Giáo án môn Ngữ văn lớp 6 - Tiết 79, 80: Quan sát, tưởng tượng, so sánh & nhận xét trong văn miêu tả

Tuaàn : 22 
 Tieát : 79,80 
 NS: 06/1/2011
ND:10-15/1/2011
 Tieát 79,80
 TLV
 I/. Mục tiêu:
a. Kiến Thức: Giúp học sinh 
- Nắm được một số thao tác cơ bản cần thiết cho việc viết văn miêu tả : quan sát, tưởng tượng, nhận xét, so sánh .
- Thấy được vai trò và tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
b. Rèn luyện kỹ năng quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
c. Giáo dục thái độ nghiêm túc trong học tập, học đi đôi với hành.
II/. Kiến thức chuẩn:
Kiến thức :
Mối quan hệ trực tiếp của quan sát, tưởng tượng, nhận xét và so sánh trong văn miêu tả .
Vai trò, tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả .
Kĩ năng :
 - Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét khi miêu tả .
 - Nhận diện và vận dụng được những thao tác cơ bản : quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong đọc và viết văn miêu tả .
III/. Hướng dẫn - thực hiện:
Hoaït ñoäng giaùo vieân
Hoaït ñoäng hoïc sinh
NOÄI DUNG 
Hoạt động 1 : Khởi động .
Ổn định lớp .
Kiểm tra bài cũ :
+ Thế nào là văn miêu tả ? cho ví dụ. ( 8 điểm )
- Là loại văn nhằm giúp người đọc, người nghe hình dung những đặc điểm, tính chất nổi bật của một sự vật, sự việc, con người, phong cảnh 
- Ví dụ miêu tả về chú Dế Mèn, Dế Choắt, Sông nước Cà Mau 
+ Khi viết một đoạn văn miêu tả khuôn mặt mẹ, em sẽ không lựa chọn chi tiết nào sau đây ?
 A. Hiền hậu và dịu dàng
 B. Vầng trán có vài nếp nhăn
 ü C. Hai má trắng hồng, đẹp .
 D. Đoan trang và rất thân thương
Giới thiệu bài mới : 
Để miêu tả chính xác và sinh động, người viết phải qua nhiều công đoạn. Trước hết phải quan sát rồi sau đó nhận xét, liên tưởng, tưởng tượng, ví von, so sánh  Muốn làm được như vậy chúng ta cùng tìm hiểu qua bài học hôm nay .
Hoạt động 2 : Hình thành kiến thức.
Hướng dẫn tìm hiểu các thao tác cơ bản khi miêu tả.
- Gọi HS đọc và xác định yêu cầu bài tập.
- Cho HS thảo luận: a, b, c.
 (Phân ba nhóm a, b, c)
Gọi học sinh đọc 3 đoạn/27/SGK :
Hỏi : Mỗi đoạn văn trên giúp em hình dung đặc điểm nổi bật gì của sự vật và phong cảnh được miêu tả.
Hỏi :Từ ngữ, hình ảnh nào thể hiện đặc điểm nổi bật đó .
? Để viết được các đoạn văn trên người viết phải có đặc điểm gì .
? Hãy tìm những câu văn có sự liên tưởng trong mỗi đoạn. Sự liên tưởng và so sánh có gì độc đáo.
Gọi học sinh đọc câu 3 và yêu cầu trả lời câu hỏi.
Hỏi : Vậy qua những gì đã tìm hiểu, theo em muốn làm tốt bài văn miêu tả ta cần làm gì ?
Muốn thực hiện các câu hỏi trong SGK Gv cần thực hiện các bước sau :
Bước 1 : 
Cho Hs đọc cả 3 đoạn văn trong SGK , sau đó Gv thực hiện đọc các câu hỏi a,b,c (suy nghĩ, trả lời câu hỏi) để học sinh tìm cch trả lời .
Bước 2 : 
Gv chia lớp thnh 3 nhĩm tìm hiểu câu hỏi của các đoạn văn ở mục 2. a,b,c (nhóm 1 trả lời a,b,c cho đoạn 1; nhóm 2 trời lời câu hỏi a,b,c cho đoạn 2; nhóm 3 trả lời câu hỏi a,b,c cho đoạn 3) .
