Giáo án Hình học - Lớp 6 - Tiết 5, Bài 5: Tia (bản 3 cột)

Ngày soạn: .....................
Ngày giảng: 
6B:
6C:
Tiết 5. § 5. TIA
1/ MỤC TIÊU:
a. Về kiến thức: - Hs biết định nghĩa mô tả tia bằng các cách khác nhau.
 - Biết thế nào là 2 tia đối nhau, 2 tia trùng nhau.
b. Về kĩ năng: - Biết vẽ tia, viết tia và đọc tên tia.
 - Biết phân biệt loại tia chung gốc.
c. Về thái độ: Rèn: phát biểu chính xác mệnh đề toán học, rèn khả năng vẽ hình, quan sát, nhận xét.
2/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
a. Chuẩn bị của giáo viên: SGK, giáo án, bảng phụ, phấn màu.
b. Chuẩn bị của học sinh: - Thước thẳng, bút khác màu, đọc trước bài.
 	 - Học và làm bài theo quy định.
3/ TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
* Ổn định tổ chức:
6B:
6C
a. Kiểm tra bài cũ: (3')
Vẽ hình theo cách diễn đạt bằng lời sau:
Cho điểm O thuộc đường thẳng xy ? Theo em Ox có tên gọi là gì ? (Cho Hs trả lời). Đường thẳng bị giới hạn bởi mấy phía.
Gv: Để biết câu trả lời của các em đúng hay sai ta vào bài hôm nay.
b. Dạy nội dung bài mới:
Hoạt động của thầy trò
Học sinh ghi
Gv
Vẽ lên bảng.
- Đường thẳng xy.
- Điểm O trên đường thẳng xy.
1. Tia: (14')
Tb?
Điểm O trên đường thẳng xy đó chia đường thẳng xy thành mấy phần ? (tự nghiên cứu phần đầu sgk để biết đúng sai).
* Ví dụ: Ở hình vẽ trên ta có: Hai tia Ox, Oy
Gv
Mỗi phần đó cùng với điểm O gọi là 1 tia gốc O hay nửa đường thẳng gốc O.
Gv
Dùng phấn 2 màu khác nhau tô đậm 2 tia Ox, Oy.
O là gốc.
Tb?
Thế nào là 1 tia gốc O ?
Hs
Đọc định nghĩa Sgk.
* Định nghĩa: ( Sgk/111)
Gv
Tự nghiên cứu Sgk để biết cách đọc (viết) tia.
Tb?
Nêu cách đọc (hay viết) tên tia ?
Hs
Khi đọc (hay viết) tên một tia gốc phải đọc (hay viết) tên gốc trước.
* Khi đọc (hay viết) tên 1 tia phải đọc (hay viết) tên gốc trước.
K?
Ta đã biết đt không bị giới hạn bởi phía nào. Theo em tia bị giới hạn bởi mấy phía là phía nào ?
Hs
Tia Ox bị giới hạn bởi điểm O, không bị giới hạn về phía x.
Gv
Để vẽ tia ta dùng 1 vạch thẳng để biểu diễn 1 tia, gốc tia được vẽ rõ.
Gv
Cho hình vẽ sau:
Tb?
Tia Ax bị giới hạn bởi điểm nào ? Không bị giới hạn về phía nào ?
Hs
Tia Ax bị giới hạn ở điểm A, không bị giới hạn về phía x.
Tb?
Cho 2 điểm A, B. Hãy vẽ đường thẳng AB, tia AB, tia BA ?
Bài 25 (Sgk/113)
Cho 2 điểm A, B hãy vẽ:
Hs
Ba em lên bảng vẽ - Cả lớp vẽ vào vở.
a) Đường thẳng AB.
Gv
Nhấn: Tia AB khác tia BA.
Tb?
Tia AB và tia BA. Hãy chỉ rõ gốc của tia. Hai tia đó giới hạn bởi điểm nào ? Không giới hạn về phía nào ?
Hs
Tia AB có gốc là A, giới hạn bởi điểm A, không giới hạn về phía B.
Tia BA có gốc là B, giới hạn bởi điểm B, không giới hạn về phía A.
b) Tia AB.
Gv
Vẽ hình sau lên bảng và hỏi:
Hình 2
c) Tia BA.
Tb?
Hãy đọc tên các tia ở hình 2 ?
Hs
Tia Ox, tia Oy, tia Om
G?
Hai tia Ox; Oy ở hình trên có đặc điểm gì ?
Hs
Cùng nằm trên một đường thẳng chung gốc O.
Gv 
Hai tia Ox, Oy cùng nằm trên một đường thẳng chug gốc gọi là 2 tia đối nhau. → 2.
2. Hai tia đối nhau: (12')
K?
2 tia đối nhau cần thoả mãn mấy điều kiện ? 
* Khái niệm: 
Hs
2 điều kiện:
 - Chung gốc.
 - Tạo thành 1 đường thẳng.
Gv
Ngược lại 2 tia thoả mãn 2 điều kiện đó là 2 tia đối nhau. Do vậy ta có thể ghi tóm tắt định nghĩa như sau:
2 tia đối nhau . 2 tia chung gốc.
 . Tạo thành 1 đường thẳng.
Hai tia chung gốc Ox và Oy Tạo thành đường thẳng xy được gọi là hai tia đối nhau. 
