi của dõn tộc VN ta.
- Vậy qua cỏc chi tiết trờn, em thấy hỡnh tượng LLQ và Âu Cơ hiện lờn như thế nào?
* GV bỡnh: Cuộc hụn nhõn của họ là sự kết tinh những gỡ đẹp đẽ nhất của con ngươỡ, thiờn nhiờn, sụng nỳi.
- Âu Cơ sinh nở cú gỡ kỡ lạ? đõy là chi tiết ntn? Nú cú ý nghĩa gỡ?
* GV bỡnh: Chi tiết lạ mang tớnh chất hoang đường nhưng rất thỳ vị và giàu ý nghĩa. Nú bắt nguồn từ thực tế rồng, rắn đề đẻ trứng. Tiờn (chim) cũng để trứng. Tất cả mọi người VN chỳng ta đều sinh ra từ trong cựng một bọc trứng (đồng bào) của mẹ Âu Cơ. DTVN chỳng ta vốn khoẻ mạnh, cường trỏng, đẹp đẽ, phỏt triển nhanh → nhấn mạnh sự gắn bú chặt chẽ, keo sơn, thể hiện ý nguyện đoàn kết giữa cỏc cộng đồng người Việt.
- Em hóy quan sỏt bức tranh trong SGK và cho biết tranh minh hoạ cảnh gỡ?
- Lạc Long Quõn và Âu Cơ chia con như thế nào? Việc chia tay thể hiện ý nguyện gỡ?
- Bằng sự hiểu biết của em về LS chống ngoại xõm và cụng cuộc xõy dựng đất nước, em thấy lời căn dặn của thần sau này cú được con chỏu thực hiện khụng?
* GV bỡnh: LS mấy ngàn năm dựng nước và giữ nước của dõn tộc ta đó chứng minh hựng hồn điều đú. Mỗi khi TQ bị lõm nguy, ND ta bất kể trẻ, già, trai, gỏi từ miền ngược đến miền xuụi, từ miền biển đến miền rừng nỳi xa xụi đồng lũng kề vai sỏt cỏnh đứng dậy diết kẻ thự. Khi nhõn dõn một vựng gặp thiờn tai địch hoạ, cả nước đều đau xút, nhường cơm xẻ ỏo, để giỳp đỡ vượt qua hoạn nạn. và ngày nay, mỗi chỳng ta ngồi đõy cũng đó, đang và sẽ tiếp tục thực hiện lời căn dặn của Long Quõn xưa kia bằng những việc làm thiết thực.
- Trong tuyện dõn gian thường cú chi tiết tưởng tượng kỡ ảo. Em hiểu thế nào là chi tiết tưởng tượng kỡ ảo?
- Trong truyện này, chi tiết núi về LLQ và Âu Cơ; việc Âu Cơ sinh nở kỡ lạ là những chi tiết tưởng tượng kỡ ảo. Vai trũ của nú trong truyện này như thế nào?
* Gọi HS đọc đoạn cuối
- Em hóy cho biết, truyện kết thỳc bằng những sự việc nào? Việc kết thỳc như vậy cú ý nghĩa gỡ?
- Vậy theo em, cốt lừi sự thật LS trong truyện là ở chỗ nào?
* GV: Cốt lừi sự thật LS là mười mấy đời vua Hựng trị vỡ. cũn một bằng chứng nữa khẳng định sự thật trờn đú là lăng tưởng niệm cỏc vua Hựng mà tại đõy hàng năm vẫn diễn ra một lễ hội rất lớn đú là lễ hội đền Hựng. Lễ hội đú đó trở thành một ngày quốc giỗ của cả dõn tộc, ngày cả nước hành quõn về cội nguồn: 
 Dự ai đi ngược về xuụi
 Nhớ ngày giỗ tổ mựng mười thỏng ba
và chỳng ta tự hào về điều đú. Một lễ hội độc đỏo duy nhất chỉ cú ở VN!
- Em hóy cho biết đền Hựng nằm ở tỉnh nào trờn đất nước ta?
- Theo em, tại sao tuyện này được gọi là truyền thuyết? Truyện cú ý nghĩa gỡ?
1.Mở truyện :Giới thiệu Lạc Long Quõn - Âu cơ
Lạc Long Quõn Âu Cơ
- Nguồn gốc: thần Tiờn
- Hỡnh dỏng: mỡnh Xinh đẹp
rồng ở dưới nước tuyệt trần
- Tài năng: cú nhiều phộp lạ,
giỳp dõn diệt trừ yờu quỏi.
→ Đẹp, kỡ lạ, lớn lao với nguồn gốc vụ cựng cao quý.
2. Diễn biến truyện:
a. Âu Cơ sinh nở kỡ lạ:
- Sinh bọc trăm trứng, nở trăm con, đẹp đẽ, khụi ngụ, khụng cần bỳ mớm, lớn nhanh như thổi.
→ Chi tiết tưởng tượng sỏng tạo diệu kỡ nhấn mạnh sự gắn bú keo sơn, thể hiện ý nguyện đoàn kết giữa cỏc cộng đồng người Việt .
b.Âu Cơ và Lạc Long Quõn chia con:
- 50 người con xuống biển;
- 50 Người con lờn nỳi
- Cựng nhau cai quản cỏc phương, dựng xõy đất nước.
→ Cuộc chia tay phản ỏnh nhu cầu phỏt triển DT: làm ăn, mở rộng và giữ vững đất đai. Thể hiện ý nguyện đoàn kết, thống nhất DT. Mọi người ở mọi vựng đất nước đều cú chung một nguồn gốc, ý chớ và sức mạnh.
HS nờu.
* ý nghĩa của chi tiết tưởng tượng kỡ ảo:
- Chi tiết tưởng tượng kỡ ảo là chi tiết khụng cú thật được dõn gian sỏng tạo ra nhằm mục đớch nhất định.
- ý nghĩa của chi tiết tưởng tượng kỡ ảo trong truyện:
+ Tụ đậm tớnh chất kỡ lạ, lớn lao, đẹp đẽ của cỏc nhõn vật, sự kiện.
+ Thần kỡ hoỏ, linh thiờng hoỏ nguồn gốc giống nũi, dõn tộc để chỳng ta thờm tự hào, tin yờu, tụn kớnh tổ tiờn, dõn tộc.
+ Làm tăng sức hấp dẫn của tỏc phẩm.
3. Kết thỳc truyện
- Con trưởng lờn ngụi vua, lấy hiệu Hựng Vương, lập kinh đụ, đặt tờn nước.
- Giải thớch nguồn gốc của người VN là con Rồng, chỏu Tiờn.
→ Cỏch kết thỳc muốn khẳng định nguồn gốc con Rồng, chỏu Tiờn là cú thật
*. Tổng kết 
HS đọc ghi nhớ:SGK- tr3
III Luyện tập:
1. Học xong truyện: Con Rồng, chỏu Tiờn em thớch nhất chi tiết nào? vỡ sao?
2. Kể tờn một số truyện tương tự giải thớch nguồn gốc của dõn tộc VN mà em biết?
- Kinh và Ba Na là anh em
- Quả trứng to nở ra con người (mường)
- Quả bầu mẹ (khơ me)
4. Hướng dẫn học tập:
Học bài, thuộc ghi nhớ.
Đọc kĩ phần đọc thờm
Soạn bài: Bỏnh chưng, Bỏnh giầy
Tỡm cỏc tư liệu kể về cỏc dõn tộc khỏc hoặc trờn thế giới về việc làm bỏnh hoặc quà dõng vua.