Bước 3 :Gv nhận xét :
-Để tả sự vật, sự việc, phong cảnh người viết cần biết quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét .
- những so sánh và nhận xét tạov nên độc đáo , sinh động, giàu hình tượng, mang lại cho người đọc nhiều thú vị .
Bước 4 :Tìm từ lượt bỏ trong trong () GSK phần 3*(mục I ) 
- Cho HS đọc BT mục 3.
- Yêu cầu HS :
 +Tìm từ : bỏ đi.
 + Nêu nhận xét.
Bước 5 :
Hỏi: Vậy muốn miêu tả, người viết cần có những thao tác nào?
-Gọi HS đọc ghi nhớ.
-Lớp cáo cáo 
-Hs nghe câu hỏi và lên trả lời 
-Hs nghe và ghi tựa bài .
- Cá nhân đọc, xác định yêu cầu BT.
- Thảo luận nhóm.
-> Đại diện nhóm trình bày-> nhận xét.
- Dế Choắt : gò gò, ốm yếu 
- các chi tiết : gầy go, dài lêu nghêu, cánh ngắn củn, đôi càng bè bè, râu cụt, mặt mũi ngẩn ngơ.
-Các câu có sử dung phép so sánh : gầy gò  như gã nghiện thuốc phiện.Đôi cánh ngắn với người cởi trần
- Tái hiện : Tả quang cảnh vừa đẹp, vừa thơ mộng, mênh mông, hùng vĩ của sông nước Cà Mau.
-Các chi tiết : Miêu tả chi chít, tiếng sóng, tiếng nước đõ ..
- Sử dụng phép so sánh để làm tăng thêm sự sinh động của vùng sông nước Cà Mau .
Tái hiện hình ảnh : Cây gạo đầy sức sống vào mùa xuân .
-Sử dụng phép so sánh : Cây gạo như tháp đèn, Bông hoa như ngọn lửa à tăng thêm nét sinh động của cảnh vật .
- Đọc bài tập mục 3.
- Tìm từ bỏ đi.-> nhận xét từ bỏ đi là hình ảnh so sánh, liên tưởng thú vị-> mất sinh động, không gợi trí tưởng tượng. 
- HS trả lời cá nhân. 
- Đọc ghi nhớ SGK.
I/. Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả : 
* Đoạn 1 :
a. Tái hiện lại hình ảnh ốm yếu, tội nghiệp của chú Dế Choắt ( đối lập với hình ảnh Dế Mèn )
b. Người gầy go, dài lêu nghêu, cánh ngắn củn, đôi càng bè bè, râu cụt, mặt mũi ngẩn ngơ.
c. Câu văn so sánh :
-gầy gò  như gã nghiện thuốc phiện.
- Đôi cánh ngắn với người cởi trần.
* Đoạn 2 :
a. Tả quang cảnh vừa đẹp, vừa thơ mộng, mênh mông, hùng vĩ của sông nước Cà Mau.
b. Sông ngòi, kênh rạch chi chít. Trời nước, lá cây nhuốm một màu xanh. Tiếng sóng biển rì rào bất tận. Sông Năm Căn mênh mông, nước đổ ầm ầm. Rừng đước dựng cao ngất.
c. Sông ngòi chi chít như mạng nhện, nước đổ như thác. Cá nước như người bơi ếch. Rừng Đước  như hai dãy trường thành vô tận.
* Đoạn 3 :
a. Miêu tả hình ảnh cây gạo đầy sức sống vào mùa xuân
b. Cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ. Hàng ngàn bông hoa, hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi 
c. Cây gạo sừng sững  như một tháp đèn khổng lồ.
Hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa.. Hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến
3. Các chữ đã bị lược bỏ :
- ( 1 ) ầm ầm
- ( 2 ) như thác.
- ( 3 ) Nhô lên, hụp xuống như người bơi ếch.
- ( 4 ) Như hai dãy trường thành vô tận.