Tb?
Lên bảng vẽ 2 tia đối nhau Om, On ?
Gv
Điểm O gọi là gốc của 2 tia đối nhau Om, On đó.
Tb?
Trên hình 2: 2 tia Om và Ox có phải là 2 tia đối nhau không ?
Hs
Không. Vì không thoả mãn điều kiện (2).
G?
Trên 1 đường thẳng bất kì lấy 1 điểm, điểm đó có phải là gốc chung của 2 tia đối nhau không ?
* Nhận xét: Mỗi điểm trên đường thẳng là hai tia đối nhau.
Hs
Đọc nhận xét (Sgk – 112).
Gv
Suy nghĩ làm bài ? 1 (Sgk - 112).
? 1 (Sgk/112)
Y?
Bài ? 1 cho biết gì ? Y/c gì ? 
 Giải:
K?
Dựa vào kiến thức nào để giải ?
Hs
Dựa vào định nghĩa 2 tia đối nhau phải thoả mãn 2 điều kiện. Nếu vi phạm 1 trong 2 điều kiện thì không phải là 2 tia đối nhau.
Gv
Cho Hs thảo luận theo nhóm bàn 4 em sau đó gọi 1 Hs trong nhóm trả lời.
a) Hai tia Ax và By không phải là 2 tia đối nhau vì không chung gốc.
b) Trên hình đó có những tia đối nhau là:
- Tia Ax và tia Ay.
- Tia Bx và tia By.
Tb?
Lên bảng vẽ tia Ax, lấy B thuộc tia Ax (BA) ?
Tb?
2 tia Ax và tia AB có đặc điểm gì chung ?
Hs
Chung gốc A.
K?
Tại sao hai tia Ax và By không phải là 2 tia đối nhau ?
Hs
Hai tia Ax và By không phải là 2 tia đối nhau vì không chung gốc.
K?
Trên hình 28 có những tia nào đối nhau ?
Hs
- Tia Ax và tia Ay. 
- Tia Bx và tia By.
K?
Muốn 2 tia đối nhau phải thoản mãn mấy điều kiện đó là những điều kiện nào ?
Hs
Phải thoả mãn 2 điều kiện:
+ Hai tia chung gốc.
+ Hai tia tạo thành một đường thẳng.
Tb?
Hai tia Ay và AB có phải là hai tia đối nhau không ?
Hs
Không phải là hai tia đối nhau vì 2 tia đó không tạo thành một đường thẳng.
Gv
Hai tia Ay và AB gọi là hai tia trùng nhau.
3. Hai tia trùng nhau: (9')
Gv
Dùng phấn màu xanh vẽ tia AB, rồi dùng phấn màu vàng vẽ tia Ax.
K?
Q/sát hình vẽ 2 tia AB và Ax có đặc điểm gì ?
Hs
Chung gốc và tia này nằm trên tia kia.
Tb?
Tìm 2 tia trùng nhau trong hình 28 (Sgk/112) ?
Hs
Tia AB và tia Ay. 
Tia BA và tia By.
Gv
Giới thiệu 2 tia phân biệt.
K?
Hai tia Ax và Ay; Ax và By có phải là 2 tia trùng nhau không ? Tại sao ?
Hs
Hai tia Ax và Ay; hai Ax và By không phải là 2 tia trùng nhau vì tia này ko nằm trên tia kia.
Gv
Hai tia đó gọi là hai tia phân biệt đó là nội dung phần chú ý (Sgk – 112).
Từ nay về sau khi nói 2 tia mà không nói gì thêm ta hiểu đó là 2 tia phân biệt.
* Chú ý (Sgk – 112)
Gv
Vận dụng những hiểu biết đó hãy suy nghĩ ? 2
? 2 ( Sgk/112)
Gv
Vẽ lại hình vào vở, 1 em lên vẽ hình.
 Giải:
Y?
Bài cho biết gì ? Y/c gì ? Nêu hướng giải ?
a) Tia OB trùng với tia Oy.
Hs
Sử dụng định nghĩa 2 tia trùng nhau và 2 tia đối nhau.
b) 2 tia Ox và Ax không trùng nhau vì không chung gốc.
Gv
Gọi Hs đứng tại chỗ trả lời.
c) 2 tia Ox và Oy không đối nhau vì không tạo thành 1 đường thẳng.
Gv
c. Củng cố, luyện tập: 
Treo bảng phụ bài 22 (Sgk – 112).
4. Áp dụng: (5')
(Gv phát phiếu học tập cho Hs làm theo nhóm). Hoặc phát bảng nhóm yêu cầu Hs chỉ điền những chữ cần điền (không cần ghi cả câu).
Bài 22 (Sgk – 112)
 Giải:
a) Tia gốc O.
b) 2 tia đối nhau.
c) - AB và AC.
 - Tia CB.
 - Trùng nhau.
d. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: (2')
- Học khái niệm tia, 2 tia đối nhau, trùng nhau, biết vẽ hình và nhận biết.
	- Bài tập: 23, 24 (Sgk/113) và bài 26, 27 (SBT/99).
	- HD bài 27 sbt: Khi vẽ hình phải xét hết các khả năng:
	+ 2 tia trùng nhau.
	+ 2 tia đối nhau.
	+ 2 tia chung gốc.