Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết 73: Bài học đường đời đầu tiên

Tuần 18 Tiết 73
 Bài học đường đời đầu tiên
Ngày soạn: 4/12/2007
A
Mục tiêu 
1
Kiến thức : 
Giúp HS nắm được những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm, về bố cục đoạn trích.
2
Thái độ :
HS có thái độ yêu mến thế giới loài vật, rút được bài học cho bản thân.
3
Kỹ năng :
Rèn kĩ năng đọc, phân chia bố cục văn bản. 
B
Phương pháp:
Thảo luận; phân tích...
C
Chuẩn bị :
1
Giáo viên:
Giáo án; Tham khảo tài liệu... 
2
Học sinh:
- Soạn bài 
C
Tiến trình lên lớp :
I
ổn định tổ chức : 6A vắng : 6B vắng : 6C vắng :
II
Bài cũ : Kiểm tra sự chuẩn bị ở nhà của HS .
III
Bài mới :
Hoạt động của thầy và trò 
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Tìm hiểu chung
GV: Gọi HS đọc chú thích (*) trong SGK
GV: Hướng dẫn cách đọc cho HS
HS: Đọc, sau đó GV yêu cầu HS tóm tắt văn bản.
- Đoạn Dế Mèn tự tả chân dung mình đọc với giọng hào hứng, kiêu hãnh, to, vang, chú nhấn giọng ở các tính từ, động từ miêu tả.
- Đoạn trêu chị Cốc: 
+ Giọng Dế Mèn trịch thượng khó chịu.
+ Giọng Dế choắt yếu ớt, rên rẩm.
+ Giọng chị Cốc đáo để, tức giận.
- Đoạn Dế Mèn hối hận đọc giọng chậm, buồn, sâu lắng và có phần bị thương.
GV: Gọi HS đọc các chú thích 
? Em hãy chia bố cục của văn bản?
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả - Tác phẩm:
- Tác giả tên thật Nguyễn Sen, sinh năm 1920
- Bút danh: Tô Hoài
- Là nhà văn hiện đại Việt Nam
- Dế mèn phiêu lưu kí là tác phẩm nổi tiếng đầu tiên của Tô Hoài, được sáng tác lúc ông 21 tuổi
- Thể loại của tác phẩm là kí nhưng thực chất vẫn là một truyện "Tiểu thuyết đồng thoại" một sáng tác chủ yếu là tưởng tượng và nhân hoá
- Đây là tác phẩm văn học hiện đại lại nhiều lần nhất được chuyển thể thành phim hoạt hình, múa rối được khán giả, độc giả nước ngoài hết sức hâm mộ.
2. Đọc - Chú thích:
3. Bố cục:
- Đoạn 1: Từ đầu đến "Đứng đầu thiên hạ rồi" ị Miêu tả hình dáng, tính cách của Dế Mèn.
- Đoạn 2: Còn lại ị Kể về bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.
Hoạt động 2: Phân tích văn bản
GV: Gọi HS đọc đoạn 1
? Khi xuất hiện ở đầu câu chuyện, Dế Mèn đã là "một chàng Dế thanh niên cường tráng". Chàng Dế ấy đã hiện lên qua những nét cụ thể nào về hình dáng?
? Cách miêu tả ấy gợi cho em hình ảnh Dế Mèn như thế nào?
? Dế Mèn lấy làm "hãnh diện với bà con về vẻ đẹp của mình". Theo em Dế Mèn có quyền hãnh diện như thế không?
? Tìm những từ miêu tả hành động và ý nghĩ của Dế Mèn trong đoạn văn?
? Qua hành động của Dế Mèn, em thấy Dế Mèn là chàng Dế như thế nào?
? Thay thế một số từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa và rút ra nhận xét về cách dùng từ của tác giả?
? Nhận xét về trình tự miêu tả của tác giả
TL: Trình tự miêu tả: từng bộ phận của cơ thể, gắn liền miêu tả hình dáng với hành động khiến hình ảnh Dế Mèn hiện lên mỗi lúc một rõ nét
? Em hãy nhận xét về những nét đẹp và chưa đẹp trong hình dáng và tính tình của Dế mèn?
II. Phân tích văn bản:
1. Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn:
a. Ngoại hình:
- Càng: mẫm bóng
- Vuốt: cứng, nhọn hoắt, đạp phành phạch
- Cánh: áo dài chấm đuôi
- Đầu: to, nổi từng tảng
- Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạp
- Râu: dài, uốn cong 
ị Chàng Dế thanh niên cường tráng, rất khoẻ, tự tin, yêu đời và rất đẹp trai.
b. Hành động:
- Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân, rung đùi
- Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó
- Đạp phanh phách, vũ phành phạch, nhai ngoàm ngoạm, trịnh trọng vuốt râu... 
- Tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ.
ị Quá kiêu căng, hợm hĩnh, không tự biết mình.
ị Từ ngữ chính xác, sắc cạnh
* Tóm lại: 
- Nét đẹp trong hình dáng của Dế Mèn là khoẻ mạnh, cường tráng, đầy sức sống, thanh niên; về tính nết: yêu đời, tự tin.
- Nét chưa đẹp: Kiêu căng, tự phụ, hợm hĩnh, thích ra oai...
* GV bình: đây là đoạn văn đặc sắc, độc đáo về nghệ thuật miêu tả vật. Bằng cách nhân hoá cao độ, dùng nhiều tính từ, động từ từ láy, so sánh rất chọn lọc và chính xác, Tô Hoài đã để cho Dế Mèn tự tạo bức chân dung của mình vô cùng sống động không phải là một con Dế Mèn mà là một chàng Dế cụ thể.
IV
Củng cố - Dặn dò:
Về nhà tóm tắt lại văn bản
Soạn tiếp phần phân tích văn bản theo cách chia bố cục