Giáo án lớp 9 môn Vật lí - Tiết 47: Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

Ngày soạn: 18/ 02/ 2011 
Tiết : 47
ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
I. Mục tiêu : 
 *Kiến thức : Nêu được trong trường hợp nào TKHT cho ảnh thật và trong trường hợp nào cho ảnh ảo. Dùng các tia sáng đặt biệt dựng được ảnh thật và ảnh ảo của một vật qua thấu kính hội tụ.
 *Kỹ năng : Rèn kỹ năng nghiên cứu hiện tượng tạo ảnh của thấu kính hội tụ bằng thực nghiệm. Rèn kỹ năng tổng hợp thông tin thu thập được khía quát hiện tượng .
 *Thái độ : Ham học hỏi, yêu thích môn học 
II. Chuẩn bị : Mỗi nhóm HS: 1 thấu kính hội tụ f = 12 cm
 1 giâ quang học 
 1 cây nến cao 5cm
 1 màn hứng, 1 bao diêm
III. Tiến trình bài dạy : 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
*Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ
? Nêu đặc điểm của các tia sáng qua thấu kính hội tụ? Nêu cách nhận biết thấu kính hội tụ?
ĐVĐ như SGK 
1Hs lên bàng trả lời
Hs khác nhận xét
*Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm ảnh của vật tạo bởi TKHT
Y/c nghiên cứu SGK 
?Mục đích thí nghiệm , các dụng cụ cần dùng trong thí nghiệm , cách bố trí và tiến hành thí nghiệm ?
?Kết quả thu được như thế nào ? Hãy ghi lại kết quả này vào bảng 1 .
 Kết 
 quả 
Lần
K/c từ vật đến TK (d)
Loại ảnh
Chiều của ảnh so với vật
Độ lớn của ảnh
1
2
3
4
Vật ở rất xa thấu kính 
d>2f
f<d<2f
d<f
Thật
Thật
Thật
ảo
Ngược chiều
Ngược chiều
Ngược chiều
Cùng chiều
Nhỏ hơn vật
Nhỏ hơn vật 
Lớn hơn vật 
Lớn hơn vật
GV đưa ra chú ý SGK/117
HS nghiên cứu SGK và nêu : Mục đích thí nghiệm , các dụng cụ cần dùng trong thí nghiệm , cách bố trí và tiến hành thí nghiệm theo nhóm :
a) Đặt vật ở khoảng ngoài tiêu cự :
C1: Đặt vật ở xa thấu kính láy vật sáng là cửa sổ , đặt màn chắn để hứng được ảnh . Ta thu được ảnh thật , ngược chiều với vật .
C2: Dịch chuyển vật vào gần thấu kính hơn theo d> 2f; f<d<2f ta vẫn thu được ảnh của vật ở trên màn chắn .Đó là ảnh thật ngược chiều với vật .
b) Đặt vật trong khoảng tiêu cự 
C3 :Đặt vật trong khoảng tiêu cự , màn ở rấy sát thấu kính .Từ từ dịch chuyển vật ra xa thấu kính , không hứng được ảnh ở trên màn .Đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló ta quan sát thấy ảnh cùng chiều lớn hơn vật , không hứng được trên màn đó là ảnh ảo .
*Hoạt động 3: Dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
Y/c nghiên cứu SGK 
? ảnh của một vật tạo bởi TKHT như thế nào?
?Muốn vẽ ảnh của một vật ta cần vẽ mấy đường truyền tia sáng đặc biệt ?
Y/c 1 HS lên bảng vẽ 
HS cả lớp vẽ vào vở và nhận xét .
Y/c làm C5 
GV khắc sâu lại cách dựng ảnh của 1 vật qua TKHT :
- Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự: ảnh thật ngược chiều với vật. Khi ở rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính bằng khoảng tiêu cự. 
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự: ảnh ảo cùng chiều với vật và lớn hơn vật.* Lưu ý khoảng cách và tiêu cự .
HS nghiên cứu SGK 
S là 1 điểm sáng trước TKHT .Chùm sáng phát ra từ S qua TKHT khúc xạ cho chùm tia ló hội tụ tại S’ịS’ là ảnh của S 
Muốn vẽ ảnh của một vật ta cần vẽ đường truyền của 2 tia sáng đặc biệt
*Hoạt động 4: Vận dụng
? Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính ( AB vuông góc với trục chính của thấu kính , A nằm trên trục chính ) ta làm như thế nào ?
Y/c làm C6, C7
HS: Ta chỉ cần dựng ảnh Br bằng cách vẽ đường truyền của 2 tia đặc biệt , sau đó từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính ta có ảnh A’ của A.
∆ABF ~ ∆ OH F 
∆ A’B’F’ ~ ∆ OI F’
Viết các hệ thức đồng dạng từ đó tính được : h’ = 0,5 cm ; OA’ = 18 cm
Sự khác nhau giữa ảnh ảo và ảnh thật là :
ảnh ảo luôn cùng chiều với vật 
ảnh thật luôn ngược chiều với vật .
C7: Từ từ dịch chuyển TKHT ra xa trang sách , ảnh của dòng chữ quan sát qua TKHT cùng chiều và to hơn dòng chữ khi quan sát trực tiếp . Đó là ảnh ảo của dòng chữ tạo bởi TKHT khi dòng chữ nằm trong khoảng tiêu cự của TK
Tới vị trí nào đó ta lại nhìn thấy ảnh của dòng chữ ngược chiều với vật .Đó là ảnh thật của dòng chữ tạo bởi TKHT khi nằm ngoài khoảng tiêu cự và ảnh thật đó nằm ở trước mắt .
*Hoạt động 5: Hướng dẫn về nhà
Học thuộc bài
Đọc trước bài 44
Đọc có thể em chưa biết 
Làm bài 43 trong SBT
Ghi yêu cầu về nhà
*Rút kinh nghiệm: