Giáo án môn Số học Lớp 6 - Tiết 9: Phép trừ và phép chia - Năm học 2005-2006 - Nguyễn Văn Cao

Ngày dạy :20/9/2005
Tiết 9 : PHÉP TRỪ VÀ PHÉP CHIA
I. MỤC TIÊU :
Học sinh hiểu được khi nào kết quả của 1 phép trừ là 1 số tự nhiên, kết quả của phép chia là 1 số tự nhiên. 
Học sinh nắm được quan hệ giữa các số trong phép trừ, phép chia hết, phép chia có dư.
Rèn cho học sinh vận dụng kiến thức về phép trừ, phép chia để tìm số chưa biết trong phép trừ, phép chia. Rèn tính chính xác trong phát biểu và giải toán.
II. TRỌNG TÂM :
	Tìm số trừ, bị trừ; số chia, bị chia trong đẳng thức.
III. CHUẨN BỊ :
	Giáo viên :	Chuẩn bị phấn màu, bảng phụ.
Học sinh : 	Vở bài tập toán.
IV. TIẾN TRÌNH :
13.99 = 13. ( 100 – 1 ) = 1300 – 13 = 1287
16.101 = 16. ( 100 + 1 ) = 1600 + 16 = 1616
I. PHÉP TRỪ 2 SỐ TỰ NHIÊN :
 a – b = c 
 a: số bị trừ
 b: số trừ
 c: hiệu
Tổng quát 1:
 Cho trước 2 số tự nhiên a, b ; nếu có số tự nhiên x sao cho b + x = a thì ta có phép trừ a – b = x
Ta có thể tìm được hiệu nhờ tia số :
 5
 2
 0 1 2 3 4 5 
 (Hình 14 /SGK)
Ổn định :
Kiểm tra bài cũ :
 Một hs đã thực hiện phép tính nhân : 13.99 như sau :
 13.99 = 1300 – 13 = 1287
 Hỏi hs đó đã nhẩm như thế nào ?	(5đ)
- Hãy nêu cách tính nhẩm để cho nhanh kết quả của phép tính sau :
 16.101 = ?	 	(4đ)
Xác định dạng tích sau: . 1001 (1đ)
Bài mới :
 Hoạt động 1:
GV đặt vấn đề : Ở tiểu học đã học phép trừ và phép chia số tự nhiên. Hôm nay ta sẽ ôn tập tính chất , tìm hiểu về các phép tính này.
? Trong phép trừ trên a,b,c gọi là gì ?
Xét xem có số tự nhiên x nào mà :
 2 + x = 5 ?	( x = 3 vì 3 + 2 = 5 )
 3 + x = 7 ?	( x = 4 vì 3 + 4 = 7 )
 6 + x = 5 ?	( không tìm được x )
 GV chốt lại vấn đề và giới thiệu phép trừ.
Ở trường hợp 1 : Với 2 số tự nhiên 5 và 2 ta có số tự nhiên x = 3 / 2 + x = 5. Trong trường hợp này ta có phép trừ
	5 – 2 = x
Ở trường hợp 2 : Tương tự.
Trường hợp 3 : Với 2 số tự nhiên 5 và 6 ta không tìm được số tự nhiên x nào để 6 + x=5
 Từ đó hình thành tổng quát :
 GV : treo bức tranh h. 14, 15, 16 SGK :
? Hình 14, 15, 16 cho ta biết gì ?
Hình 14 : 5 – 2 = 3 , 3 là số tự nhiên
Nguyễn Văn Cao
 Đặt bút chì ở điểm 0 ,duy chuyển trên tia số 5 đv theo chiều mũi tên.(dùng phấn màu)
Duy chuyển bút chì theo chiều ngược lại 2 đơn vị.Khi đó bút chì chỉ điểm 3 đó là hiệu của 5 và 2.
 Giáo viên cho học sinh làm :3 học sinh
 Hoạt động 2:
 GV nêu vấn đề
 Cho 2 số tự nhiên 12 và 3.
? Có số tự nhiên nào mà 3 . x = 12 ?
 x = 4 ( vì 3 . 4 = 12 )
Trong trường hợp này 12 chia hết cho 3 và khi đó 12 : 3 = 4
GV hình thành tổng quát.
Cho học sinh làm 
 Gọi 3 HS lên bảng. 
 Hãy thực hiện các phép chia sau và cho biết nhận xét về các phép chia đó.
? Số dư như thế nào với số chia ?
? Nếu số chia bằng 0 thì phép chia như thế nào ?
GV đưa ra tổng quát :
Xét mối quan hệ của 4 số.
? Số chia cần có điều kiện gì ?
? Số dư cần có điều kiện gì ?
Củng cố :
 Làm :treo bảng phụ ghi câu hỏi 
 Gọi 4 Hs đứng tại chổ trả lời.
Ở 2 cột 3,4 không tìm được kết quả.(không thoả điều kiện )
Bài tập 44 a,d/24-SGK:
Cho Hs hoạt động nhóm
 Cần chú ý vai trò của các số 	
 a) 0 
a 
a b
II. PHÉP CHIA HẾT VÀ PHÉP CHIA CÓ DƯ :
 1. Phép chia hết :
 Tổng quát 2:
Cho 2 số tự nhiên a, b (b 0) , nếu có số tự nhiên x sao cho b . x = a thì ta nói a chia hết cho b. Ta có phép chia hết a : b = x
	0 : a = 0 (a 0)
	a : a = 1 (a 0)
	a : 1 = a
 2. Phép chia có dư :
	12 3	14 3
	 0 4	 2 4
- Trường hợp 1 : 12 chia hết cho 3
	Ta có	12 = 3 . 4
- Trường hợp 2 : 14 không chia hết cho 3 vì 14 : 3 dư 2.	Ta có 14 = 3 . 4 + 2
Tổng quát 3 : SGK/22 
Chú ý : r = 0 , ta có phép chia hết r 0, phép chia có dư
.
 cột 3,4 phép chia không xảy ra
a) x : 13 = 41 => x = 41 . 13 = 533
d) 7x = 713 + 8
 7x = 721
 x = 103
5. Dặn dò :
Học lý thuyết : đọc SGK / 20, 21, 22.
Hoàn chỉnh bài 44, làm bài tập 41, 42, 43,45/24- SGK.
 Bài tập dành cho học sinh Khá, Giỏi:
1) Hiệu : 1.2.3. . . . .18.19 – 1.3.5. . . . .17.19 có tận cùng bằng chữ số gì ? ĐS:5
2) Một số có 3 chữ số là 3 số tự nhiên liên tiếp. Nếu viết số đó theo thứ tự ngược lại thì được một số mới hơn số cũ bao nhiêu ? ĐS: 99.(c – a) =99.2 =198
V.RÚT KINH NGHIỆM :
..... ..
Nguyễn Văn Cao