à Nếu lược bỏ đi các phần trên, đoạn văn mất đi sự sinh động, không gợi trí tưởng tượng cho người đọc.
II. GHI NHỚ (sgk )
 Muốn miêu tả được , trước hết người ta phải biết quan sát, rồi từ đó nhận xét, liên tưởng, tưởng tượng, ví von, so sánh,  để làm nổi bật lên những đặc điểm tiêu biểu của sự vật .
Hoạt động 3 : Củng cố - Dặn dò (tiết 79).
x Củng cố :
- Muốn miêu tả được, các em phải làm gì ? 
x Dặn dò :
Tiết vừa học :
+ Nắm được ghi nhớ .
+ Xem lại các tìm hiểu bài .
Chuẩn bị bài mới : Tiết 80
+ Chuẩn các bài cho phần luyện tập 1,2,3,4,5 .
Bài sẽ trả bài : Tiết 1 (79) .
-HS trả lời theo câu hỏi của GV .
-HS nghe và thực hiện theo yêu cầu của GV .
Hoạt động 1: Khởi động (tt) để chuyển tiết 80.
Ổn định lớp .
- Kiểm tra bài cũ : 
Câu hỏi kiểm tra chuyển tiết 2 :
Muốn miêu tả được và đầy đủ, chúng ta phải thực hiện các yếu tố nào ? 
Đáp án : Muốn miêu tả được , trước hết người ta phải biết quan sát, rồi từ đó nhận xét, liên tưởng, tưởng tượng, ví von, so sánh,  để làm nổi bật lên những đặc điểm tiêu biểu của sự vật.
 (Học sinh trả lời theo ghi nhớ và phải trả lời câu hỏi phụ .)
- Giới thiệu bài mới : GV sơ lược lại tiết 1 và chuyển sang tiết 2 .
Hoạt động 2 : Luyện tập .
- Gọi HS đọc và xác định yêu cầu bài tập 1.
- Cho HS điền từ thích hợp.
+ (1) Điền từ nào thích hợp ?
+ (2) Điền từ nào thích hợp ?
+ (3) Điền từ nào thích hợp ?
+ (4) Điền từ nào thích hợp ?
+ (5) Điền từ nào thích hợp ?
- HS nhận xét cách điền của bạn .
-> GV nhận xét, bổ sung.
- Cho HS đọc và xác định yêu cầu bài tập 2.
- Gọi HS tìm hình ảnh tiêu biểu của Dế Mèn.
- GV nhận xét, chốt lại và sửa chữa :
- Đầu tôi to và nổi từng tảng rất bướng .
- Sợi râu tôi dài một vẽ rất đỗi hùng dũng .
- Tôi hãnh diện với bà con về cặp râu ấy lắm ! 
- Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu .
- BT 3: Yêu cầu HS tự quan sát và tìm những hình ảnh tiêu biểu của ngôi nhà, căn phòng (ở nhà) .
- Học sinh trình bày theo sự gợi ý của giáo viên :
+ Nhà em ở đâu, như thế nào ? 
+ Ở thành phố hay nông thôn ?
+ Cần quan sát những đặc điểm gì về nhà của em ? 
-> GV nhận xét, bổ sung.
Bài tập 4,5 : Học sinh thực hiện theo sự hướng dẫn của giáo viên: 
- Cho HS đọc và xác định yêu cầu bài tập 4.
- Gợi ý cho HS liên tưởng đến hình ảnh có sự tương đồng.
- Gọi 5 HS trình bày 
- GV nhận xét.
- Cho HS đọc và xác định yêu cầu bài tập 5.
- HS tìm ý và lập dàn ý à Viết và miêu tả lại theo ý bài “Sông nước Cà Mau” .
- HS đọc và xác định yêu cầu bài tập.
- Điền từ theo thứ tự như sau ;
- Gương bầu dục.(1)
- Cong cong. (2)
- Lấp ló. (3)
- Cổ kính. (4)
-Xanh um. (5) 
- Đọc và xác định yêu cầu bài tập 2.
- Liệt kê các đặc điểm nổi bật của Dế Mèn.
- HS nhận xét .
