Giáo án lớp 6 môn Lí - Tiết 24 - Bài 21: Một số ứng dụng của sự nở vì nhiệt

Ngày soạn: 20.02.2010	Vật Lý 6
Ngày dạy: 22.02.2010	Tiết 24
BÀI 21
MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA SỰ NỞ VÌ NHIỆT
I. Mục tiêu:
	1. Kiến thức:
Nhận biết được sự co dãn vì nhiệt khi bị ngăn cản có thể giây ra một lực rất lớn.
Mô tả được cấu tạo và hoạt động băng kép.
Giải thích một số ứng dụng đơn giản về sự nở vì nhiệt.
	2. Kỹ năng:
Phân tích hiện tượng để rút ra nguyên tắc hoạt động của băng kép.
Rèn kĩ năng quan sát, so sánh.
	3. Thái độ:
Cẩn thận, nghiêm túc.
Có ý thức hợp tác nhóm.
II. Chuẩn bị:
* Cho mỗi nhóm học sinh: một băng kép và giá để lắp băng kép, đèn cồn.
* Cho cả lớp: bộ dụng cụ thí nghiệm về lực xuất hiện do sự nở vì nhiệt, một lọ cồn, khăn lau, bông gòn.
III. Tổ chức hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Ghi bảng
* Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Tổ chức tình huống học tập (10’)
Kiểm tra bài cũ:
+ Nêu kết luận về sự nở vì nhiệt của chất khí?
+ Các chất rắn, lỏng, khí chất nào dãn nở vì nhiệt nhiều nhất? Chất nào dãn nở vì nhiệt ít nhất?
+ Yêu cầu học sinh chửa bài tập 20.1 trong sách bài tập.
Tổ chức tình huống học tập:
- Giáo viên treo tranh phóng to hình 21.2 trong sách giáo khoa, yêu cầu học sinh cho biết: 
+ Em có nhận xét gì về chổ tiếp nối hai đầu thanh ray xe lửa?
+ Tại sao người ta phải làm như vậy?
- Giáo viên dựa vào câu trả lời của học sinh để vào bài.
Bài 21
MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA SỰ NỞ VÌ NHIỆT
* Hoạt động 2: Quan sát lực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt (10’)
- Giáo viên bố trí hướng dẫn thí nghiệm như hình 21.1a và 21.1b.
- Học sinh xem giáo viên làm thí nghiệm.
- Yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi 
C1: Có hiện tượng gì xảy ra đối với thanh thép khi nó nóng lên?
C2: Hiện tượng xảy ra đối với chốt ngang chứng tỏ điều gì?
C3: Tiếp tục bố trí thí nghiệm ở H. 21.1b, thanh thép đang nóng dùng một khăn tẩm nước lạnh phủlên thanh thép thì chốt ngang bị gãy. Từ đó rút ra kết luận gì? 
- Từ kết quả thí nghiệm ở trên, yêu cầu học sinh các nhóm hoàn thành phần kết luận.
C4: Chọn từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống.
I. Lực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt:
 1. Quan sát thí nghiệm:
 2. Trả lời câu hỏi:
C1: Thanh thép nở ra (dài ra).
C2: Khi dãn ở vì nhiệt, nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lực lớn.
C3: Khi co lại vì nhiệt, nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lực rất lớn.
 3. Rút ra kết luận:
C4: a) Khi thanh thép nở ra vì nhiệt nó gây ra lực rất lớn.
 b) Khi thanh thép co lại vì nhiệt nó cũng gây ra lực rất lớn.
* Hoạt động 3: Vận dụng (7’)
Giáo viên điều khiển lớp thảo luận trả lời
C5: Ở hình 21.2 em có nhận xét gì về chỗ tiếp nối hai đầu thanh ray xe lửa. Tại sao người ta phải làm như thế?
Học sinh trả lời được: Có để một khe hở, khi trời nóng đường ray dài ra. Do đó, nếu không để khe hở, sự nở vì nhiệt của đường dây sẽ bị ngăn cản, gây ra lực rất lớn làm cong đường ray.
