Giáo án môn học Vật lí 6 - Tiết 24 - Bài 21: Một số ứng dụng của sự nở vì nhiệt

Ngày soạn: / /
TIẾT 24 
	 BÀI 21: MỘT SỐ ỪNG DỤNG CỦA SỰ NỞ VÌ NHIỆT 
 A. MỤC TIÊU:
 1. Kiến thức: Nhận biết sự co dãn vì nhiệt khi bị ngăn cản có thể gây ra một lực rất lớn. Tìm được thí dụ thực tế về hiện tượng này
 Mô tả được cấu tạo và hoạt động của băng kép 
 2. Kĩ năng: Giải thích được một số ứng dụng đơn giản về sự nở vì nhiệt
 Mô tả và giải thích được các hình vẽ 21.2; 21.3; 21.5 
 3. Thái độ: Có ý thức vận dụng kiến thức vào cuộc sống 
 B. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY:
 Trực quan - vấn đáp - hoạt động nhóm
 C. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
 1. Giáo viên: Một bộ dụng cụ thí nghiệm hình 21.1. Cồn, bông, một chậu nước, khăn. Hình vẽ 21.2, 21.3, 21.5 
 2. Học sinh : Mỗi nhóm 1 băng kép và giá để lắp băng kép, 1 đèn cồn
 D. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
I. Ổn định tổ chức:
 + Ổn định lớp:
 + Kiểm tra sĩ số: 
II. Kiểm tra bài cũ: 
 HS1: Nêu kết luận sự nở vì nhiệt của chất khí?
 HS2: Nêu ví dụ chứng tỏ chất khí nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi 
 III. Nội dung bài mới:
 1. Đặt vấn đề: 
GV: Treo hình 21.2. Yêu cầu HS nhận xét về chỗ tiếp nối hai đầu thanh ray xe lửa?
HS: Có khoảng hở
GV: Tại sao người ta phải làm như vậy?
HS: Nhận xét nguyên nhân
 2. Triển khai bài:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG KIẾN THỨC
HOẠT ĐỘNG 1: Quan sát lực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt 
GV: Giới thiệu dụng cụ TN
 Tiến hành TN 
HS: Quan sát và mô tả hiện tượng xãy ra
GV: Có hiện tượng gì xảy ra đối với thanh thép khi nó nóng lên? 
HS: Thanh thép nở ra 
GV: Hiện tượng xảy ra với chốt ngang chứng tỏ điều gì?
HS: Khi dãn nở vì nhiệt, nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lực rất lớn
GV: Bố trí TN hình 21.1b. Yêu cầu HS dự đoán hiện tượng xãy ra với chốt ngang khi dùng một khăn tẩm nước lạnh phủ lên thanh thép?
HS: Chốt ngang gãy
GV: Làm TN kiểm tra
HS: Quan sát và mô tả hiện tượng
GV: Qua TN này em rút ra được điều gì?
HS: Khi co lại vì nhiệt, nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lực rất lớn
GV: Rút ra kết luận bằng cách hoàn thành C4 vào vở
HS: Hoàn thành C4
 I. Lực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt 
 1 .Thí nghiệm :
 2. Trả lời các câu hỏi 
 C1: Thanh thép nở ra 
 C2: Khi nở ra vì nhiệt nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lự rất lớn 
 C3: Khi co lại vì nhiệt, thanh thép có thể gây ra lực rất lớn 
 C4: (1) Nở ra 
 (2) Lực 
 (3) Vì nhiệt 
 (4) Lực 
HOẠT ĐỘNG 2: Vận dụng 
HS: Trả lời C5
GV: Hướng dẫn HS thống nhất câu trả lời
HS: Trả lời C6
GV: Hướng dẫn HS thống nhất câu trả lời
4. Vận dụng
 C5: 
Có để một khe hở. Khi trời nóng, đường ray dài ra do đó nếu không để khe hở, sự nở vì nhiệt của đường rây sẽ bị ngăn cản, gây ra lực rất lớn làm cong đường ray 
 C6: 
Không giống nhau. Một đầu được đặt gối lên các con lăn, tạo điều kiện cho cầu dài ra khi nóng lên mà không bị ngăn cản
HOẠT ĐỘNG 3: Nghiên cứu băng kép 
GV: - Phân nhóm
 - Phát băng kép cho các nhóm
HS: Hoạt động nhóm
 + Nhận dụng cụ
 + Tìm hiểu cấu tạo của băng kép
GV: Gọi 2 nhóm trình bày về cấu tạo của băng kép. Nhóm khác nhận xét, bổ sung
HS: Thực hiện theo hướng dẫn
GV: Hướng dẫn HS làm TN:
 + Bố trí TN như hùnh 21.4
 + Hơ nóng băng kép trong 2 trường hợp:
 - Mặt đồng ở phía dưới 
 - Mặt đồng ở phía trên 
 + Quan sát hiện tượng, trả lời C7, C8
HS: Hoạt động nhóm
+ Nhận dụng cụ
+ Tiến hành TN theo hướng dẫn
+ Quan sát hiện tượng, trả lời C7, C8
GV: Hướng dẫn các nhóm làm TN, quan sát, mô tả hiện tượng và trả lời C7, C8
HS: - 2 nhóm cử đại diện trình bày
 - 2 nhóm so sánh với kết quả và nhận xét
GV: Hướng dẫn các nhóm cùng trao đổi thống nhất câu trả lời
HS: Trao đổi thống nhất câu trả lời
GV: Yêu cầu HS dự đoán câu trả lời C9
HS: Dự đoán
GV: Yêu cầu các nhóm làm TN kiểm tra dự đoán
HS: Làm TN kiểm tra dự đoán
HS: Trả lời C10
GV: Hướng dẫn HS thống nhất câu trả lời
II. Băng kép
 1. Thí nghiệm
 2. Trả lời câu hỏi
 C7: Đồng và thép nở vì nhiệt khác nhau 
 C8: Cong về phía thanh đồng. Đồng dãn nở vì nhiệt nhiều hơn thép nên thanh đồng dài hơn và nằm phía ngoài vòng cung 
 C9: Có và cong về phía thanh thép. Đồng co lại vì nhiệt nhiề hơn thép, nên thanh đồng ngắn hơn, thanh thép dài hơn và nằm phía ngoài vòng cung.
* Ứng dụng: Băng kép khi bị đốt nóng hoặc làm lạnh đều cong lại nên băng kép được dùng vào việc đóng - ngắt tự động mạnh điện
 3. Vận dụng
C10: Khi đủ nóng, băng kép cong lại về phía thanh đồng làm ngắt mạch điện. Thanh đồng nằm trên
 IV. Củng cố: HS đọc ghi nhớ, đọc có thể em chưa biết
 V. Dặn dò : Học bài cũ, làm bài tập SBT
 Nghiên cứu bài mới: NHIỆT KẾ - NHIỆT GIAI