Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 1+2: Con Rồng cháu Tiên - Hồ Thúy An

TUẦN 1 BÀI 1 TIẾT 1,2	 	
V ĂN BẢN: 	CON RỒNG CHÁU TIÊN
	TRUYỀN THUYẾT
 A – MỤC TIÊU :
 1. Kiến thức : Hiểu được khái niệm thể loại truyền thuyết . Hiểu được nội dung, ý nghĩa của truyền thuyết “Con Rồng, cháu Tiên” và “Bánh chưng bánh giầy”. Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết giai đoạn đầu. Bóng dáng lịch sự thời kì dựng nước của dân tộc ta trong một tác phẩm văn học dân gian thời kì dựng nước.
 2. Kỹ năng : Đọc diễn cảm văn bản; nhận ra những sự việc chính của truyện; nhận ra một số chi tiết tưởng tượng, kỳ ảo tiêu biểu của truyện.
 3. Thái độ : Tự hào về nguồn gốc; biết trân trọng truyền thống văn hoá của dân tộc. 
* Liên hệ học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về việc đề cao truyền thống đoàn kết giữa các dân tộc anh em và niềm tự hào về nguồn gốc con Rồng cháu Tiên.
 B- PHƯƠNG TIỆN : SGK, SGV, tranh minh hoạ, bảng phụ, băng nhạc(nếu có).
Chuẩn bị của thầy và trò :
 - Thầy : Soạn giảng, tham khảo “Truyền thuyết Hùng Vương”; Tư tưởng Hồ Chí Minh; Tranh vẽ về đền Hùng,về con Rồng cháu Tiên và hai thứ bánh +Bảng phụ .
 - Trò : Xem trước bài , tập đọc , kể , trả lời câu hỏi SGK.
 C – TIẾN TRÌNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHỦ YẾU : 
TG 
NỘI DUNG 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
 3’
*HĐ1: ỔN ĐỊNH: 
 KIỂM TRA:
- Kiểm tra sĩ số lớp
- Hướng dẫn học sinh cách chuẩn bị tập sách, chuẩn bị bài, cách học bài , làm bài theo yêu cầu của bộ môn Ngữ văn .
- Lớp trưởng báo cáo sĩ số .
- HS ghi nhận và thực hiện .
 2’
*HĐ2 : GIỚI THIỆU BÀI MỚI:
Trên thế giới,hầu như lịch sử các dân tộc đều bắt đầu bằng truyền thuyết về thời dựng nước. Ở nước ta là truyền thuyết về thời vua Hùng. Vậy ai là người sinh ra vua Hùng? Nguồn gốc dân tộc Việt Nam như thế nào? Truyện “Con Rồng cháu Tiên” sẽ giúp ta hiểu điều đó .
-HS lắng nghe.
5
*HĐ3: ĐỌC 
TÌM HIỂU CHÚ THÍCH :
Hướng dẫn: Chậm, ngừng nghỉ đúng lúc, nhấn mạnh động từ, tính từ. GV đọc mẫu đoạn 1, gọi 2 HS đọc đoạn còn lại ,
 - GV nhận xét, uốn nắn .
- Gọi HS trả lời chú thích: Ngư tinh, tập quán, Phong Châu ..
- HS lắng nghe để thực hiện.
+Theo dõi GV đọc,
+ Đọc tiếp nếu được gọi 
+ HS theo dõi bạn đọc .
G HS trả lời độc lập dựa vào SKG .
25’
*HĐ4:TÌM HIỂU VĂN BẢN:
I – TÌM HIỂU CHUNG:
 * Khái niệm truyền thuyết:
 _ Loại truyện dân gian truyền miệng,
 _ Các nhân vật, sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ.
 _ Có yếu tố kì ảo.
- Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các nhân vật và sự kiện lịch sử được kể.
II – PHÂN TÍCH VĂN BẢN :
 1 . Giới thiệu nhân vật Lạc Long Quân và Au Cơ :
- Nguồn gốc cao quí,
-Hình dạng kì lạ đẹp đẽ,
- Việc làm lớn lao.
2 . Cuộc tình duyên kì lạ:
- Kết hợp hai dòng dõi cao quí (Rồng + Tiên)
-> Suy tôn nguồn gốc 
- Sinh một bọc trăm trứng - nở ra trăm con khôi ngô, khoẻ mạnh như thần .
=> Giải thích cội nguồn 
=> Tự hào dân tộc
( dòng thần , thông minh trí tuệ)
- Chia con:
 + Lên non
 + Xuống biển
=> Giải thích nguồn gốc các dân tộc Việt Nam trên khắp miền đất nước.
=> Ý nguyện đoàn kết thống nhất .
- Gọi HS đọc chú thích(¶) SGK tr.7
(?) Từ chú thích , hãy cho biết thể loại truyền thuyết có những đặc điểm nào cần chú ý ?
(?) Hãy tìm những chi tiết thể hiện tính chất kì lạ, đẹp đẽ , cao quí về nguồn gốc , hình dạng của Lạc Long Quân và Au Cơ .
- Gọi HS giải thích từ “ Thần Nông”
 (?) Từ các chi tiết trên, hãy rút ra kết luận chung về cách giới thiệu nhân vật trong truyện.
 (?) Việc kết duyên của Lạc Long Quân và Âu Cơ có gì kì lạ ?
(?) Cuộc tình duyên kỳ lạ này có ý nghĩa gì ?
(?) Việc sinh nở của Âu Cơ có gì kỳ lạ?
(?) Vậy chi tiết Âu Cơ sinh nở kỳ lạ có ý nghĩa gì ?
 (?) Vì sao Lạc Long Quân quyết định chia con ? Chia như thế nào ? Để làm gì ? 