C6: Hình 21.3 gối đỡ ở hai đầu cầu có cấu tạo giống nhau không? Tại sao một gối đỡ phải đặt trên các con lăn?
Học sinh: Không giống nhau, một đầu gối lên các con lăn tạo điều kiện cho cầu dài ra khi nóng lên mà không bị ngăn cản.
4. Vận dụng
C5: Có để một khe hở, khi trời nóng đường ray dài ra. Do đó, nếu không để khe hở, sự nở vì nhiệt của đường dây sẽ bị ngăn cản, gây ra lực rất lớn làm cong đường ray.
C6: Không giống nhau, một đầu gối lên các con lăn tạo điều kiện cho cầu dài ra khi nóng lên mà không bị ngăn cản.
* Hoạt động 4: Nghiên cứu băng kép (7’)
- Giáo viên giới thiệu cấu tạo băng kép: Hai thanh kim loại: một bằng đồng và một bằng thép được tán chặt với nhau dọc theo c hiều dài của thanh tạo băng kép.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh thí nghiệm hơ nóng băng kép trong hai trường hợp.
- Mặt đồng ở phía dưới (H 21.4a).
- Mặt đồng ở phía trên (H 21.4b).
C7: Đồng và thép nở vì nhiệt giống nhau hay khác nhau?
- Học sinh: Khác nhau.
C8: Khi bị hơ nóng, băng kép luôn luôn bị cong về phía thanh nào? Tại sao?
- Học sinh: Cong về phía thanh đồng. Đồng dãn nở vì nhiệt nhiều hơn thép nên thanh đồng ngắn hơn, thanh đồng dài hơn và nằm phía ngoài vòng cung.
C9: Băng kép đang thẳng, nếu làm cho lạnh đi thì nó có bị cong không? Nếu có thì về phía thanh thép hay thanh đồng? Tại sao?
- Học sinh: Có và cong về phía thanh thép. Đồng co lại vì nhiệt nhiều hơn thép nên thanh đồng ngắn hơn, thanh thép dài hơn và nằm ở phía ngoài vòng cung.
II. Băng kép.
Quan sát thí nghiệm.
Trả lời câu hỏi:
C7: Khác nhau.
C8: Cong về phía thanh đồng. Đồng dãn nở vì nhiệt nhiều hơn thép nên thanh đồng ngắn hơn, thanh đồng dài hơn và nằm phía ngoài vòng cung.
C9: Có và cong về phía thanh thép. Đồng co lại vì nhiệt nhiều hơn thép nên thanh đồng ngắn hơn, thanh thép dài hơn và nằm ở phía ngoài vòng cung.
* Hoạt động 5: Vận dụng (5’)
- Giáo viên thuyết trình cung cấp thông tin: băng kép được sử dụng nhiều ở các thiết bị tự động – đóng ngắt mạch điện khi nhiệt độ thay đổi.
- Giáo viên tổ chức cho học sinh trả lời câu hỏi C10.
C10: Tại sao bàn là điện vẽ ở hình 21.5 lại tự động tắt khi đủ nóng? Thanh đồng của băng kép này nằm trên hay dưới?
- Học sinh: Khi đủ nóng, băng kép cong lại về phía thanh đồng làm ngắt mạch điện. Thanh đồng nằm ở phía trên.
 3. Vận dụng:
C10:
Khi đủ nóng, băng kép cong lại về phía thanh đồng làm ngắt mạch điện. Thanh đồng nằm ở phía trên.
* Hoạt động 6: Củng cố - Hướng dẫn về nhà (6’)
- Giáo viên gọi 2, 3 học sinh đọc phần ghi nhớ ở cuối bài.
- Yêu cầu một học sinh đọc phần “Có thể em chưa biết”
- Giáo viên thuyết trình: khi dưới trời nắng nóng nhiệt độ của vật lên cao, khả năng nở dài của các vật rất lớn và tạo ra lực rất mạnh.
* Hướng dẫn về nhà: 
+ Học thuộc phần ghi nhớ ở cuối bài.
+ Mô tả được hoạt động của băng kép.
+ Làm các bài tập 21 trong sách bài tập.