Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 20: Lời văn, đoạn văn tự sự - Năm học 2009-2010

Tiết 20
lời văn , đoạn văn tự sự
a. mục tiêu cần đạt
 Qua bài học GV giúp HS :
 - Nắm được hình thức lời văn kể người,kể việc,chủ đề và liên kết trong đoạn văn.
 - Xây dựng được đoạn văn giới thiệu và kể chuyện sinh hoạt hàng ngày.
 - Nhận ra các hình thức,các kiểu câu thường dùng trong việc giới thiệu nhân vật,sự việc,kể việc ; nhận ra mối liên hệ giữa các câu trong đoạn văn và vận dụng để xây dựng đoạn văn giới thiệu nhân vật và kể việc.
 - Bước đầu rèn kĩ năng viết câu,dựng đoạn văn tự sự.
b. chuẩn bị
GV : Bảng phụ
 HS : Đọc trước bài
c. tiến trình dạy – học
I. ổn định tổ chức ( 1’) 
II.Kiểm tra bài cũ ( 3’)
 ? Hãy nêu cách làm một bài văn tự sự
III.Bài mới ( 36’)
 GV giới thiệu bài
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
GV ghi VD vào bảng phụ,chia bảng làm 2 phần.
? Em hãy chỉ ra số câu ở 2 đoạn
? Cả 2 đoạn văn đều có mục đích gì
HS nhận xét.
? Các đoạn 1 và 2 giới thiệu về người nào ? Tác giả dân gian đã giới thiệu đặc điểm gì về họ
HS phát hiện
GV : - Đoạn 1 : 2 câu,mỗi câu giới thiệu 2 ý rất cân đối , đầy đủ,không thừa,không thiếu.
 + Câu 1 : 1 ý về Hùng Vương,1 ý về Mị Nương.
 + Câu 2 : 1 ý về tình cảm,1 ý về nguyện vọng.
 - Đoạn 2 : 
 + Câu 1 : Giới thiệu chung
 + Câu 2,3 : Giới thiệu 1 người
 + Câu 4,5 : Giới thiệu 1 người
 + Câu 6: Kết lại
Do tài của 2 chàng ngang nhau,cách giới thiệu cũng ngang nhau,cân đối,tạo nên vẻ đẹp của đoạn văn.
? Khi viết lời văn kể người ta kể những gì
HS trả lời câu hỏi. GV chuẩn xác.
? Em thấy cả 2 đoạn văn kể người trên đều nằm ở phần nào của bài văn
? Nó có nhiệm vụ gì
? Các câu giới thiệu trên thường dùng từ hoặc cụm từ nào
? Theo em,thứ tự các câu trong đoạn như thế nào
HS nêu.
GV ghi đoạn văn vào bảng phụ.
? Đoạn văn kể rõ về điều gì
? Em hãy tìm từ ngữ chỉ rõ những hành động ,việc làm của Thủy Tinh
? Hành động của Thủy Tinh để lại hậu quả gì
? Lời kể trùng điệp : “ Nước ngập...” gây ấn tượng gì cho người đọc
? Qua phân tích VD em thấy kể việc là kể những gì
HS nêu.
HS đọc ghi nhớ SGK.
 HS đọc lại 3 đoạn văn.
GV kẻ sẵn bảng phụ.
? Hãy chỉ ra số câu ở mỗi đoạn
HS chỉ ra.
? Em hãy cho biết ý chính của mỗi đoạn
là gì
? ý chính của đoạn văn được biểu hiện ở câu nào ? Khi học bài “ chủ đề và dàn bài bài văn tự sự” ta gọi đó là câu gì
? Ngoài ý chính các đoạn văn còn có ý nào ( ý phụ)
? Các câu trong đoạn có mối liên hệ như thế nào ? Sự kết hợp nhằm làm nổi bật điều gì
? qua phân tích VD em hiểu gì về đoạn văn
HS nêu.Đọc ghi nhớ trong SGK.
HS đọc 3 đoạn văn trong SGK.
? Mỗi đoạn văn kể về điều gì
? Xác định câu chủ đề
? Các sự việc được kể theo thứ tự nào
GV chuẩn xác .
HS nêu yêu cầu bài 2.
HS đọc 2 câu a,b.
? Theo em,câu nào đúng ? Câu nào sai 
? Vì sao
HS làm bài.
GV chuẩn xác.