- Thảo luận nhóm (2 HS).
-HS trả lời cá nhân sau khi quan sát và tìm.
- Cá nhân đọc và liên tưởng so sánh.
- HS trả lời .
-Hs trả lời các nhân : Mặt trời, bầu trời, cây  được so sánh như mâm lửa, khuôn mặt em bé, bức tường ..(tương đồng) 
- HS trả lời : Mặt trời, bầu trời, những hàng cây, Núi (đồi – hay đồng bằng), những cảnh khác . . . (tùy theo học sinh .
- HS về nhà tự miêu tả dòng sông Tập Ngãi ở quê hương mình .
III/. Luyện tập: 
Bài tập 1 : 
a)Điền từ :
- gương bầu dục.(1)
- cong cong. (2)
- lấp ló. (3)
- cổ kính. (4)
-xanh um. (5) 
b)Hình ảnh đặc sắc và tiêu biểu:
-Mặt hồ .sáng long lanh .
-Cầu Thê Húc màu son ..
-Đền Ngọc Sơn, gốc đa già rễ lá xum xuê, Tháp Rùa xây trên gò đất giữa hồ
=> Đó là những đặc điểm nổi bật chỉ có ở Hồ Gươm .
 Bài tập 2 : Các hình ảnh.
- Cả người rung lên một màu nâu bóng mỡ.
 - Đầu to nổi từng tảng rất bướng.
 - Răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.
 - Râu dài uốn cong.
 - Trịnh trọng khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu-> chàng dế cường tráng nhưng ương bướng kiêu căng.
Bài tập 3: HS quan sát + ghi chép (ở nhà) 
Bài tập 4: gợi ý:
-Mặt trời như một chiếc mâm lửa.
-Bầu trời trong sáng, mát mẻ như khuôn mặt của bé sau một giấc ngủ ngon.
-Những hàng cây như những bước tường thành cao vút. 
Bài tập 5: 
Học sinh thực hiện ở nhà .
Hoạt động 3 : Củng cố - Dặn dò .
x Củng cố :
- Muốn miêu tả được, các em phải làm gì ? 
x Dặn dò :
Bài vừa học :
+ Nắm được ghi nhớ .
+ Xem lại các tìm hiểu ví dụ .
+ Xem lại các bài luyện tập .
Chuẩn bị bài mới :
“Bức tranh của em gái tôi”
+ Đọc trước văn bản ở nhà .
+ Đọc chú thích trước ở nhà .
+ Soạn và chuẩn bị 5 câu hỏi trong phần đọc-hiểu văn bản .
+ Soạn 2 câu hỏi trong phần luyện tập.
Bài sẽ trả bài : Sông nước Cà Mau.
v Hướng dẫn tự học :
- Nhớ được mục đích của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả .
- Nhận biết được điểm nhìn miêu tả, các chi tiết tưởng tượng, so sánh trong một đoạn văn miêu tả .
-HS trả lời theo câu hỏi của GV .
-HS nghe và thực hiện theo yêu cầu của GV .
-HS nghe và thực hiện theo yêu cầu của GV .
-HS nghe và thực hiện theo yêu cầu của GV .
Tieát :  ... moät em beù nhöng coù taøi naêng kyø laï vaø ñöôïc thaàn giuùp ñôõ. Truyeän theå hieän öôùc mô con ngöôøi coù nhöõng khaû naêng kyø dieäu, ñeå xöû trí tröôùc nhöõng ñieàu baát coâng, baïo ngöôïc .
10
OÂng laõo ñaùnh caù vaø con caù vaøng
Nguï ngoân
Oâng laõo, caù vaøng, muï vôï
Hai nhaân vaät bieåu hieän tính caùch khaùc nhau : hieàn laønh, nhaãn nhuïc; tham lam, ñoäc aùc. Truyeän ca ngôïi loøng nhaân haäu vaø leân aùn keû tham lam boäi baïc .
