Giáo án môn Ngữ văn lớp 6 - Tiết 101: Hoán dụ

Tuaàn : 28 Ngaøy soaïn : 
HOAÙN DUÏ
Tieáng Vieät 
 Tieát : 101 Ngaøy daïy : 
II. Mục tiêu : 
 - Nắm được khái niệm hoán dụ, các kiểu hoán dụ.
 - Hiểu được tác dụng của hoán dụ.
 - Biết vận dụng kiến thức về hoán dụ vào việc đọc hiểu VB văn học và viết bài văn mêu tả .
II. Kiến thức chuẩnÒ :
1 kiến thức:
- Khái niệm hoán dụ, các kiểu hoán dụ
- Tác dụng của phép hoán dụ
2 Kĩ năng:
- Nhận biết và phân tích được ý nghĩa cũng như tác dụng của phép hoán dụ trong thực tế sử dụng tiếng việt.
- Bước đầu tạo ra một số kiểu hoán dụ trong viết và nói.
III. Hướng dẫn thực hiện :
Hoaït ñoäng giaùo vieân
Hoaït ñoäng hoïc sinh
Noäi dung hoaït ñoäng
+Hoaït ñoäng 1 : Khôûi ñoäng : (5phuùt)
 - OÅn ñònh neà neáp – sæ soá.
Hoûi: AÅn duï laø gì ? Cho ví duï ?
 + Coù maáy kieåu aån duï ? Cho ví duï ?
 - GV giôùi thieäu baøi môùi.
- Baùo caùo sæ soá.
- HS traû lôøi caù nhaân. 
- Nghe vaø ghi töïa.
 - OÅn ñònh lôùp.
 - Kieåm tra baøi cuõ.
 - Giôùi thieäu baøi môùi. 
+ Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu khaùi nieäm hoaùn duï. (15 phuùt)
- Goïi HS ñoïc ví duï.
- Hoûi: Caùc töø in ñaäm trong khoå thô treân chæ ai ? 
 - GV nhaän xeùt.
- Hoûi: Giöõa “aùo naâu” vaø “aùo xanh”; “noâng thoân” vaø “thò thaønh” coù quan heä vôùi nhau nhö theá naøo vôùi söï vaät ñöôïc chæ? 
- Caùch dieãn ñaït naøy coù taùc duïng gì?
Hoûi: Caùch dieãn ñaït treân laø hoaùn duï. Vaäy em hieåu theá naøo laø hoaùn duï?
- GV nhaän xeùt.
- Choát laïi yù 1.
- Goïi HS ñoïc caùc ví duï, chuù yù nhöõng töø in ñaäm.
Hoûi : Caùc pheùp hoaùn duï ñöôïc thöïc hieän qua caùc töø ngöõ naøo ? Chuùng coù quan heä nhö theá naøo ñoái vôùi caùc söï vaät ñöôïc chæ ?
- GV ñöa theâm ví duï (baûng phuï).
“Vì sao  Hoà Chí Minh”
- GV nhaän xeùt.
Hoûi : Moãi VD laø moät kieåu hoaùn duï, vaäy em haõy cho bieát coù maáy kieåu hoaùn duï ?
- GV choát laïi ghi nhôù 2.
- Ñoïc.
- HS traû lôøi caù nhaân : coâng nhaân vaø noâng daân ; ngöôøi daân soáng ôû noâng thoân vaø thaønh thò
- HS traû lôøi caù nhaân : Coù quan heä gaàn guõi giöõa vaät chöùa ñöïng vaø vaät bò chöùa ñöïng . 
-HS traû lôøi caù nhaân : taêng söùc gôïi hình, gôïi caûm cho söï dieãn ñaït . 
- Nghe.
-Ñoïc laïi ghi nhôù. 
- Ñoïc.
- Traû lôøi caù nhaân :
 + Baøn tay = ngöôøi lao ñoäng.
 + Moät, ba = soá ít, soá nhieàu.
 + Ñoå maùu = chieán tranh
 + Traùi Ñaát = nhaân loaïi
- Traû lôøi caù nhaân: ghi nhôù 2.
I. Khaùi nieäm :
 Hoaùn duï laø goïi teân söï vaät, hieän töôïng, khaùi nieäm khaùc, coù quan heä gaàn guõi vôùi noù nhaèm tang söùc gôïi hình, gôïi caûm cho söï dieãn ñaït.
 VD. Sgk.
II. Caùc kieåu hoaùn duï :
 Coù 4 kieåu hoaùn duï
- Laáy 1 boä phaän ñeå goïi toaøn theå.
- Laáy vaät chöùa ñöïng ñeå goïi vaät bò chöùa ñöïng.
- Laáy daáu hieäu cuûa söï vaät ñeå goïi söï vaät.
- Laáy caùi cuï theå ñeå goïi caùi tröøu töôïng.
- hoán dụ và ẩn dụ đều gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên của sự vật, hiện tượng khác.(giống nhau)
- Điểm khác nhau giữa hai phép tu từ này là: 
+ Giữa hai sự vật hiện tượng trong phép ẩn dụ có quan hệ tương đồng.
+ giữa hai sự vật hiện tượng trong phép hoán dụ có quan hệ gần gũi.
+ Hoaït ñoäng 3 : Höôùng daãn luyeän taäp. (20 phuùt)
- Goïi HS ñoïc vaø xaùc ñònh yeâu caàu baøi taäp 1 - Goïi HS trình baøy.
- Goïi HS ñoïc vaø xaùc ñònh yeâu caàu baøi taäp 2 cho HS thaûo luaän nhoùm.
- Höôùng daãn HS vieát chính taû.
- Ñoïc.
- Caù nhaân trình baøy : Chæ ra caùc pheùp hoaùn duï vaø cho bieát moái quan heä cuûa chuùng.
- Ñoïc.
- Ñaïi dieän nhoùm traû lôøi.
- Vieát chính taû.
 III Luyện tập
 Baøi taäp 1: 
Caùc pheùp hoaùn duï:
a. Laøng xoùm = ngöôøi noâng daân.
Vaät chöùa ñöïng-vaät bò chöùa ñöïng.
b.10 naêm = thôøi gian tröôùc maét.
Caùi cuï theå - caùi tröøu töôïng.
c. Aùo chaøm = ngöôøi daân Vieät Baéc.
-> daáu hieäu cuûa söï vaät.
d. Traùi ñaát = nhaân loaïi.
Vaät chöùa ñöïng-vaät bò chöùa ñöïng.
Baøi taäp 2: So saùnh aån duï vaø hoaùn duï:
* Gioáng : goïi teân söï vaät, hieän töôïng naøy = teân söï vaät, hieän töôïng khaùc.
* Khaùc: 
 AÅn duï: quan heä töông ñoàng.
Hoaùn duï: quan heä töông caän.
Baøi taäp 3: Chính taû.
+ Hoaït ñoäng 4: cuûng coá – Daën doø(5 phuùt
a/ Củng cố: 
Hoûi: Hoaùn duï laø gì? Coù maáy kieåu hoaùn duï? 
b/ Hướng dẫn tự học
- Yeâu caàu HS: 
- Hoïc baøi: chuù yù ñeán hai ghi nhôù.
- Viết một đoạn văn mêu tả có sử dụng phép hoán dụ
- Chuaån bò: Taäp laøm thô 4 chöõ.
- Traû lôøi caù nhaân.
- Nghe.