? Em hãy viết câu giới thiệu các nhân vật Thánh Gióng,Lạc Long Quân,Âu Cơ,Tuệ Tĩnh.
HS viết
I. Lời văn , đoạn văn tự sự
 1. Lời văn giới thiệu nhân vật
a. Ví dụ : SGK
b. Nhận xét
 Đoạn 1
 Đoạn 2
 - 2 câu
 - Tên : Hùng Vương , Mị Nương.
 - Lai lịch: Mị Nương là con gái vua Hùng.
 - Tính nết: hiền dịu.
- 6 câu
- Tên: Sơn Tinh
Thủy Tinh
- Sơn Tinh : ở núi Tản Viên.
 Thủy Tinh: ở miền nước thẳm.
- Tài năng: gọi gió,hô mưa...
c. Ghi nhớ ( SGK)
- Khi viết lời văn kể người -> giới thiệu tên,họ,lai lịch,quan hệ,tính nết,tài năng, ý nghĩa của nhân vật.
* Chú ý : Lời văn kể người thường mở bài ( giới thiệu nhân vật).
 - Thường dùng từ : là,có....
2. Lời văn kể sự việc
a. Ví dụ ( Đoạn văn 3 – SGK )
b. Nhận xét
 - Kể hành động,việc làm của Thủy Tinh đến sau -> nổi giận -> đuổi theo đòi cướp Mị Nương -> hô mưa ,gọi gió làm dông bão.
 - Kết quả hành động : lũ lụt,tai họa cho cả vùng Phong Châu
=> Người nghe hình dung ra hậu quả nặng nề của lũ lụt.
c. Ghi nhớ
 Lời văn kể việc : kể các hành động,việc làm ,kết quả và sự đổi thay do các hành động ấy đem lại.
 3. Đoạn văn
a. Ví dụ ( SGK)
b. Nhận xét
 Đoạn 
 Đoạn 1
Đoạn 2
Đoạn 3
Số câu
 2
 6
 3
ý chính
Vua Hùng kén rể
ST- TT đến cầu hôn Mị Nương
TT dâng nước đánh ST
Câu chủ đề
“ Vua cha yêu thương xứng đáng”
“ Một hôm  cầu hôn”
“ Thủy Tinh đến sau
 Mị Nương”
-> Các câu trong đoạn có mói quan hệ chặt chẽ ,ý phụ giải thích cho chính ý,
làm cho ý chính nổi lên.
c. Ghi nhớ 
 Đoạn văn : 2 câu trở lên
- Mỗi đoạn có 1 ý chính,diễn đạt thành 1 câu gọi là câu chủ đề.
- Các câu khác diễn đạt ý phụ -> làm nổi bật ý chính.
II. Luyện tập
Bài tập 1
Đoạn a
Đoạn b
Đoạn c
ý chính
Sự tài giỏi trong việc chăn bò của Sọ Dừa
Cách đối xử trái ngược của các cô con gái phú ông với Sọ Dừa
Kể về đặc điểm “ còn trẻ con lắm” của nhân vật.
Câu chủ đề
Cậu chăn bò rất giỏi
Hai cô chị  tử tế
Và tính cô ... trẻ con lắm
Thứ tự kể
- C1: Hoạt động bắt đầu.
- C2 : nhận xét về hành động
- C3,4 : hành động cụ thể hóa cho C2.
- C2 : dẫn dắt giải thích rõ việc làm của các nhân vật ở câu 2
- Các câu sau triển khai ý chính bằng cách dẫn chứng chứng minh.
Bài tập 2
 - Câu a : sai vì thứ tự kể đúng với trình tự hành động ( lộn xộn) không thể cưỡi ngựa rồi mới nhảy lên lưng ngựa rồi mới đóng yên.
 - Câu b : Đúng vì các hành động của nhân vật được kể đúng theo trình tự,diễn biến sự việc.
Bài tập 3
 VD : Thánh Gióng là vị anh hùng chiến thắng giặc ngoại xâm đầu tiên của dân tộc ta.
IV.Củng cố ( 3’)
 ? Em hiểu gì về lời văn,đoạn văn tự sự 
V. Hướng dẫn về nhà ( 2’)
 - Học kĩ bài,hoàn thành bài tập 4.
 - Tập viết một đoạn văn ngắn với đề tài : Giới thiệu các thành viên trong gia đình
 - Soạn bài : Thạch Sanh
-------------------------------******************---------------------------