11
EÁch ngoài ñaùy gieáng
Nguï ngoân
Con eách 
Hieåu cuoäc soáng moät caùch noâng caïn, nhoû heïp; khoaùc laùc, hueânh hoang neân phaûi traû giaù baèng caùi cheát. Truyeän khuyeân ngöôøi ta phaûi môû roäng söï hieåu bieát cuûa mình khoâng ñöôïc chuû quan kieâu ngaïo .
12
Thaày boùi xem voi
Nguï ngoân
5 oâng thaày boùi
Cheá gieãu caùc thaày boùi muø xem voi roài phaùn veà voi, neân xaûy ra ñaùnh nhau söùt ñaàu meû traùn. Truyeän ñöa ra lôøi khuyeân: “khi nhaän xeùt ñieàu gì caàn phaûi traùnh beänh phieán dieän, hôøi hôït” .
13
Ñeo nhaïc cho meøo
Nguï ngoân
Caùc con chuoät 
Truyeän pheâ phaùn nhöõng yù töôûng vieãn voâng cuûa hoï haøng nhaø chuoät hoïp nhau laïi baøn chuyeän ñeo nhaïc vaøo coå meøo, nhöng khoâng coù khaû naêng thöïc hieän. Truyeän pheâ phaùn nhöõng yù töôûng vu vô khoâng thöïc teá .
14
Chaân, Tay, Tai, Maét, Mieäng
Nguï ngoân
C, T, T, M, M
Laø nhöõng boä phaän treân cô theå con ngöôøi so bì vôùi nhau daãn ñeán hieän töôïng raõ rôøi, meät moûi, khoâng theå soáng noåi. Truyeän ñöa ra lôøi khuyeân : “moãi ngöôøi vì moïi ngöôøi, moïi ngöôøi vì moãi ngöôøi” .
15
Treo bieån
Truyeän cöôøi
Ngöôøi chuû cöûa haøng 
Laø nuï cöôøi pheâ phaùn nheï nhaøng ngöôøi chuû cöûa haøng caù thieáu chuû kieán trong vieäc tieáp thu yù kieán veà treo caùi bieån baùn haøng .
16
Lôïn cöôùi, aùo môùi
Truyeän cöôøi
Hai anh chaøng khoe cuûa 
Cheá gieãu nhöõng ngöôøi coù tính khoe khoang, moät tính xaáu phoå bieán trong xaõ hoäi .
17
VAÊN HOÏC TRUNG ÑAÏI
Con hoå coù nghóa
Truyeän
Hai con hoå 
Thuoäc theå loaïi truyeän trung ñaïi hö caáu veà hai con hoå ñeå ñöa ra lôøi khuyeân : “con ngöôøi caàn soáng cho coù tình coù nghóa” .
18
Meï hieàn daïy con
Truyeän
Baø meï vaø ngöôøi con 
Neâu taám göoâng saùng veà tình thöông con vaø caùch daïy con. Coát truyeän ñôn giaûn nhöng coù yù nghóa raát saâu saéc laøm xuùc ñoäng loøng ngöôøi qua nhöõng chi tieát coù giaù trò giaùo duïc .
19
Thaày thuoác gioûi coát nhaát ôû taám loøng 
Truyeän
Thaày thuoác, quan trung söù vaø Traàn Anh Vöông 
Ca ngôïi phaåm chaát cuûa ngöôøi thaày thuoác, coù taøi, coù ñöùc cöùu chöõa ngöôøi beänh, khoâng sôï quyeàn uy vaø tieàn taøi, danh voïng .
20
VAÊN HOÏC HIEÄN ÑAÏI
Baøi hoïc ñöôøng ñôøi ñaàu tieân (trích “DMPLK”)
Truyeän
Deá Meøn, Ñeá Choaét, Chò Coác 
Deá Meøn coù ngoaïi hình ñeïp, cöôøng traùng nhöng coøn kieâu caêng xoác noåi. Deá Choaét thì oám yeáu, gaày coøm, soáng an phaän, chò Coác thì cao ngaïo ñoäc taøi. Baøi vaên keå laïi truyeän Deá meøn tinh nghòch ñi treâu chò Coác laøm cho Deá Choaét cheát oan. Deá Meøn aân haän coi ñaây laø “baøi hoïc ñöôøng ñôøi ñaàu tieân” .