(?) Ý nghĩa của chi tiết chia con?
(?) Theo truyện này thì người Việt Nam ta là con cháu của ai?
 ? Ai sinh ra các vua Hùng ?
(?) Em hiểu như thế nào về chi tiết tưởng tượng, kỳ ảo ? Dẫn chứng từ truyện .
(?) Theo em , chi tiết tưởng tượng, kỳ ảo có vai trò gì trong truyện ?
- Gọi HS đọc phần đọc thêm
- HS được gọi đứng dậy đọc
- Truyền thuyết là :
+ Loại truyện dân gian truyền miệng ,
+ Các nhân vật,sự kiện liên quan đến LS thời quá khứ ,
+ Có yếu tố tưởng tượng,kì ảo
+ Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các nhân vật và sự kiện lịch sử được kể.
* HS trao đổi nhóm, cử đại diện phát biểu:
 - Lạc Long Quân :
 + Là thần mình rồng , con trai Thần Long Nữ . (Nguồn gốc là thần Rồng - cao quí ). Sống dưới nước , thỉnh thoảng sống trên cạn. Sức khoẻ vô địch , có nhiều phép lạ. Bảo vệ dân,dạy dân cách trồng trọt,chăn nuôi,cách ăn ở 
- Âu Cơ: Nguồn gốc cao quí thuộc dòng dõi tiên , họ Thần Nông, xinh đẹp tuyệt trần, thích du ngoạn nơi có hoa thơm cỏ lạ 
* HS trao đổi ,rút ra :
 + Nhân vật trong truyện có nguồn gốc cao quí ; hình dạng kì lạ , đẹp đẽ
- HS độc lập trả lời ;
- HS trả lời : 
+ Sinh một bọc trăm trứng 
+ Nở ra trăm con hồng hào, đẹp đẽ,không cần bú mớm mà tự lớn ;khôi ngô, khoẻ mạnh như thần
- HS trả lời : Giải thích và tự hào về nguồn gốc dân tộc 
* HS trao đổi , phát biểu :
 + Vì tính tình tập quán khác nhau nên chia con ,
 + Chia con : 50 con theo cha xuống biển . 50 con theo mẹ lên non ; chia nhau cai quản các phương .
- Giải thích lý do các dân tộc Việt Nam sinh sống khắp nơi trên đất nước -> tinh thần đoàn kết dân tộc .
- Là con cháu vua Hùng
* Lạc Long Quân +Âu Cơ 
=> Người Việt Nam là con cháu của Rồng, Tiên.
- Là chi tiết không có thật .VD:Thần mình rồng, nhiều phép lạ; bọc trăm trứng 
-Làm tăng sức hấp dẫn cho tác phẩm, tô đậm tính kỳ lạ,lớn lao, đẹp đẽ của nhân vật,sự kiện.
- HS đọc.
 2’
* HĐ 5 : TỔNG KẾT-GHI NHỚ
III – Tổng kết :
 Ghi nhớ SGK tr. 8
 (học thuộc)
* Nghệ thuật:
- Sử dụng các yếu tố tưởng tượng kì ảo,
- Xây dựng hình tượng nhân vật mang dáng dấp thần linh.
* Ý nghĩa của văn bản: Truyện kể về nguồn gốc dân tộc con Rồng cháu Tiên, ngợi ca nguồn gốc cao quí của dân tộc và ý nguyện đoàn kết gắn bó của dân tộc ta.
- Gọi HS đọc phần ghi nhớ SGK tr.8 
- Yêu cầu HS học thuộc .
 (?) Nghệ thuật đặc sắc của văn bản này là gì?
(?) Chi tiết nào trong truyện làm em thích nhất ?
? Từ những điều vừa tìm hiểu, em hãy cho biết ý nghĩa nội dung của văn bản này.
GHai HS lần lượt đọc ghi nhớ .
- Yếu tố tưởng tượng kì ảo, nhân vật dáng dấp thần linh.
- HS trả lời tự do . 
- Kể về nguồn gốc dân tộc, ngợi ca nguồn gốc cao quí của dân tộc và ý nguyện đoàn kết gắn bó của dân tộc ta.
 10’
 * HĐ 6 : LUYỆN TẬP-CỦNG CỐ-DẶN DÒ 
IV- Luyện tập :
 1 . Bài tập 1 :
_Mường:Quả trứng nở ra người 
_Khơ mú::Quả bầu mẹ
_Bana :“ Kinh và Bana là anh em “
2 . Bài tập 2 :Kể diễn cảm truyện vừa học. 
 CỦNG CỐ :
 DẶN DÒ:
- Cho HS tiến hành luyện tập .
* BT1 : Tìm những truyện của dân tộc khác ở Việt Nam cũng giải thích nguồn gốc dân tộc tương tự truyện“Con Rồng , cháu Tiên “. Sự giống nhau ấy khẳng định điều gì ?
* BT2:Yêu cầu HS kể diễn cảm bằng lời văn của mình , đúng cốt truyện ,chi tiết cơ bản.
- GV nhận xét.
? Truyện “ Con Rồng, cháu Tiên” có ý nghĩa gì ?
(?) Hãy nhắc lại câu nói của Bác Hồ khi đến thăm đền Hùng .
- Học bài(ghi nhớ),làm bài tập.
+Chuẩn bị :“ Bánh chưng , bánh giầy”
TTTTT
BT1: HS thảo luận :
+ Người Mường : Quả trứng nở ra người 
+Người Khơ mú:Quả bầu mẹ
+ Người Ba na : Kinh và Bana là anh em 
BT2:HS tự nguyện kể ,
HS khác nhận xét.
- HS trả lời theo SGK.
- “Các vua Hùng đã có công dựng nước...”
-HS lắng nghe , thực hiện .