21
Soâng nöôùc Caø Mau
Truyeän
Khoâng coù (chæ caûnh) 
Caûnh soâng nöôùc Caø mau coù veû ñeïp : Roäng lôùn, ñaày söùc soáng hoang daõ. Chôï Naêm Caên taáp naäp, truø phuù 
22
Böùc tranh cuûa em gaùi toâi
Truyeän ngaén
Kieàu Phöông vaø ngöôøi anh 
Neâu cao tình caûm trong saùng hoàn nhieân cuûa Kieàu Phöông, moät em gaùi coù taøi hoäi hoaï. Luùc ñaàu ngöôøi anh coøn ñoá kî, ghen tî. Sau ñoù, ngöôøi anh nhaän ra sai laàm cuûa mình .
23
Vöôït thaùc
Truyeän
Döôïng Höông Thö 
Mieâu taû caûnh vöôït thaùc cuûa thuyeàn döôïng Höông Thö treân soâng Thu Boàn. Ngheä thuaät taû caûnh ñaõ laøm noåi baät con ngöôøi döôïng Höông Thö ñeïp nhö böùc töôïng ñöùng tröôùc caûnh thieân nhieân roäng lôùn huøng vó .
24
Buoåi hoïc cuoái cuøng
Truyeän ngaén
Phraêng, thaày Ha-men
Xaây döïng thaønh coâng hai nhaân vaät : thaày giaùo Ha-men vaø ngöôøi hoïc troø löôøi bieáng nghòch ngôïm- chuù beù Phraêng . Vaø töø hai nhaân vaät naøy, truyeän ñaõ laøm noåi baät leân tình yeâu nöôùc qua vieäc hoïc taäp vaø yeâu tieáng noùi cuûa daân toäc .
25
Ñeâm nay Baùc khoâng nguû 
Thô 
Baùc Hoà – Anh ñoäi vieân 
Hình aûnh Baùc Hoà laø nhaân vaät trung taâm qua caùi nhìn vaø caûm nhaän cuûa anh ñoäi vieân. Qua ñoù ngöôøi ñoïc caûm thaáy Baùc vöøa cao lôùn meânh moâng laïi vöøa gaàn guõi aám aùp tình ngöôøi .
26
Löôïm
Thô
Löôïm
Ca ngôïi moät em beù hoàn nhieân say meâ tham gia khaùng chieán choáng Phaùp. Em ñaõ hy sinh anh duõng treân caùnh ñoàng luùa khi ñang mang thö “thöôïng khaån” ra maët traän .
27
Möa
Thô
28
Coâ Toâ
Kí
29
Caây tre
Kí
30
Lao xao
Hoài kí
31
Loøng yeâu nöôùc
Tuøy buùt
32
VAÊN BAÛN NHAÄT DUÏNG
Caàu Long Bieân – chöùng nhaân lòch söû
Vaên baûn nhaät duïng 
33
Böùc thö cuûa thuû lónh da ñoû
34
Ñoäng Phong Nha
Khaùi nieäm .
Truyeàn thuyeát laø loaïi truyeän daân gian keå veà caùc nhaân vaät vaø söï kieän coù lieân quan ñeán lòch söû thôøi quaù khöù, thöôøng coù yeáu toá töôûng töôïng, kì aûo. Truyeàn thuyeát theå hieän thaùi ñoä vaø caùch ñaùnh giaù cuûa nhaân daân ñoái vôùi caùc söï kieän vaø nhaân vaät lòch söû ñöôïc keå .
Truyeän coå tích laø loaïi truyeän daân gian keå veà cuoäc ñôøi cuûa moät soá kieåu nhaân vaät quen thuoäc : Nhaân vaät baát haïnh, nhaân vaät duõng só vaø nhaân vaät ngoác ngheách, nhaân vaät laø ñoäng vaät  . Truyeän coå tích thöôøng coù yeáu toá hoang ñöôøng, theå hieän öôùc mô, nieàm tin cuûa nhaân daân veà chieán thaéng cuoái cuøng cuûa caùi thieän ñoái vôùi caùi aùc, caùi toát ñoái vôùi caùi xaáu, söï coâng baèng ñoái vôùi söï baát coâng .
Truyeän nguï ngoân laø loaïi truyeän keå baèng vaên xuoâi hoaëc vaên vaàn, möôïn chuyeän loaøi vaät, ñoà vaät hoaëc veà chính con ngöôøi ñeå noùi boùng gioù, kín ñaùo chuyeän con ngöôøi, nhaèm khuyeân nhuû, raên daïy ngöôøi ta baøi hoïc naøo ñoù trong cuoäc soáng .
Truyeän cöôøi laø loaïi truyeän keå veà nhöõng hieän töôïng ñaùng cöôøi trong cuoäc soáng nhaèm taïo ra tieáng cöôøi mua vui hoaëc pheâ phaùn nhöõng thoùi hö, taät xaáu trong xaõ hoäi .
Truyeän trung ñaïi laø truyeän vaên xuoâi chöõ Haùn, coù noäi dung phong phuù vaø thöôøng mang tính chaát giaùo huaán, khoâng gioáng haún vôùi truyeän hieän ñaïi, vöøa coù hö caáu, vöøa gaàn vôùi kí, coát truyeän haàu heát ñôn giaûn 
Laø baøi vieát coù noäi dung gaàn guõi böùc thieát ñoái vôùi cuoäc soáng tröôùc maét cuûa con ngöôøi vaø coäng ñoàng trong xaõ hoäi hieän ñaïi.
Vaên baûn nhaät duïng coù theå duøng taát caû caùc theå loaïi cuõng nhö caùc kieåu vaên baûn .
B. TOÅNG KEÁT PHAÀN TAÄP LAØM VAÊN 
Teân vaên baûn
Phöông thöùc bieåu ñaït chính
Thaïch Sanh
Töï söï 
Löôïm
Töï söï, mieâu taû, bieåu caûm 
Möa
Mieâu taû 
Baøi hoïc ñöôøng ñôøi ñaàu tieân
Töï söï, mieâu taû 
Caây tre Vieät Nam
Mieâu taû, bieåu caûm 
Phöông thöùc bieåu ñaït 
Ñaõ taäp laøm 
Töï söï 
X
Mieâu taû 
X
Bieåu caûm 
Seõ hoïc ôû lôùp 8 
Nghò luaän 
Seõ hoïc ôû lôùp 8
 II/ ÑAËC ÑIEÅM VAØ CAÙCH LAØM : 
Vaên baûn
Muïc ñích
Noäi dung
Hình thöùc
Töï söï 
Thoâng baùo, giaûi thích, nhaän thöùc 
Nhaân vaät, söï vieäc, thôøi gian, ñòa ñieåm, dieãn bieán, keát quaû 
Vaên xuoâi, töï do 
Mieâu taû 
Cho hình dung, caûm nhaän 
Tính chaát, thuoäc tính, trang thaùi söï vaät, caûnh vaät, con ngöôøi 
Vaên xuoâi, töï do 
Ñôn töø 
Ñeà ñaït yeâu caàu 
Lyù do vaø yeâu caàu 
Theo maãu vôùi ñaày ñuû yeáu toá cuûa noù 
 Noäi dung löu yù cuûa môû baøi, thaân baøi vaø keát baøi trong vaên mieâu taû, töï söï : 
Caùc phaàn 
Töï söï 
Mieâu taû 
Môû baøi
Giôùi thieäu nhaân vaät, tình huoáng, söï vieäc
Giôùi thieäu ñoái töôïng mieâu taû
Thaân baøi
Dieãn bieát tình tieát : A,B,C,D
Mieâu taû ñoái töôïng töø xa ñeán gaàn, töø bao quaùt ñeán cuï theå, töø treân xuoáng döôùi, v.v (theo moät traät töï quan saùt) .
Keát baøi
Keát quaû cuûa söï vieäc, suy nghó
Caûm xuùc, suy nghó (caûm töôûng)
Moái quan heä giöõa söï vieäc, nhaân vaät vaø chuû ñeà trong vaên töï söï : 
Trong vaên töï söï ba yeáu toá coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau : Söï vieäc, nhaân vaät vaø chuû ñeà .
- Söï vieäc : Laø yeáu toá quan troïng, khoâng coù söï vieäc thì khoâng coù töï söï .
- Nhaân vaät : Laø ngöôøi laøm ra söï vieäc, laø saûn phaåm cuûa lôøi keå .
- Chuû ñeà : Laø vaán ñeà chuû yeáu maø söï cieäc vaø nhaân vaät phaûi theå hieän trong caâu chuyeän .
Ví duï : Truyeän Tueä Tónh : Chöõa beänh öu tieân cho ngöôøi beänh naëng chôù khoâng öu tieân cho ngöôøi giaøu sang .
 - Nhaân vaät trong töï söï thöôøng ñöôïc keå vaø mieâu taû qua nhöõng yeáu toá : Hieän thöïc, töôûng töôïng, hoang ñöôøng, kyø aûo . Cuï theå :
 + Teân goïi, ñaët teân 
 + Coù lai lòch, tính tình, taøi naêng 
 + Coù hoaït ñoäng (vieäc laøm, haønh ñoäng, yù nghó, lôøi noùi) 
 + Ñöôïc mieâu taû chaân dung, trang phuïc, daùng ñieäu 
 Ví duï : Mieâu taû Sôn Tinh : Trong truyeän vieát . 
 5. Thöù töï keâ, ngoâi keå vaø ngoâi keå coù taùc duïng laøm cho caùch keå theâm linh hoaït nhö theá naøo ? cho ví duï .
 - Thöù töï keå trong vaên töï söï theo moät trình töï töï nhieân cuûa söï vieäc, cuõng coù theå keå ngöôïc doøng hoài töôûng cho linh hoaït khoâng goø boù .
 - Ngoâi keå laø xaùc ñònh moái quan heä giöõa ngöôøi keå vaø söï vieäc ñöôïc keå . Coù ba ngoâi : Thöù nhaát, thöù hai vaø thöù ba tuyø theo yeâu caàu cuûa caâu chuyeän keå maø söû duïng (Thöôøng keå theo ngoâi thöù ba ; giaáu mình ñi ñeå linh hoaït vaø khoâng goù boù) .
 Ví duï : Ngoâi thöù ba : Em beù thoâng minh . 
 6. Vì sao mieâu taû ñoøi hoûi phaûi quan saùt söï vaät, hieän töôïng vaø con ngöôøi ?
 - Quan saùt, töôûng töôïng, so saùnh vaø nhaän xeùt trong vaên mieâu taû laø nhöõng kyõ naêng chung quan troïng trong vieäc taû caûnh hay taû ngöôøi .
 - Khi mieâu taû ngöôøi ta thöôøng theå hieän thaùi ñoä, tình caûm cuûa mình ñoái vôùi ñoái töôïng ñöôïc mieâu taû (löïa choïn töø ngöõ, thöù töï mieâu taû, gioïng vaên vaø nhaän xeùt) .
 7. Em haõy neâu caùc phöông phaùp mieâu taû ñaõ hoïc .
 - Ñeå mieâu taû cho hay caàn phaûi quan saùt, töôûng töôïng, so saùnh vaø nhaän xeùt ñoái töôïng caàn phaûi taû .
 Ví duï :
 + Taû caûnh :
 - Xaùc ñònh ñoái töôïng caàn mieâu taû (laø gì ?) .
 - Löïa choïn caùc hình aûnh tieâu bieåu .
 - Trình baøy caùc hình aûnh theo thöù töï .
 + Taû ngöôøi :
 - Xaùc ñònh ñoái töôïng caàn mieâu taû (laø gì ?) .
 - Löïa choïn caùc chi tieát ñaëc saéc cuûa ñoái töôïng caàn mieâu taû , töø ñoù xaây döïng ñöôïc hình aûnh tieåu bieåu cuûa ñoái töôïng .
 - Bieát trình baøy hình aûnh theo thöù töï hôïp lyù .